З Міхасём Акулавым і ягонай жонкай Наталляй журналісты сустрэліся ў дзень, калі яны збіралі чамаданы для паездкі ў Грузію. За апошні год муж і жонка ездзілі адпачываць тры разы — свет вакол, аказалася, вялікі і разнастайны. А яшчэ паўтара года таму мужчына большую частку часу праводзіў у сябе дома, у Беразіно. Жыццё круцілася вакол камп'ютара і ложка.
— Каб прайсці 50 метраў да дома праз дарогу, трэба было спыніцца і адсапціся. Спіну ломіць, жывот цягне… Шкарпэткі дапамагала надзець жонка, сам не даставаў…
Ездзіць кудысьці за рулём было небяспечна: у любы момант Міхась мог заснуць і патрапіць у аварыю.
— Калі выбіраўся ў Мінск, заўсёды браў з сабой кагосьці. Праязджаю 40—50 кіламетраў — і станаўлюся на ўзбочыне, мне трэба хвілін 10 падрамаць, каб прыйсці ў сябе.
Пастаяннае жаданне спаць днём муж і жонка тлумачаць тым, што адбывалася ноччу. Ледзь не кожную гадзіну Міхась прачынаўся з-за спынення дыхання. Дактары казалі, што так праяўляецца апноэ падчас сну.
— Ужо не ведалі, што рабіць, можа, матрац мяняць! Апошнім часам наогул спаў седзячы. Як толькі лягу, усё падпірае да горла — прачынаешся, каб проста хапануць паветра. Канечне, гэта страшна.
«Міша вельмі любіў дранікі!»
Як Міхась прыйшоў да такога жыцця і такой вагі? Мужчына прызнае: хутчэй за ўсё, справа ў няправільным харчаванні. Вага набіралася паступова, год за годам. Калі дайшоў да 120 кілаграмаў, спрабаваў худнець. Адносна лёгка трымаўся на дыеце, пакуль кілаграмы сыходзілі. А як толькі вага замірала, вяртаўся да багатых вячэр. Сыходзіла 10 кілаграмаў, 20 набіралася — і так па крузе.
— Быццам бы і еў за дзень няшмат, але не ў час — звычайна адзін раз пасля дзесяці вечара, — расказвае Міхаіл. — Працаваў у грузаперавозках, да ночы за камп'ютарам сядзеў. Раніцай не заўсёды атрымлівалася паесці, у абед таксама. А трэба ж часта і пакрысе.
— А што такога асаблівага елі на вячэру? Вага ж не можа расці з нічога.
— Ну, напрыклад, Міша ў нас вельмі любіў дранікі, — з усмешкай пазірае на мужа жонка. — Нармальна іх мог з'есці штук 10, каб наесціся. Бульбу смажаную вельмі любіў — адзін мог з'есці цэлую патэльню.
Або вось рыхтуем шашлыкі, на сям'ю звычайна вялікую талерку. Толькі пасмажу — Міша ўжо паўталеркі адзін з'еў! Госпадзі, хоць ты яшчэ за мясам ідзі!
— А яшчэ вельмі любіў салодкае, — прызнаецца Міхась. — Цукеркі кілаграмамі еў… Торт мог з'есці цалкам, пірожныя ўсякія, «снікерсы» вельмі любіў. Заязджаў, памятаю, на запраўку, браў два пакеты круасанаў і пару слоікаў Burn.
Патрапіў у лякарню, а потым яшчэ 30 кілаграмаў набраў
Разам з лішнімі кілаграмамі прыйшлі праблемы са здароўем. З вагой 150 кілаграмаў мужчыну першы раз забралі ў бальніцу на хуткай, танометр проста зашкальваў. Ужо тады лекары прама сказалі жонцы: «Усё, ён не жылец».
— Калі лекары сказалі такое, што змянілася ў вашым жыцці?
— На той момант — нічога. Канечне, было вельмі страшна. Але што я мог зрабіць? Я шмат і не еў, па сутнасці. Не тое, каб я каструлю супу з'ядаў і фастфудам стала сілкаваўся… Я жыў, як і раней. І з таго моманту набраў яшчэ 30 кілаграмаў.
