Асіповіцкі вагонабудаўнічы завод. Фота: ovz.by
29 сакавіка эканамічны суд Магілёўскай вобласці прызнаў банкрутам закрытае акцыянернае таварыства «Асіповіцкі вагонабудаўнічы завод». Праз два тыдні пасля прыняцця гэтай пастановы інфармацыю распаўсюдзіў Вярхоўны суд.
Амбітныя планы чыноўнікаў, што так і не зрэалізаваліся
Асіповіцкі вагонабудаўнічы завод узнік на базе Асіповіцкага вагоннага дэпо. У 2008 годзе ўрад Беларусі заключыў дамову з расійскай кампаніяй «Гранд Экспрэс» наконт будаўніцтва заводу, што будзе выпускаць чыгуначныя вагоны.
Чыноўнікі пераконвалі, што завод, які каштуе 160 мільёнаў даляраў, зможа выпускаць 2,5 тысячы грузавых вагонаў і 2 тысячы танк-кантэйнераў за год. У 2011-м Еўразійскі банк развіцця выдаў крэдыт на 63,5 мільёна даляраў пад гарантыю ўрада Беларусі.
Асіповіцкі вагонабудаўнічы завод. Фота: ovz.by
Будаўніцтва завода скончылі ў 2013 годзе.
Але заяўленай колькасці вагонаў завод ніколі не выпускаў. Ужо ў 2016 годзе Эканамічны суд распачаў вядзенне ў справе вагоннага завода аб эканамічнай неплатаздольнасці.
Такім чынам, меней чым 10-гадовая гісторыя прадпрыемства, якое, меркавалася, будзе прыбытковым, завяршылася банкруцтвам і стратамі. Генпракуратура ад імя Беларускай чыгункі звярнулася ў суд з пазовам да былых уладальнікаў і кіраўнікоў АВЗ.
Пацярпелы бок патрабуе 23 мільёны еўра і 16,2 мільёна рублёў. Страты цяпер мусіць кампенсаваць Мінфін, а значыць, беларускія падаткаплатнікі.
Беларускія ўлады абвінавацілі ў тым, што завод стаў банкрутам, топ-менеджараў, але да адказнасці ніхто з кіраўніцтва завода не быў прыцягнуты.
Калі зважаць, як прымаюць пастановы ў Беларусі, выпадак з Асіповіцкім заводам — класічная сітуацыя, распавядае ў размове з «Белсатам» Яраслаў Кот, дарадца Асацыяцыі беларускага бізнэсу за мяжой. Загады паступаюць зверху, няма самастойнага прыняцця пастаноў і, адпаведна, адказнасці.
«Тут увогуле два віды праблем. Першая — некампетэнтныя кіраўнікі, якія не здольныя ацаніць і ўзгадняюць нейкімі карумпаванымі спосабамі розныя захады. А па-другое — гэта ўсё частка схем дзеля вывядзення грошай з бюджэту. Яны атрымліваюць датацыю на развіццё, грошы дзеляць і выводзяць», — кажа эканаміст.
Паводле эксперта, стварэнне вагонаў — гэта не бізнэс накшталт харчовага. Рынак гэтай прадукцыяй даволі хутка напаўняецца, і попыт на яе падае. Калі стварылі ды прадалі 2 тысячы вагонаў, і яны працуюць — трэба шукаць новыя рынкі збыту. А ва ўмовах санкцый гэта стала складаным, кажа Яраслаў Кот.
У краінах СНД няма інстытута рэпутацыі, а існуе інстытут сувязяў, што ёсць карупцыяй. Увогуле, стварыць нескладана, а вось прадаць — гэта сапраўды праблема. Захоўванне на складах таксама патрабуе шмат сродкаў, часам лепей проста прадаць нават танней, чым захоўваць.
Асіповіцкі вагонабудаўнічы завод. Фота: ovz.by
Вінаватыя чыноўнікі, але да адказнасці іх не прыцягнулі
Суразмоўца «Белсата» кажа, што ў сітуацыі з прадпрыемствам віна цалкам на плячах чыноўнікаў, якія проста не мусілі прымаць удзелу ў такіх рэчах.
«Прычым тут чыноўнікі? Яны даюць гарантыі ад імя дзяржавы, але ў іх няма кампетэнцыі, няма экспертызы. Ніхто з іх ніколі не займаўся бізнэсам, тым больш, у СНД дзяржаўныя структуры манапалізавалі чыгунку і ніхто фактычна ў СНД не ўяўляе, як працуе чыгуначны бізнэс. На Захадзе існуюць прыватныя кампаніі, якія набываюць частку чыгункі, маюць свае ўчасткі і маршруты. Але гэта рынак і канкурэнцыя. У нас жа гэта проста пытанні чыноўнікаў, сувязяў, вывад сродкаў з бюджэту», — кажа Яраслаў Кот.
Эканаміст дадае, што чыноўнікі ўвогуле не мусяць удзельнічаць у такіх пастановах і не мусяць мець паўнамоцтваў узгаднення і выдавання гарантыяў пры стварэнні прадпрыемстваў.
«Калі ж яны распараджаюцца грашыма з бюджэту, дык на якой падставе яны не пытаюць у нас і даюць гарантыі? І гэта не толькі праблема чыноўнікаў, але і праблема сістэмы», — звяртае ўвагу эканаміст.
Яраслаў Кот зазначае: каб такое не паўтаралася — трэба дэцэнтралізаваць эканоміку. Трэба даць магчымасць менавіта мясцовым уладам прымаць пастановы, а ўлады, у сваю чаргу, мусяць выбірацца. Толькі тады яны будуць працаваць дзеля карысці людзей, у інтарэсах выбарнікаў. Цяпер жа, кажа Яраслаў Кот, чыноўнікі ў Беларусі не ўмеюць дапамагаць людзям. Яны выконваюць загады, спушчаныя зверху.
Чытайце таксама:
На закрыты «Віталюр» падаюць у суд расійскія кампаніі
Насельніцтва Беларусі ў сакавіку павялічыла валютныя дэпазіты ў банках — Нацбанк
