(працяг. Пачатак: Думкі пра аўтаномію Палесся: дзе мяжа
паміж беларусамі і ўкраінцамі?)
Украінскія нацыяналісты заяўляюць пра нібы ўкраінскасць
гэтага рэгіёна, але з гэтае ўкраінскасці рэальна можна казаць
хіба што пра наяўнасць мовы, якая сапраўды можа лічыцца
дыялектам украінскае, а не беларускае.
Між тым, як
нямецкамоўнасць аўстрыйцаў ці швайцарцаў
не азначае, што яны належаць да нямецкай
нацыі,
так і палешукі (ці палешчукі) ніколі не мелі і так ніколі і не
займелі украінскай нацыянальнай свядомасці — пачуцця
атаесамлення сябе з Кіевам ці Данбасам, хаця сто гадоў таму
і мелі для гэтага культурна-моўныя перадумовы.
Нацыянальная свядомасць любога народа з’яўлялася толькі з пашырэннем пісьменнасці, друкаванага слова, стандартызацыі мовы-то бок стварэння агульнай інфармацыйнай прасторы, базай для якой звычайна бывала моўная еднасць і якому магло спрыяць знаходжанне ў складзе адной дзяржавы, якую можна было перарабіць у «нацыянальную».
Культурна-моўная еднасць толькі стварала перадумовы, але ніколі не азначала аўтаматычнай самаідэнтыфікацыі сябе з сваімі супляменнікамі:
у сярэдзіне 19 стагоддзя беларускамоўныя сяляне Гомельшчыны і Віленшчыны нічога не ведалі пра адно аднаго, і ў любым выпадку не ўяўлялі, што між імі ёсць нешта агульнае і што нават іхныя дыялекты класіфікуюцца як часткі адной мовы.
Так і палешчукі, што жылі дробнымі і ізаляванымі вёскамі пасярод непраходных балотаў, былі ізаляваныя не тое што ад Кіева ці Львова — але нават ад павятовага цэнтру ці ад суседняга паселішча.
Украінскія асветнікі не паспелі апрацаваць гэты рэгіён і навязаць украінскую нацыянальную свядомасць мясцоваму ўкраінскамоўнаму насельніцтву. Нацыянальная ідэнтычнасць у насельніцтва Берасцейшчыны з’явілася ў паваенны час у складзе БССР — і гэта была беларуская ідэнтычнасць.
Цікава назіраць, як, гаворачы на дыялекце ўкраінскай мовы, ніхто з маіх бярозаўскіх сваякоў нават блізка не атаесамляе сябе з Украінай і ўкраінцамі.
(заканчэнне: Думкі пра аўтаномію Палесся — 3: палешукам трэба самаарганізоўвацца)
