Гэтая лічба ўражвае, калі не звярнуць увагу на прапанаваную далей прадстаўніком ваеннага ведамства арыфметыку. У спісе аб'ектаў аказаліся 11 аэрадромаў, чатыры беспілотнікі Bayraktar, 18 радыёлакацыйных станцый, тры пункты кіравання, база ВМФ і адзін верталёт — у суме напалову меншая за абвешчаную Канашэнкавую лічбу.
Праверым: 11+4+18+3+1=37
Так з першага ж дня вайны пачалася эпоха бесперапынных фальсіфікацый ваенных дасягненняў Расіі. Калі першую нестыкоўку яшчэ можна растлумачыць утойваннем дэталяў, то наступныя памылкі на гэта спісаць складана.
«Праект» вывучыў усе ранішнія, дзённыя і вячэрнія брыфінгі Канашэнкава з пачатку вайны і да 26 чэрвеня і прыйшоў да высновы: звесткі Мінабароны ўтрымліваюць масу памылак, не ўпісваюцца ў правілы арыфметыкі, супярэчаць геаграфіі і здароваму глузду.
Дзеля ілюзіі поспеху падначаленыя Сяргея Шайгу нават распрацавалі сваю, асаблівую, рускую мову. Без ведання гэтай мовы немагчыма зразумець усе прыведзеныя ў гэтым тэксце заявы вайскоўцаў.
Тлумачальны слоўнік Канашэнкава
Ігар Канашэнкаў
«Супраціў аказваюць у асноўным узброеныя атрады нацыяналістаў. Вайскоўцы ўкраінскіх узброеных сіл ад баявых сутыкненняў імкнуцца ўхіляцца», — так Канашэнкаў у першы ж дзень вайны (яе ён услед за Уладзімірам Пуціным таксама называў спецаперацыяй) пачаў маніпуляцыі з расійскай мовай.
Прэс-сакратар Мінабароны падзяляў тых, хто нібыта адступае або здаецца ў палон, — іх ён паважліва называў украінскімі вайскоўцамі — і тых, хто аказвае супраціў, — іх пагардліва абзываў «нацыяналістамі». Зрэшты, легенда аб хуткай перамозе Расіі і нежаданні ўкраінскай арміі аказваць супраціў перастала быць актуальная ўсяго праз тыдзень. У пачатку сакавіка стала ясна, што бліцкрыгу ва Украіне не атрымалася, і Канашэнкаў рэзка змяніў рыторыку, адмовіўшыся ад дзялення на дрэнных нацыяналістаў і добрых вайскоўцаў. Цяпер, словы «нацыяналісты» і «нацысты» сталі агульным абазначэннем ворага. «Узброеныя Сілы Украіны» ён у асноўным згадваў у дачыненні да ваеннай інфраструктуры.
«Усяго ў выніку ўдараў авіяцыі знішчана да 290 нацыяналістаў і 23 адзінкі ўзбраення і вайсковай тэхнікі УСУ», — паведаміў Канашэнкаў 31 мая.
Каб вайна ва Украіне выглядала паспяховай і ідэалагічна правільнай у вачах расійскага тэлегледача, Мінабароны стала выкарыстоўваць велізарную колькасць зусім незразумелых слоў. 25 лютага Канашэнкаў урачыста далажыў: «Завершана блакаванне горада Чарнігаў». Фраза гучала як поспех, але на самой справе азначала, што баі ў гэты час ішлі на подступах да горада, а сам ён у выніку так і не быў захоплены. Зрэшты, слова «захоп» Мінабароны ніколі не выкарыстоўвае — замест гэтага расійская армія «бярэ пад кантроль» гарады і вёскі Украіны.
Для баёў на вуліцах гарадоў у брыфінгах таксама ёсць адмысловае слова: іх называюць «зачысткамі» — натуральна, ад нацыяналістаў.
