Хімік Сяргей Бесараб патлумачыў, што не так з БелАЭС і якая перадавая тэхналогія выкарыстоўваецца Украінай у вайне
У новым выпуску ютуб-канала «Жыццё-маліна» беларускі навуковец Сяргей Бесараб распавёў пра бяспеку БелАЭС, Азаронка з радыеактыўным заплечнікам, перформанс Алеся Пушкіна і назваў сапраўды хайтэчную распрацоўку, што выкарыстоўваецца ў вайне ва Украіне.
16.09.2023 / 18:32
Сяргей Бесараб лічыць, што свабодная Беларусь будзе зарабляць на экспарце тэхналогій. Скрыншот відэа malina_by | YouTube
БелАЭС
Бесараб адзначае, што галоўнай мэтай будаўніцтва БелАЭС было жаданне ўладаў прадаваць электраэнергію ў іншыя краіны. Калі гэтыя магчымасці зніклі, то невядома, куды яе дзяваць.
«Трэба неяк балансаваць. Карыстальнікі ў Беларусі спажываюць электраэнергію сінусаідальна (імпульсна). У нармальных краінах АЭС будуюць там, дзе ёсць прадпрыемствы, якія могуць адразу забіраць выпрадукаваную электраэнергію.
У нас усё наадварот. У краіне асноўныя прадпрыемствы размешчаны ў Гомельскай вобласці. Для яе паставак неабходна аднаўленне ліній электраперадач. Частка энергіі ў выніку будзе губляцца пад час транспарціроўкі».
Вучоны пагаджаецца з поглядам аб тым, што БелАЭС ніколі не акупіцца. Акрамя гэтага,
«гэта дзікая, кабальная залежнасць на дзесяцігоддзі ад Расіі. Ёсць такая думка, што ўранавая іголка значна большае гора чым нафтавая ці газавая. І зараз мы селі на яе. Бяда ў тым, што, па-першае, урану абмежаваная колькасць. Па-другое, гэтае паліва робяць некалькі манапалістаў, у тым ліку Расія. Справа ў тым, што памер паліўных стрыжняў розны ў вытворцаў з Расіі і Амерыкі. І нельга хутка замяніць вытворцу. Трэцяе, гэта праблема з адпрацаваным палівам.
Нам яно назаўжды застанецца. Пішуць, што мы будзем яго аддаваць расіянам на перапрацоўку. Але яны ўсё нармальнае адтуль дастануць і пакінуць абсалютны хлам — цэзій, стронцый. І мы яго будзем заўсёды ў сябе захоўваць. І гэта праблема мінімум на 50 гадоў».
Бесараб адзначае, што праект Беларускай атамнай станцыі добры на паперы. Але, як заўсёды, самае слабое месца — людзі і рэалізацыя. Ён нагадвае, што будаўніцтва адбывалася ў паскораным тэмпе, не заўсёды добра адбываўся падбор персаналу. Таму тыя навіна пра недапрацоўкі, якія ўвесь час з'яўляюцца, — абсалютна слушныя.
«Недапрацоўка на недапрацоўцы. Увесь час існуе верагоднасць аварыі. Шмат ядзерных актывістаў спрабуюць не дапусціць пуск другога энергаблоку. Бо нічого не зроблена з недапрацоўкамі першага энергаблоку. Не зразумела, як ён увогуле працуе і на чым трымаецца», — заўважае навуковец.
Наконт заўвагі пра «трымаецца» Сяргей Бесараб спаслаўся на выступленне расійскага навукоўца Андрэя Азароўскага на адным з абмеркаванняў праблем БелАЭС у Вільні. Вучоны заявіў аб тым, што корпус рэактара звараны з парушэннем тэхналогіі. У выніку там маюцца нейкія дэфекты, што можа прывесці да непрадказальных наступстваў. Таму, лічыць Бесараб, неабходна рабіць усё для таго, каб спыніць эксплуатацыю станцыі і аддаць яе пад нагляд МАГАТЭ і незалежных назіральнікаў.
Але спыненне станцыі не такая хуткая справа.
«Неабходна вывозіць паліва. А тое паліва, што толькі дасталі, павінна праляжаць у так званых басейнах вытрымкі на працягу гадоў. Яго нельга вывозіць пакуль не знізіцца радыёактыўнасць. Адзінае, што можна зрабіць — спыніць энергаблок і заглушыць яго, як гэта зроблена на Запарожскай АЭС».
