Пераезд з Беларусі ў Польшчу: як не нарвацца на ашуканцаў

Ілюстрацыя: Вольга Белазаровіч / MOST

Чат для пошуку спадарожнага транспарту

Беларус Сяргей (імя па просьбе героя змененае) у сакавіку 2021 года стварыў чат для дапамогі такім жа, як ён сам, рэпрэсаваным беларусам, якія вымушаныя былі з'ехаць у Польшчу.

Ідэя такой суполкі ўзнікла пасля таго, як Сяргею самому спатрэбілася перавезці асабістыя рэчы з Беларусі ў Польшчу. Спачатку чат вёў стваральнік разам з прыяцелем, пазней дадаліся мадэратары-валанцёры, якія працуюць дагэтуль.

Сяргей адразу вырашыў, што чат будзе спецыялізавацца толькі на перавозках, каб пазбегнуць флуду. Пазней ён стварыў канал, дзе публікаваў важную інфармацыю.

Строгая мадэрацыя чата па тэме перавозак зрабіла яго зручным інструментам для пошуку спадарожнага транспарту. Плюс запрацавала сарафаннае радыё, і чат пачаў актыўна расці. У чаце і канале сабралі масіў інфармацыі па тэме перавозак і водгукі аб кіроўцах.

Больш за год праект быў валанцёрскім, толькі цяпер для пастаянных перавозчыкаў і дыспетчараў уводзіцца платная рэклама. Частку сабраных грошай накіруюць на дапамогу сем'ям з дзецьмі, якія вымушана пераехалі ў Польшчу з-за пераследу рэжымам Лукашэнкі.

Калі чат стаў расці, у ім з'явіліся і тыя, хто не супраць нажыцца на праблемах беларусаў. MOST пагаварыў з ахвярамі такіх ашуканцаў і расказвае, як у чаце змагаюцца з імі.

Таццяна, перавяла ашуканцу 60 рублёў: «Абяцаў дапамагчы з ПЛР-тэстам»

Таццяна прыехала з Кіева ў Варшаву з двума дзецьмі ў канцы лютага 2022 года. У Мінску застаўся 23-гадовы сын. 2 сакавіка пайшлі чуткі пра мабілізацыю ў Беларусі, Таццяна запанікавала і вырашыла вывезці сына ў Польшчу.

Жанчына напісала ў чат, ёй патэлефанавалі з расійскага нумара. Спачатку гэта збянтэжыла яе, але перавозчык настойваў, што ўсё будзе добра, нават паабяцаў арганізаваць ПЛР-тэст. Для аплаты тэста трэба было тэрмінова перавесці 60 рублёў на карту.

Як толькі Таццяна адправіла грошы, суразмоўца перастаў адказваць.

— Нікуды [у паліцыю або да адміністратараў чата] не звярталася. Проста было крыўдна. У такі няпросты час людзі так падманваюць, — расказала MOST Таццяна.

Алесіё, не стаў пераводзіць ашуканцам «перадаплату» за перавозку ровараў

Іншы беларус, Алесіё (імя па просьбе героя змененае), хацеў перавезці з Мінска ў Беласток ровары. Яму напісаў махляр, але мужчына западозрыў нядобрае, калі гаворка зайшла пра перадаплату.

— Напэўна, убачыў маё паведамленне ў чаце і напісаў у прыват. Сказаў, што яго кіроўцы пад'едуць і самі забяруць з кватэры. І кошт быў ніжэйшы, чым у іншых, — успамінае Алесіё. — А потым аказалася, што яго кіроўцы бясплатна не пад'язджаюць, і трэба скінуць перадаплату на картку. Я не перавёў.

У выніку знайшлі іншых прыватнікаў на легкавым аўто — яны і прывезлі за тую ж цану.