«Падраздзяленні народнай міліцыі Луганскай Народнай Рэспублікі пры падтрымцы Узброеных Сіл Расійскай Федэрацыі, завяршыўшы зачыстку ад нацыяналістаў населенага пункта Папасная, прарвалі глыбока эшаланаваную абарону праціўніка і выйшлі на адміністрацыйную мяжу Луганскай Народнай Рэспублікі», — паведаміў Канашэнкаў 10 мая.
Аб ахвярах сярод мірных жыхароў Канашэнкаў кажа вельмі рэдка — і заўсёды абвінавачвае ў іх гібелі ўкраінцаў. Кіеўскі прыгарад Буча, дзе пасля адступлення расіянаў былі выяўленыя дзясяткі трупаў мясцовых жыхароў, у дакладах не згадваецца ні разу. Аб горадзе Ірпень, таксама моцна пацярпелым у ходзе баёў, прэс-сакратар выказаўся толькі аднойчы: «Кіеўскі нацыяналістычны рэжым рыхтуе чарговую правакацыю для абвінавачванні Расіі ў нібыта масавых забойствах мірных жыхароў». Амаль нічога не паведамляе Канашэнкаў і пра страты расійскай арміі, контрнаступленне украінцаў пад Херсонам і Харкавам, гібель крэйсера «Масква» і трапіўшых у палон расійскіх салдат.
Натуральна, Канашэнкаў ні разу не паведаміў і аб адступленні расійскай арміі. Сыход з-пад Кіева і Чарнігава у канцы сакавіка ён назваў «планавай перагрупоўкай войскаў»
Мяркуючы па ўсім, такіх «планавых перагруповак», гэта значыць адступленняў, было вельмі шмат. Настолькі, што Канашэнкаву для іх утойвання давялося практыкавацца не толькі з рускай мовай, але і з геаграфіяй.
Займальная геаграфія
«Усталяваны кантроль над населенымі пунктамі Чырвоны Ліман, Торскае, Крамянная, — даў справаздачу прэс-сакратар Мінабароны 2 сакавіка аб поспехах арміі ў Луганскай вобласці.
У першыя дні вайны Канашэнкаў ствараў ілюзію поспеху пералікам вялікай колькасці маленькіх гарадоў і вёсак, якія расійскае войска «ўзяла пад кантроль», — у сярэднім выходзіла па восем населеных пунктаў у дзень. Калі рэальных поспехаў не хапала, даводзілася паўтараць старыя — усё роўна глядач не запамінаў невядомыя назвы і ахвотна верыў у чарговыя поспехі. Асабліва прэс-сакратару палюбіўся гарадок Крамянная, размешчаны за 95 км на паўночны захад ад Луганска.
Ужо 7 сакавіка, усяго праз пяць дзён пасля першага захопу, Канашэнкаў даў справаздачу аб устанаўленні кантролю над Смалянінавым, Ваяводскам і Крамянной». 8 сакавіка зноў поспех — войскі Луганскай Народнай Рэспублікі прасунуліся на дзевяць кіламетраў і ўзялі пад кантроль «Барсоніна і Крамянную» — ужо трэці раз. Хутчэй за ўсё, на самай справе ў сакавіку горад не быў узяты ні разу — прынамсі, украінскія СМІ ні пра захоп, ні пра пераход горада з рук у рукі не паведамлялі.
Тым больш, што 31 сакавіка Канашэнкаў сам вярнуўся да нібыта ўжо тры тыдні як захопленага горада, паведаміўшы, што войскі ЛНР вялі баі з нацыяналістамі на ўскраіне Крамянной. 1 красавіка, паводле яго слоў, былі блакаваныя паўночныя ўскраіны, а 21 красавіка, праз паўтара месяца пасля першай справаздачы, прэс-сакратар ў чацвёрты раз распавёў аб узяцці горада — «без сур'ёзных разбурэнняў аб'ектаў гарадской інфраструктуры і жылых дамоў».