Выпадак у Нясвіжы
Навуковец распавёў пра выпадак, які адбыўся ў першыя гады пасля распаду СССР у Нясвіжы. На адным з прадпрыемстваў гораду была ўстаноўка для гамма-апраменьвання ўгнаенняў з сапрапеляў дзеля абясшкоджання. Цяпер такая ўстаноўка выкарыстоўваецца для апрацоўкі розных медыцынскіх прылад і нават прадуктаў харчавання. Першапачаткова яе пабудавалі па расійскаму праекту.
«Яна нечакана спынілася. Мужчына, які ёй кіраваў, пайшоў праверыць. Але парушыў тэхніку бяспекі, не зачыніўшы нейкую заслонку. У выніку ён патрапіў пад выпраменьванне ад кобальту-60. Доза была ў тры ці чатыры разы большай, чым у тых, хто ў 1986 годзе быў на даху Чарнобыльскай АЭС і збіраў радыёактыўны графіт. Мужчыну адразу завезлі ў Маскву.
Еўрапейскія і амерыканскія кампаніі, якія займаліся пытаннямі такіх прамянёвых хвароб, прапаноўвалі сваю дапамогу. І яе прымалі. Пацярпеламу перасадзілі косны мозг. Але выратаваць не атрымалася. Цягам месяцу ён памёр».
Азаронак і радыёактыўны заплечнік
Прапагандыст Азаронак заяўляе пра тое, што гатовы з радыёактыўным заплечнікам знішчыць Вільню. Бесараб тлумачыць, што радыёактыўны заплечнік — так званы «інжынерны фугас». Па яго звестках, такія прылады існавалі толькі ў ЗША і СССР.
«Амерыканскі важыў каля 50 кілаграм. У інструкцыі адзначалася, што яго павінны несці двое. А пасля закладкі і ўстаноўкі таймера, эвакуявацца. У гэтых фугасах была рэгулюемая магутнасць ад сотняў кілаграм у трацілавым эквіваленце да дзясяткаў кілатон». Таму, такі фугас сапраўды можа знішчыць такі горад як Вільня.
Бесараб гаворыць, што калі пра існаванне такой рэчы ў ЗША вядома па дакументам, то ў выпадку СССР толькі па аповедам тых, хто працаваў з ядзернымі боепрыпасамі. Навуковец заўважае, што сустракаў навіну аб тым, што ў Расіі такія ядзерныя фугасы павінны былі знішчыць, але яны засталіся.
Чаму пратэсты падтрымалі навукоўцы-гуманітарыі, а тэхнары — не
Пры аналізе ўдзелу навукоўцаў у пратэстах Бесараб правёў умоўную мяжу паміж вучонымі-гуманітарыямі і больш тэхнічнымі спецыяльнасцям:
«Сярод рэпрэсаваных навукоўцаў на першым месцы філолагі і гісторыкі. Гэта людзі, які поўнасцю залежаць ад фінансавання дзяржавы, у якой яны працуюць, гісторыяй і філалогіяй якой яны займаюцца. Я не ўяўляю, як гісторыку, які займаецца, напрыклад, гісторыяй ВКЛ ці этнаграфіяй Палесся, выбіць грант ад Расіі. Таму яны на мізэрным дзяржаўным фінансаванні нешта рабілі. І тут, калі ў іх забіраюць апошняе — надзею, то, зразумела, што яны ўзняліся.
Фізікі таксама ёсць. Але гэта ў асноўным моладзь. А старэйшыя — дактары, акадэмікі — не тое, што не падтрымалі пратэст, але яшчэ і рэпрэсавалі маладых хлопцаў. Гэтым людзям нашмат важней грошы (якія ў асноўным расійскія), чым пытанні сумлення».
Пра Алеся Пушкіна і беларусаў
Сяргей Бесараб гаворыць, што быў добра знаёмы з Алесем Пушкіным.
«Любы, хто па рэчцы праплываў ці адпачываў, мог зайсці да яго ў госці і сказаць: «Дзядзька Алесь, мне цяжка, пусці пераначаваць». Ён мог пусціць пераначаваць, пакарміць. Ён быў незвычайным творчым чалавек. <…> З ім было проста. Нейкае паразуменне ад сэрца да сэрца.
Ён быў незвычайны боскі чалавек. Такіх людзей трэба абараняць.<…> Мне падабаліся яго перформансы. Я называў яго беларускім аналагам Марыны Абрамовіч. Ён — бацька беларускага перформансу».
