Сяргей Абламейка: Калі Мінск стане Прагай
20 жніўня — роўна 100 гадоў з дня сьмерці Івана Луцкевіча — аднаго з трох бацькоў сучаснай беларускай нацыі. Гэта Вацлаў Іваноўскі, браты Іван і Антон Луцкевічы, піша Радыё Свабода.
21.08.2019 / 09:41
Помнік Францішку Палацкаму на плошчы Палацкага ў Празе.
Менавіта гэтыя тры чалавекі заклалі ў 1903 годзе першую беларускую палітычную партыю — Рэвалюцыйную грамаду. А народ ператвараецца ў нацыю тады, калі для абароны яго інтарэсаў узьнікае група людзей, якая ставіць сабе палітычныя мэты.
Іван Луцкевіч быў сапраўдным лідэрам беларускага адраджэньня пачатку ХХ стагодзьдзя. Ён нарадзіўся ў сям’і ўдзельніка паўстаньня Каліноўскага, займаўся нелегальнай дзейнасьцю ў часе рэвалюцыі 1905 году, быў сузаснавальнікам першых беларускіх газэт «Наша доля» і «Наша Ніва», заснаваў віленскую беларускую гімназію і першы беларускі навуковы музэй, які пасьля стаў называцца Віленскім беларускім музэем імя Івана Луцкевіча. Менавіта пра гэты музэй Максім Багдановіч некалі захоплена напісаў:
«Гэта ёсьць фундамэнт нашага адраджэньня. Гэта і за тысячу гадоў будзе сьведчыць пра нас».
На жаль, пасьля Другой сусьветнай вайны ўлады савецкай Беларусі адмовіліся ад калекцыі музэю на карысьць Літвы.
Помнік Францішку Ладзіславу Рыгеру ў Рыгеравых садах Прагі, адзін зь некалькіх у сталіцы Чэхіі
Браты Луцкевічы былі ініцыятарамі абвяшчэньня незалежнасьці Беларускай Народнай Рэспублікі 25 сакавіка 1918 году.
Я заўсёды думаю пра Івана Луцкевіча, калі хаджу па Празе і гляджу на вуліцы, пляцы і паркі, якія носяць імёны Францішка Палацкага або Францішка Ладзіслава Рыгера. Палацкі і Рыгер заснавалі першую чэскую палітычную партыю — Нацыянальную, якую яшчэ называюць партыяй старачэхаў.
Надпіс на помніку Палацкаму ў Празе: «Свайму абуджальніку і правадыру ўваскрослая нацыя»
У Празе гэтым дзеячам стаяць вялікія помнікі на вуліцах, пляцах і ў парках, якія носяць іх імёны. Яны пахаваныя на самых вядомых могілках сталіцы Чэхіі — Вышаградзкіх, гэта чэскі нацыянальны пантэон.
А ў Менску летась у парку імя Янкі Купалы ўстанавілі камень на месцы дому, дзе жылі браты Луцкевічы, але зроблена гэта было на ініцыятыву сваякоў. І гэта — усё.
Манумэнтальная прапаганда — важная частка выхаваньня і маладога пакаленьня, і грамадзтва ў цэлым. Каму помнікі стаяць на вуліцах і пляцах — таго людзі і шануюць.
Я вельмі зайздрошчу чэхам і вельмі спадзяюся, што некалі мы ўсё ж станем больш падобныя да іх — і значыць, да саміх сябе.