Крамянная падчас баёў. Крыніца: Сяргей Гайдай
Такая ж гісторыя з горадам Ліман: у першы раз яго ўзялі 2 сакавіка. Але ў наступныя месяцы ў населеным пункце, нібыта кантраляваным расійскім войскам, магічным чынам з'яўляліся то склады ўзбраення, то «вайскоўцы УСУ на агнявых пазіцыях» — і іх тут жа паспяхова знішчалі. Праз амаль тры месяцы, 28 мая, Канашэнкаў паведаміў аб паўторным узяцці Чырвонага Лімана.
Гэтая выпадкі — зусім не выключэнне, а правіла. Вывучаючы брыфінгі Канашэнкава, «Праект» выявіў, што не менш за 25 населеных пунктаў былі ўзятыя больш за адзін раз. Пры гэтым прадстаўнік вайсковага ведамства ні разу не паведамляў аб пераходзе гэтых месцаў з рук у рукі, так што немагчыма зразумець, ці дае справаздачу ён аб адным поспеху некалькі разоў або расійскае войска выбівалі з захопленага пункта, і які пасля давялося вяртаць.
Данецкая вобласць
Боцманава — 2
Валяр'янаўка — 2
Зялёны Гай — 2
Залатая Ніва — 2
Кірылаўка — 2
Мірнае — 2
Міхайлаўка — 2
Новаданецкае — 2
Навамаёрскае — 3
Новататараўка — 2
Прэчыстаўка— 2
Сярэдняе — 2
Стаўкі — 2
Старамлынаўка — 2
Стэпавае — 2
Тарамчук — 3
Ліман — 2
Луганская вобласць
Баравенькі — 3
Варвараўка — 2
Жытлоўка — 2
Крамянная — 4
Смалянінава — 2
Суроўцеўка — 2
Запарожская вобласць
Рэмаўка — 2
Чыстаполле — 2
Каб ісці на падобныя хітрыкі было лягчэй, Канашэнкаў ніколі не дае занадта шмат дэталяў. Напрыклад, распавядаючы пра поспехі ў Данецкай вобласці, ён неаднаразова згадваў сяло Стэпавае. У зоне баёў месцаў з такой назвай — два, але прэс-сакратар ні разу не паглыбіўся ў дэталі.
Часам вуснамі Канашэнкава расійская армія паведамляе тое, чаго не існуе.
Так, 6 сакавіка ён паведаміў аб узяцці пад кантроль вёскі Закаблухаўка. На сучасных картах такога населенага пункта няма, а яшчэ ў 1980-х гг. ваенныя картографы адзначылі хутар Закаблухаўка як нежылы.
У выніку Канашэнкаў і сам заблытаўся ў геаграфіі Украіны. 17 красавіка ў вячэрнім брыфінгу ён прамовіў: «… у раёне населенага пункта Прэабражэнскае Паўлаградскай вобласці збіты ўкраінскі беспілотны лятальны апарат». Населеных пунктаў з такой назвай ва Украіне некалькі, а вось Паўлаградскай вобласці няма зусім.
Затое ёсць горад Паўлаград, якому дасталася 23 мая.
«Расійскімі сродкамі супрацьпаветранай абароны за суткі збітыя тры самалёты Су-25 паветраных сіл Украіны ў тым ліку два — у раёне населенага пункта Кісялёўка Херсонскай вобласці і адзін над Паўлаградам Харкаўскай вобласці» — далажыў Канашэнкаў.
Тапонім Паўлаград стаў для Канашэнкава проста знакавым, бо на самой справе гэты горад знаходзіцца ў суседняй Днепрапятроўскай вобласці.
Зрэшты, тэма геаграфіі хутка адышла на другі план. На фоне ваенных няўдач Канашэнкаў стаў куды радзей называць захопленыя населеныя пункты. Затое з сярэдзіны красавіка пачаў называць вельмі шмат лічбаў варожых страт, і тады на першы план выйшлі яго арыфметычныя веды.