Нават доктар мне тады казаў: дыетамі тут не дапаможаш, бо я ўжо не мог рухацца. Аперацыю ж нездарма робяць.
Паўтара года таму мужчына патрапіў на абследаванне ў 9-ю лякарню ў Мінску. Аперацыя была няпростай: з-за вялікай вагі беларусу нельга было адразу зрабіць поўную анестэзію.
— Спачатку мне ўставілі шланг у лёгкія, пакуль я быў у прытомнасці. Без гэтага я мог задыхнуцца. Гэта ўсё, вядома, звязана з вагой, у мяне ж што шыя, што галава былі аднолькавыя! Цягліцы маглі заціснуцца — і я б перастаў дыхаць.
Пасля ўвядзення наркозу лекары, груба кажучы, «прастрачылі» мужчыну частку страўніка і ў дадатак «забралі» пару метраў кішэчніка — там, дзе ўсмоктваюцца пажыўныя рэчывы.
Раней з'ядаў пачак пельменяў, а цяпер максімум 10 штук
Рэабілітацыя прайшла хутка: Міхась выпісаўся з лякарні праз пяць дзён. У першыя тыдні былі вельмі строгія абмежаванні па харчаванні: толькі вада і булён. Паступова лекары дазволілі перайсці на працёртую ежу.
— У першыя дні было як быццам балюча есці, а потым я проста не адчуваў апетыту. Харчаваўся дзіцячымі мяснымі кансервамі і тваражкамі тлустасцю да 2%. Калі еў які-небудзь рыс ці грэчку, трэба было ўсё старанна перажоўваць, а не так, як раней — закінуў, і ўсё.
Праз тры месяцы ўжо можна было есці ўсё, але мяне ад салодкага і тлустага адвярнула. Дрэнна становіцца, быццам нудзіць.
За пяць дзён у бальніцы Міхаіл страціў 18 кілаграмаў — дадому па калідоры ледзь не бег, жонка з сумкамі за ім не паспявала.
Прайшло яшчэ тры месяцы — паляцелі 50 кілаграмаў. А за паўтара года ў агульнай колькасці знікла 100 кілаграмаў.
— Цяпер я важу 82—84 кілаграмы, і вага ўжо стабільная, асабліва не скідаецца. Што змянілася ў маім жыцці? Усё! У апошні дзень перад выпіскай я заснуў і спаў усю ноч, не мог прачнуцца нават на ўколы. Я нават спалохаўся тады: даўно такога не было.
Руху ў жыцці стала больш! Я цяпер сам езджу па працы на загрузкі і разгрузкі. Калі была віза, па чатыры разы на тыдзень мог быць у Еўропе! Толькі вось на мяжы задаюць шмат пытанняў: няўжо гэта вы? Я ж фота ў пашпарце не памяняў, — смяецца мужчына.
З ежай у Міхася, нарэшце, нармальныя адносіны. Каб пад'есці, цяпер яму дастаткова 7—10 пельменяў. Раней для галавы сям'і асобна варылі пачак і яшчэ адзін — для жонкі і дваіх дзяцей.
— Я нават часам кажу мужу: «Ну паеш ты ўжо нармальна!» А ён мне адказвае: «Я не хачу, разумееш?» Вось як мы ўсе ямо: першае і потым адразу другое. А Міша столькі ўжо не з'есць, не змяшчаецца ў яго. Трэба з'есці суп — і пачакаць. Калі галубцы даю, то адзін, вельмі маленькія порцыі, — усміхаецца Наталля.
Як усё магло скласціся без аперацыі, у сям'і стараюцца не думаць. Па словах Міхася, у пэўны момант ён проста страціў кантроль над сваім жыццём. І ўжо наўрад ці справіўся б саматугам.
Пераяданне — гэта нагода класціся пад нож? Спыталі ў лекара
У Беларусі ёсць некалькі цэнтраў, дзе атлусценне лечаць хірургічным шляхам. Кожны год страўнік уразае каля 250 пацыентаў. Навошта людзям ісці на аперацыю, калі можна проста менш есці, тлумачыць лекар-хірург Сяргей Сцебуноў.