Навуковец згадвае пра адзін перформанс, зладжаны Алесем Пушкіным у Вільні.
«Ён сабраў людзей. Быў накрыты стол. Можна было сядзець, піць, есці. Усе ўмоўна ведалі, што сабраліся беларусы. Ён сядзеў. А пасля прыйшоў чалавек і моцна прывязаў яго да крэсла. Ён пачаў тузацца. Было відавочна, што ён спрабуе вызваліцца. А людзі пілі, елі. Ніхто ў прынцыпе не звяртаў увагі. Ён тузаўся, тузаўся і паваліўся разам з крэслам набок. І там працягнуў тузацца. Але моўчкі. А людзі працягвалі есці. Адна з тых, хто гэта бачыў, як аказалася, маладая палячка, падышла і развязала яго. Потым мастак звярнуўся да тых, хто сядзеў за сталом з пытаннем:
«Ну вось тут усе беларусы. Чаму вы бачылі, што вашаму цяжка, але ніхто не падышоў і не вызваліў?». Пытанне засталося без адказу».
Бесараб тлумачыць, што значыць для яго гэты перформанс:
«Мой кіраўнік магістарскай дысертацыі Аляксандр Мікалаевіч Траццяк — выбітны спецыяліст у хіміі крышталю — казаў так:
«Беларусаў занадта шмат. Калі нас стане ў пяць разоў меней, у нас слёзы будуць цячы ўжо тады, калі мы ўбачым праз дарогу іншага беларуса. А пакуль нас занадта шмат, мы можам грызціся і не шанаваць адзін аднаго». Вось пра гэта перформанс. Нас занадта шмат.
Была нейкая бліскавіца 2020-га года. <…> Вось такое стоадсоткавае яднанне ад сэрца да сэрца. Яно згубілася. Пасля нічога падобнага я не адчуваў. Тое, што прынёс нам 20-ты год — унікальная рэч, унікальны падарунак».
Што сапраўды хайтэчнае ў вайне ва Украіне
Сяргей Бесараб сярод новага, што праявіла сябе ў вайне ва Украіне, выдзяляе сістэму «Паланцір», пра якуе не шмат вядома.
Гэта праект амерыканскага вынаходніка і бізнесмена, лібертарыянца Пітэра Ціля. Гэта праграмнае забеспячэнне, якое было перададзена ўкраінскім ваенным і спецслужбам.
Яно дазваляе аналізаваць вялікія абʼёмы даных (дакументы, запісы з камер назірання, размовы людзей) і знаходзіць сярод іх злачынцаў. «Паланцір» паказаў вельмі высокі ўзровень эфектыўнасці. Ва Украіне сістэма выкарыстоўваецца на полі бою каб прадказваць намеры ворага, а таксама дапамагае адсочваць карупцыю.
«Я шчыра скажу, што баюся «Паланціра». Дакладней таго, для чаго ён можа быць выкарыстаны. У мяне сумневы, што яго выкарыстаюць, напрыклад, каб знайсці нейкія лекі ад раку. А вось для чагосьці дрэннага ён можа быць выкарыстаны».
Тры рэчы, якія Бесараб хацеў бы бачыць у будучай Беларусі
Сяргей Бесараб называе тры рэчы, якія ён хацеў бы бачыць у будучай Беларусі. Гэта камерцыйныя навукова-даследчыя інстытуты, парламенцкая рэспубліка і членства ў Еўразвязе.
У новай краіне Сяргей марыць займацца калоіднай хіміяй і чытаць свае навукова-папулярныя артыкулы студэнтам.
Бесараб упэўнены, што Беларусь навукова і тэхналагічна можа быць паспяховай краінай:
«Ва ўмовах незалежнасці і свабоды Беларусь можа быць толькі тэхналагічнай краінай. Ніякай аграрнай ці іншай. І зарабляць большай часткай на экспарце тэхналогій, а не паслуг, ці нейкіх дзіўных сельскагаспадарчых прадуктаў. У нас усё гэта было. І да 20-га года я быў упэўнены, што так і здарыцца. І я не губляю веру ў тое, што так і будзе».
Чытайце яшчэ:
Вядомы хімік склаў партрэт рэпрэсаванага навукоўца. Некаторыя высновы нечаканыя
«Часам незаменна, але…» Бесараб адказаў на крытыку наконт апраменьвання прадуктаў радыяцыяй