У трох танках заблукаў
Памылкі ў падліках Канашэнкава выявіліся яшчэ ў першыя дні «спецаперацыі» — зробленыя цягам аднаго дня заявы проста супярэчылі адзін аднаму. 28 лютага стала чорным днём для расійскай вайсковай статыстыкі. Раніцай прэс-сакратар даў справаздачу аб 314 знішчаных з пачатку аперацыі танках праціўніка, а ўвечары — усяго аб 311. Тое ж самае адбылося і з іншай тэхнікай, у выніку Мінабароны «згубіла» адразу тры падбітыя танкі, шэсць рэактыўных сістэм залпавага агню, 11 адзінак спецтэхнікі. Затое колькасць разбітых зенітна-ракетных комплексаў і радыёлакацыйных станцый вырасла адразу на дзясяткі.
Але сапраўдны паток паведамленняў пра страты ўкраінцаў у Канашэнкава пачаўся з 13 красавіка. Гэта дзіўна, таму што ўсяго за два тыдні да таго (30 сакавіка) было абвешчана аб «планавай перагрупоўцы войскаў», гэта значыць адступленні з-пад Кіева, і з тых часоў на франтах не адбывалася значных пераменаў. Тым не менш, Канашэнкаў стаў даваць справаздачу не пра дзясяткі, як раней, а пра сотні знішчаных аб'ектаў украінскай ваеннай інфраструктуры.
«Знішчаныя 37 пунктаў кіравання, 114 апорных пунктаў украінскіх войскаў, 983 раёны засяроджвання жывой сілы і ваеннай тэхнікі, 139 пазіцый украінскай артылерыі і 21 склад боепрыпасаў». Авіяцыяй у гэты ж дзень «знішчаны 87 вайсковых аб'ектаў», — даў справаздачу Канашэнкаў 26 красавіка.
Разгадка гэтага парадоксу простая — пасля правалу пад Кіевам Крэмль спалохаўся за аптымізм расіянаў і папрасіў Канашэнкава ярчэй апісваць поспехі арміі. Натуральна, гэта прывяло да чарговага валу памылак і нестыковак.
Свята 9 мая Канашэнкаў адзначыў так добра, што ў гэты дзень у яго здарыліся верталёты. Днём ён паведаміў, што расійскія войскі разбамбілі на зямлі ўкраінскія верталёты, і назваў агульныя страты Украіны ў гэтым відзе тэхнікі з пачатку вайны — 118 адзінак — гэта на два больш, чым у папярэдні дзень. Увечары Мінабароны ўдакладніла інфармацыю па тым жа ўдары: разбіта 6 верталётаў, а не 2. Законы арыфметыкі абавязвалі Канашэнкава адняць два верталёты з агульных страт украінцаў і замяніць шасцю, у выніку чаго вынік павінен быў скласці 122 адзінкі. Але вайскоўцам вельмі не хацелася зніжаць лічбу, так што зрабіць адніманне яны забыліся і зрабілі справаздачу аб 124 знішчаных адзінках за ўвесь перыяд.
Агульная колькасць знішчаных самалётаў вырасла на восем штук, хоць знішчылі толькі шэсць.
Усяго знішчана верталётаў:
- 8 мая, вечар — 116
- 9 мая, дзень — 118 (+2)
«У раёне населенага пункта Арцыз Адэскай вобласці высокадакладнымі ракетамі «Онікс» берагавога ракетнага комплексу «Бастыён» знішчаны на пляцоўцы ўкраінскія верталёты».
- 9 мая, дзень — 124 (+8)
«Па ўдакладненых дадзеных, ноччу ў раёне населенага пункта Арцыз Адэскай вобласці ў раёне вайсковага аэрадрома «Чырвонаглінскае» высокадакладнымі ракетамі «Онікс» берагавога ракетнага комплексу «Бастыён» былі знішчаныя шэсць верталётаў Мі-8 і Мі-24».