Ірына заплаціла ашуканцам за «перадачу» пасылкі ў Мінск

Ірыну з Уроцлава падманулі на 70 рублёў. Яна хацела перадаць дробную пасылку з Мінска ва Уроцлаў. Схема тая ж, што і вышэй: прапанавалі выгадныя ўмовы і папрасілі перадаплату.

— Сваякі з Беларусі аплачвалі, плацеж не праходзіў. Дык ён ім набраў па Telegram і дапамог аплаціць, польская карта, там нюансы ёсць. На самай справе, падчас перадаплаты сумневы закрадваюцца. Але звычайна хочацца ўсё хутчэй, таму розум адключаецца, — кажа Ірына.

Як чат змагаецца з ашуканцамі

Па словах Сяргея, выпадкаў падманаў у чаце рабілася больш па меры таго, як суполка расла. Як толькі стала вядома пра першыя выпадкі, адміністратар раіў звяртаць увагу на водгукі пра кіроўцаў. Акаўнты ашуканцаў у чаце баняць.

Ашуканская схема звычайна стандартная, кажа Сяргей. Карыстальнік публікуе ў чаце запыт на перавозку рэчаў або дакументаў. Яму тэлефануюць або пішуць у Telegram, прапануюць зрабіць танней, чым у сярэднім просяць у чаце добрасумленныя перавозчыкі.

Затым просяць кантакт у WhatsApp і абяцаюць, што пасля перадаплаты з імі звяжацца кіроўца, а потым забярэ рэчы для перадачы. Пасля пераводу грошай суразмоўца выдаляе перапіску з чата і заносіць ахвяру ў чорны спіс.

Ашуканцы ідуць на ўсе саступкі, каб толькі людзі перавялі на картку перадаплату. Сумы невялікія, каб у ахвяры не было жадання шукаць вінаватых, звяртацца ў паліцыю.

У ашуканцаў звычайна расійскія нумары, часам іншых краін, але не польскія. Як правіла, звязваюцца праз WhatsApp, голасам могуць нагаварыць і ў Telegram.

— У маім чаце просьба перадаплаты раўназначная махлярству, — тлумачыць Сяргей. — Ніводзін кіроўца ў адэкваце не просіць перадаплату на картку. Разлічыцца можна па факце дастаўкі або па факце прыезду, калі рэчы забіраюць для перавозкі ад адпраўніка. Ніяк не раней.

Фота: Tech Daily / Unsplash

Чаму гэта працуе

Ахвярамі становяцца людзі, якія прывыклі верыць на слова. Акрамя таго, падзеі 2020 года аб'ядналі беларусаў, у тым ліку і па частцы ўзаемадапамогі, і ў многіх прытупілася пачуццё небяспекі. Думка, што на другім баку Telegram або WhatsApp можа быць махляр, не прыходзіць у галаву. Як і думка, што хтосьці стане падманваць на 50-60 беларускіх рублёў.

Таму ашуканцы гэтым карыстаюцца, а іх ахвяры трапляюць на кручок.

Як зразумець, што вам піша махляр?

Галоўная прыкмета — просьба перавесці перадаплату. Гэта могуць паднесці як бронь месца ў аўтамабілі, аванс за паліва або кампенсацыю любых іншых выдаткаў.

Як пазбегнуць падману?

Сяргей раіць ніколі і нікому не пераводзіць перадаплату на картку. Тым больш незнаёмаму чалавеку, з якім кантактуеце праз сацыяльныя сеткі або месенджары.

Калі ашуканцам усё ж удалося вас падмануць, адміністратары канала просяць скарыстацца інструкцыяй. Калі чалавек зрабіў усё па інструкцыі, адміністратары бачаць акаўнт махляра і баняць яго не толькі ў гэтым чаце, але і праз спецыяльны бот у многіх іншых чатах беларусаў.

Але ў большасці ашуканцаў ёсць другія і трэція акаўнты, з якіх яны чытаюць, што адбываецца ў чаце. Іх сапраўдныя акаўнты невядомыя, і гэта праблема.