— У нас ёсць розныя катэгорыі пацыентаў. Часам прыходзяць маладыя жанчыны, у якіх лішніх якіх-небудзь 5 кілаграмаў, але яны зацыкленыя на пахудзенні: доктар, зрабіце аперацыю. Мы, як правіла, такім адмаўляем, бо ў іх няма медыцынскіх паказанняў. Але часцей за ўсё да такога метаду звяртаюцца людзі з вялікай вагой — 120—150 кілаграмаў і больш, бываюць людзі і пад 200 кілаграмаў. Ім ужо 10 гадоў таму трэба было рабіць аперацыю, бо пры такой вазе і сардэчна-сасудзістыя захворванні з'яўляюцца, і дыхавіца, і соннае апноэ — цэлы букет усяго.
У гэтых пацыентаў без аперацыі вельмі высокая рызыка заўчаснай смерці.
Апошнімі гадамі часта аперыруюцца дальнабойшчыкі. Яны цэлымі днямі сядзяць за рулём і мала рухаюцца.
Ёсць эндакрыналагічнае атлусценне, калі вялікае значэнне мае гарманальны фон. Там ад чалавека мала што залежыць. Гэта, як правіла, жанчыны клімактэрычнага ўзросту ці пасля аперацый на шчытападобнай залозе.
Але часцей гэта заганны круг: чым большая вага набіраецца, тым большы ў чалавека апетыт.
У страўніку ёсць рэцэптары расцяжэння, якія патрабуюць вялікую колькасць ежы, каб спатоліць голад. І хвораму трэба закінуць у сябе хоць што-небудзь, каб насыціцца. А яшчэ страўнік мае ўласцівасць расцягвацца, бо гэта цяглічны орган.
Калі чалавек ніяк па-іншаму не можа справіцца з пераяданнем, яму дапамагаюць хірургі. Самы просты спосаб — гэта накласці на страўнік бандаж.
— Мы перавязваем яго спецыяльнай папружкай і пакідаем невялікую адтуліну, праз якую вельмі павольна праходзіць ежа. Другі варыянт — гэта частковая рэзекцыя страўніка, калі мы механічна памяншаем яго і пакідаем аб'ём дзесьці 80—100 мілілітраў. Больш чалавек за адзін раз з'есці не зможа. Ды і не захоча!
Аднак не ўсім дастаткова такой аперацыі. Адна хворая кажа: «Я за дзень выпіваю пяць кубкаў вадкага шакаладу!» Вадкасць свабодна праходзіць праз страўнік, каларыйнасць за дзень набіраецца дастатковая, і людзі не худнеюць. Таму часта мы, акрамя памяншэння страўніка, «забіраем» частку кішэчніка са стрававання, каб вугляводы і тлушчы засвойваліся не на 100%. Такі метад звычайна выбіраецца для ласуноў ці людзей з вялікай вагой.
— А калі пасля аперацыі чалавек сарвецца?
— Быў у нас такі выпадак. Мы памяншаем страўнік, але псіхалагічная залежнасць ад ежы ў некаторых застаецца. Патрэбны час, каб яе страціць. І вось чалавек на другі дзень не ўтрымаўся, пабег да халадзільніка. Было сур'ёзнае ўскладненне, разарваўся страўнік — і мы аперыравалі пацыента паўторна. Таму пасля аперацыі рэабілітацыя ў плане харчавання, вядома, вельмі важная. Як мінімум, месяц патрэбная спецыяльная дыета.
— Бывае такое, што людзі зноў наядаюць свае кілаграмы?
— Так, калі адбылася тактычная памылка. Чалавек не прызнаўся, што ласун, мы паставілі бандаж, а ён аказаўся неэфектыўны. Праз пару гадоў прыходзіць і пагаджаецца на больш сур'ёзную аперацыю. Другі варыянт — калі чалавек ігнаруе дыету, пачынае есці ўсё больш і больш і зноў расцягвае страўнік. На 100% эфектыўных аперацый не існуе, інакш бы ўсе іх рабілі.
но на данный момент выглядит немножечко лучше, чем его жена