Вельмі цікава стала паводзіць сябе і ўкраінская артылерыя. Калі верыць зводкам Мінабароны РФ, яна незабіваемая. Цэлымі днямі расійская армія абстрэльвае пазіцыі ўкраінскіх артылерыстаў, але страт амаль не было.
Агульная колькасць знішчанай артылерыі не расло, нягледзячы на справаздачы аб дзясятках знішчаных аб'ектаў
«Усяго знішчана … гармат і мінамётаў з пачатку вайны»:
- 16 красавіка — 987
- 17 красавіка, раніца — 992 (+5)
«Ракетнымі войскамі і артылерыяй нанесена знішчэнне 814-ці аб'ектам, у тым ліку <…> 111-ці агнявым пазіцыям артылерыі»
- 17 красавіка, вечар — 998 (+6)
«Ракетнымі войскамі і артылерыяй нанесена знішчэнне 113-ці аб'ектам, у тым ліку: <…> чатыром артылерыйскім батарэям»
- 18 красавіка, раніца — 1004 (+6)
«Знішчаныя: <…> 22 артылерыйскія батарэі»
- 18 красавіка, вечар — 1009 (+5)
«Таксама знішчаныя <…> 22 агнявыя пазіцыі артылерыі ўкраінскіх войскаў».
З кожным днём справаздачы Канашэнкава станавіліся ўсё больш фантастычнымі. У выніку, калі «Праект» склаў усе заявы прэс-сакратара пра страты ўкраінскай арміі, вынік апынуўся, мякка кажучы, дзіўным.
Паводле яго слоў, да гэтага часу Расія збіла ў паветры і разбамбіла на зямлі 93 самалёты. Гэта сапраўды вялікая частка авіяцыйнага парку Украіны — да вайны там усяго было 98 ваенных самалётаў, а з улікам 35 транспартных і 5 спецыяльных — максімум 138 штатных адзінак. Тэарэтычна расейцы маглі знішчаць і навучальныя самалёты: іх ва ўкраінскай арміі 61, але і з іх улікам агульная колькасць не дацягвае да двухсот. Само расійскае Мінабароны заявіла, што самалётаў да вайны ва Украіны было 152.
Якая б з гэтых лічбаў ні была дакладнай, Канашэнкаў даўно перасягнуў столь. Да 26 чэрвеня прэс-сакратар у суме даў справаздачу аб знішчэнні 215 штук.
Прапагандысцкія СМІ тлумачаць: лічбы ўкраінскіх страт растуць так хутка таму, што расійская армія знішчае ваенную дапамогу, якая паступае ва Украіну з Еўропы і ЗША. У адкрытых крыніцах ёсць інфармацыя, што заходнія краіны маглі перадаваць Украіне вайсковыя самалёты, але афіцыйна ніводная дзяржава пра гэта не паведамляла. У канцы мая ўкраінскія СМІ толькі пісалі, што ва Украіну паступілі штурмавікі Су-25 у разабраным выглядзе.
Больш вядома аб заходніх пастаўках верталётаў. З іх улікам Украіна, паводле звестак Канашэнкава, страціла 88% ад агульнай колькасці — нібыта было збіта 132 адзінак.
Турэцкія беспілотнікі Bayraktar, мяркуючы па даных Канашэнкава, і зусім знішчаны цалкам. Праз месяц пасля пачатку вайны, 25 сакавіка, Мінабароны паведаміла, што расейскія ваенныя збілі 35 з 36 апаратаў, якія былі ва Украіне. Да канца чэрвеня лічба вырасла — збітых Bayraktar у паведамленнях Канашэнкава стала ўжо 84. Па крайняй меры публічным даным гэтая лічба можа супярэчыць — вядома, што ўкраінская армія закупіла перад вайной усяго 62 такіх беспілотнікі, пры гэтым 25 з іх павінны былі даставіць у 2022 годзе. У пачатку сакавіка ва Украіну сапраўды паступіла партыя байрактараў. Яшчэ чатыры беспілотнікі падарыў іх турэцкая вытворца.
