Гэта пасланне Папу, складзенае ў красавіку 1320 года шатландскімі баронамі з заклікам прызнаць незалежнасць Шатландыі. За 700 гадоў гэты дакумент з мноствам пячатак стаў настолькі крохкім, што куратары музея толькі зрэдку дазваляюць уключаць яго ў экспазіцыю. Вось і гэтым разам ён будзе выстаўлены ў Эдынбургу толькі да 2 ліпеня, піша Бі-бі-сі.
Дэкларацыя — адзіны з трох лістоў, што захаваліся, адрасаваны Папу Яну XXII, які падчас вайны Шатландыі за незалежнасць падтрымаў англійскіх заваёўнікаў і адлучыў ад царквы караля Роберта I Бруса.
У сваёй дэкларацыі бароны Шатландыі на чале з абатам Арброцкага кляштара, абапіраючыся на гісторыю краіны, сцвярджалі права Шатландыі на суверэнітэт і незалежнасць ад Англіі, а таксама права на шатландскі трон караля Роберта Бруса, абранага, між іншым, народам, што па тых часах было вельмі незвычайна.
Сам Роберт Брус і біскуп Сэнт-Эндруса таксама звярталіся да пантыфіка, але калектыўная просьба шатландскага манарха, яго прыхільнікаў і духавенства поспехам не ўвянчалася: Папа параіў ім прымірыцца з англічанамі.
За 700 гадоў Арброцкая дэкларацыя стала вельмі далікатнай і мае патрэбу ў асаблівых умовах захоўвання
Пасланне баронаў было складзена на фоне войнаў за незалежнасць, якія пачаліся пасля ўварвання англічан у Шатландыю ў 1296 годзе.
Спачатку поспех быў на баку шатландцаў: у знакамітай бітве пры Бэнакбёрне ў 1314 годзе армія пад правадырствам Роберта Бруса разбіла англічан, і першая вайна скончылася мірным дагаворам 1328 года. Аднак ужо праз чатыры гады пачалася другая вайна, якая доўжылася 25 гадоў.
Дэкларацыя, складзеная яшчэ падчас першай вайны, — гэта вельмі старанна вывераны тэкст з прыкладна тысячы слоў на латыні з цытатамі з Бібліі і класічных аўтараў, у якім грунтоўна даказваецца права шатландцаў на самакіраванне і незалежнасць ад Англіі.
«Датуль, пакуль хоць бы сотня з нас жывая, мы ніколі і ні пры якіх умовах не падпарадкуемся панаванню англічан, — гаворыцца ў дакуменце, які быў падпісаны васьмю графамі і прыкладна 40 баронамі. — Сапраўды, не дзеля славы, багацця або пашаны мы змагаемся, але ў імя адной толькі Свабоды, з якой годны чалавек можа расстацца толькі разам са сваім жыццём».
Сёння некаторыя гісторыкі лічаць, што значэнне гэтай дэкларацыі пераацэнена, і насамрэч яе мэтай было ўмацаваць уладу шатландскага караля. Аднак, мяркуючы па тым, што і праз 700 гадоў у Шатландыі моцны рух за незалежнасць, сведчаннем чаму служыць нядаўні рэферэндум, дзе прыхільнікі захавання Шатландыі ў складзе Вялікабрытаніі перамаглі з мінімальнай перавагай, Арброцкая дэкларацыя застаецца для многіх шатландцаў крыніцай натхнення і надзей.
многія чакаюць на Новую Беларусь і што яна вось-вось...