Сёння ў Беларусі ад анкалогіі памірае 13-15%.
Паводле прагнозаў саміх медыкаў, у агляднай і вельмі хуткай будучыні гэтая лічба вырасце да 25%, гэта значыць, ад раку будзе паміраць кожны чацвёрты. І гэты прагноз, так бы мовіць, агульны, бо не бярэ ў разлік чарнобыльскую спадчыну.
А што да гэтай самай спадчыны, дык ужо ў найбліжэйшы час чакаецца ўсплёск захворванняў на рак шчытападобнай залозы і на лейкоз у дарослых. Яшчэ ў савецкія часы, адразу пасля катастрофы, гэты ўсплёск прагназаваўся і да гэтага часу тыя прагнозы ніхто не адмяняў.
У групе павышанай рызыкі — людзі, якім на момант чарнобыльскага выбуху (1986 г.) не было 18 гадоў. Я вось таксама ў гэтай групе. Такіх, як я, у Беларусі (sic) 2,5 мільёна чалавек — больш за чвэрць усяго насельніцтва!
А рызыкі для іншых таксама ніхто не адмяняў!
З улікам двух фактараў: 1) агульнасусветная тэндэнцыя росту анкалагічных захворванняў і 2) беларуская «чарнобыльская» спецыфіка і павышаныя рызыкі, звязаныя з ёй, наша краіна знаходзіцца на парозе дэмаграфічнай (чытай: анкалагічнай) катастрофы. Калі гэта ўсё не прадухіліць, у спалучэнні з павышанай міграцыяй насельніцтва краіна наша, невялічкая, можа наогул апусцець…
Наогул, рак лечыцца. Амаль заўсёды, калі распазнаецца на 1-й або 2-й стадыі. І амаль ніколі, калі распазнаецца на 3-й або 4-й. 4-я наогул неаперабельная. Але шанец для тых, хто хоча жыць, ёсць: трэба сачыць за сабой і ўважліва ставіцца да свайго здароўя.
Таму што, паўтаруся, рак, выяўлены на 1-й або 2-й стадыі, лечыцца амаль на 100%.
У Швейцарыі, калі раз на год не пройдзеш скрынінг (комплекснае абследаванне на анкалогію), не выдадуць медыцынскай страхоўкі.
Гэта значыць, выбар вельмі просты: або наогул без медыцынскага абслугоўвання, ці ўжо па поўнай, зніжаючы рызыку смерці ад раку да мінімуму, бо рэгулярныя абследаванні якраз моцна павышаюць шанцы на выяўленне захворвання на самай ранняй стадыі.
Цалкам зразумела, што наша родная дзяржава — не Германія, не Швейцарыя і не (крый Божа) ЗША. Аднак калі дзяржава безадказная, хто перашкаджае самім грамадзянам быць адказнымі?
Так я падумаў і вырашыў укараніць перадавую практыку па выратаванні жыццяў сваёй сям'і і ўласнага, увёўшы ў сям'і жалезнае правіла: раз на год абавязкова ўсім праходзіць абследаванне на анкалогію. Самастойна, па сваёй ініцыятыве, хай нават і платна.
Вырашыў, зрабіў. Патэлефанаваў у анкадыспансер у надзеі прайсці праз запіс, рэгістрацыю і, адпаведна, абследаванне.
І як вы думаеце, што мяне чакала?
Тут самы час удакладніць, што 1-я і 2-я стадыі, якія, напэўна, лечацца і якія якраз і трэба выяўляць ранняй дыягностыкай, праходзяць без сімптомаў. Потым, калі сімптомы з'яўляюцца, гэта ужо 3-я ці 4-я, і гэта зусім іншая гісторыя.
Дык вось, патэлефанаваў я ў анкадыспансер. І быў, шчыра кажучы, крыху ашаломлены. На мяне накрычалі (!), што, па-першае, калі мяне сёння нічога не турбуе, то ніхто мяне абследаваць не будзе. Я заўважыў, што ў іх на сайце ёсць прэйскурант платных паслуг, дзе ёсць такія графы, як дыягностыка, ультрагук ды іншае. На мяне накрычалі другі раз, цяпер ужо з нагоды таго, што я не разумею, пра што кажу.
«Як гэта, думаю, не разумею?» Магу я прайсці абследаванне на анкалогію, магу я ў нашай краіне, знаходзячыся ў групе рызыкі, на тэрыторыі рызыкі, прайсці тое, што ва ўсім цывілізаваным свеце, не знаходзячыся ў групе рызыкі і на тэрыторыі павышанай рызыкі, называецца «ранняй дыягностыкай» і лічыцца самым эфектыўным спосабам барацьбы з анкалогіяй?
Тут на мяне накрычалі трэці раз, але ўжо з пытальнай інтанацыяй, прыкладна так: «Мужчына, што ў вас баліць?» Ды нічога ў мяне не баліць, кажу, я якраз таму тут з вамі час і губляю, што не хачу, каб забалела незваротна. Тады, кажа, і абследаваць вам няма чаго.
Такога комплекснага абследавання ў нас няма. Трэба (крычыць) кожны орган асобна, і ўсе на платным, і гэта вы месяц будзеце ў нас жыць і мінімум 2,5 мільёна заплаціце. І наогул, гарлапаніць, у нас тут такіх яшчэ не было, ахвочых…
Ну, я так падумаў: нядзіўна, што не было. Месяц у год штодзень наведваць анкадыспансер, плаціць палову сярэдняй зарплаты за тое, што зусім табе пагражае, ні адзін беларус не зможа. Вось толькі ў развітых краінах комплекснае абследаванне ёсць. І можна ўсё адразу, не марнуючы месяц. Хай трэба выдаткаваць больш за 2,5 млн беларускіх рублёў, але не месяц. На месяц з працы ніхто не адпусціць.
Я разумею, што ў нас — не развітая краіна. Але ў нас краіна, у якой 15% насельніцтва памірае ад раку, 25% будзе паміраць, і гэта без уліку групы рызыкі ў 2,5 мільёна чалавек.
Два дзясяткі рэзідэнцый прэзідэнта, чыноўніцкія машыны па 50-100 тыс. еўра за штуку, залатыя талеркі па тысячы даляраў за штуку, штогадовыя выдаткі на «Дажынкі», велізарны лішні міліцэйскі апарат (наша краіна ўваходзіць у пяцёрку краінаў свету па колькасці міліцыянтаў на душу насельніцтва, перавышаючы ўсе дапушчальныя санітарныя нормы), непатрэбная ў выпадку сучаснай вайны армія… Я не сумняюся, што гэтых грошай з лішкам хапіла б на тое, каб абсталяваць неабходным для скрынінгу абсталяваннем усе абласныя і раённыя цэнтры. Пры тым, што яно, гэтае абсталяванне, хутчэй за ўсё вельмі хутка б акупілася, калі б людзям тлумачылі, у якой небяспецы яны жывуць…