Не лепшая сітуацыя і з танкамі, якіх у Украіны таксама ўжо не павінна было застацца. Да 26 чэрвеня Канашэнкаў даў справаздачу аб знішчэнні больш за 3800 браніраваных машын, уключаючы танкі. Але само Мінабароны ацэньвала колькасць бронемашын Украіны ў 2416 штук. Яшчэ каля 700 машын да сярэдзіны мая Украіне паставілі заходнія саюзнікі. Якім чынам Украіна працягвае ваяваць — калі яна ўжо пазбавілася ўсёй тэхнікі, — застаецца загадкай.
Не сыходзяцца ў Канашэнкава лічбы і па людзях. Калі скласці ўсе яго дадзеныя, атрымаецца, што Расея ўзяла ў палон 3800 украінцаў. З іх значная частка чамусьці прыйшлася на першы тыдзень вайны, але тут не сыходзіцца прамежкавы вынік са штодзённымі звесткамі:
- 838 — сума па ўсіх брыфінгах з 24 лютага па 2 сакавіка
- 572 — лічба, названая Канашэнкавым
Людскія страты ў ўкраінскай арміі наогул проста велізарныя. Калі скласці ўсе дадзеныя брыфінгаў Канашэнкава, то атрымаецца, што загінулі як мінімум 40596 чалавек. У такім выпадку выходзіць, што ва Украіны выбылі да 80% штатнай колькасці вайскоўцаў.
Па статыстыцы буйных ваенных канфліктаў, колькасць параненых звычайна ў два-тры разы вышэй беззваротных страт — забітых, палонных і зніклых без вестак. Гэта значыць, колькасць забітых і параненых на полі бою украінцаў, калі зыходзіць з дадзеных Мінабароны, у суме можа скласці да 160 тысяч чалавек. Да пачатку вайны ж штатная колькасць арміі Украіны складала каля 200 тысяч чалавек, праўда, яшчэ 250 тысяч былі ў рэзерве.
Ацэнкі расійскіх страт Генштабам Украіны таксама падаюцца непраўдападобнымі. Па іх дадзеных, да сярэдзіны чэрвеня расейская армія недалічылася забітымі 32 тысяч чалавек.
Самы загадкавы тэрмін
У пачатку гэтага тэксту мы не прывялі самы загадкавы тэрмін з слоўніка Мінабароны Расеі — «колькасць жывой сілы і тэхнікі». Прэс-сакратар ваеннага ведамства пастаянна яго выкарыстоўвае, але мы так і не змаглі даць тэрміну вызначэнне.
За першыя сто дзён вайны Расея, паводле данясенняў Мінабароны, знішчыла ў Украіне 39 тысяч «раёнаў скапленення жывой сілы і тэхнікі» і «апорных пунктаў» ўкраінскіх войскаў. Як атрымалася такая вялікая лічба, не зусім зразумела, бо сума ўсіх асобна названых відаў знішчанай ваеннай тэхнікі да такой колькасці відавочна не дацягвае.
Але самае цікавае — суадносіны чалавечых страт да страт у тэхніцы. Калі падзяліць колькасць забітых украінцаў на колькасць «раёнаў скаплення», атрымаецца, што ў кожным загінуў у сярэднім 1 чалавек.
* * *
У пачатку чэрвеня 2022 года Ігар Канашэнкаў быў чарговы раз павышаны ў званні. Чалавек, які апошнія 24 гады працаваў у прэс-службах розных ваенных ведамстваў, стаў генерал-лейтэнантам. Дарэчы, Украіна Канашэнкаву не чужая. У 1980-х гадах ён вучыўся ў Жытомірскім ваенным вучылішчы радыёэлектронікі ППА.
