Фота Ройтэрз.
— А вы таксама на рыбу?
— Ну… так..
— Чакайце, зараз людзі падцягнуцца, — кажа маладзён у шырокіх штанах, з заплечнікам і шапцы з бумбонам.
Выхад з метро на ўскраіне Кіева. Стаім. Грэемся. Збор у скверы на выхадзе. Трое беларускіх журналістаў ды пара нашых новых знаёмых. На вуліцы — мінус 18…
У Кіеве кожную ноч гараць аўто — найчасцей, са львоўскімі нумарамі. За падпаламі, па версіі СМІ, стаяць «цітушкі» – калякрымінальныя маладзёны з усходу і поўдня Ўкраіны, якіх улады звезлі ў сталіцу для дэстабілізацыі сітуацыі. Такса – 200 грывен у суткі, плюс за кожную спаленую машыну… Міліцыя заплюшчвае вочы, таму на «сцяжыну вайны» выходзяць удзельнікі Аўтамайдану ды ультрасы.
На выходзе з метро стаіць пара дзясяткаў пацаноў. Дрэс-код футбольных фанатаў: капюшонкі, спартовыя штаны, красоўкі. Твары хаваюць пад маскамі-балаклавамі. Людзі стараюцца абмінуць наш гурт як хутчэй. Хлопцы шумныя, але не задзірыстыя, расейскамоўныя, без мазэпінак (шапка, стылізаваная пад галаўны ўбор ўкраінскіх вайскоўцаў 1918—1920 гадоў), без камуфляжу, у які апранаецца самаахова Майдану. Ёсць нават пара дзяўчат.
— Так, рассыпаліся па групках, каб дзвіжухі не ствараць! Чакаем! — камандуе каранасты фан у дзьмутай куртцы «Адыдас».
Натоўп распаўзаецца па пляцоўцы.
— У вас у Беларусі таксама людзям вушы адразаюць? — цікавіцца цыбаты хлопец.
— Не, у нас па 15 сутак даюць. Толькі ў канцы 90-х выкралі некалькіх апанентаў прэзідэнта…
Фан у дзьмутай куртцы збірае ўсіх вакол сябе:
— Мы сабраліся тут, каб навесці парадак у сваім горадзе. Мы – па-за палітыкай, мы нікога не падтрымліваем. Нам не падабаецца, што нейкае быдла завозяць у НАШ горад, каб тут паліць машыны… Хлопцы, будзьце асцярожнымі, не лезьце, калі няўпэўненыя. Зараз шчыра, у каго ёсць траўматы?
Падымаецца некалькі рук.
— Падыходзьце, дам шрот. Балончыкі, траўматы — выкарыстоўваем у крайніх выпадках, толькі калі ёсць пагроза здароўю.
Хлопцы скідваюцца на паліва, дамаўляюцца хто з кім едзе, хто ідзе ў пешы патруль, настройваюць частату праграмы для айфонаў з функцыяй рацыі…
— Мянты! Бяжым! — раптоўны сігнал.
У канцы алеі відаць святло, натоўп рушыў у цемру парку… Сядаем у легкавушкі.
На нашым узбраенні – пісталеты для пейнт-бола (каб «пазначыць» ворага), драўляная біта, пачак петардаў ты такая-сякая піратэхніка.
— Ах-а-ха, гэтыя шарыкі не страляюць пры мінус дзесяці, - смяецца наш кіроўца.
«Сафары» пачалося з затрымання аднаго з паляўнічых.
— Пешага?
— Так. Ён быў на «рацыі», зараз трэба выдаліць яго з лініі, высвятляем, пад якім нікам ён быў…
— За што ўзялі?
— Невядома.
Лаўлю сябе на думцы, што першы раз даводзіцца бачыць начны горад вачыма патруля, які кагосьці ловіць.
— Слухайце, Кіеў гіганцкі, як вы плануеце парай машынаў кагосьці вылавіць?
— Гэта сістэма. Мы адсочваем любы рух, любыя групы моладзі праз «кантакт», нэт, пешыя патрулі, па тэлефоне нам адразу пра ўсё паведамляюць. Сіла патруля ў аператыўнасці, — тлумачыць кіроўца.
Дзядзька з бітай на пярэдняй сядушцы перыядычна апускае шкло, каб дальнабойным ліхтаром абмацаць нейкі двор альбо вакно падазронага бусіка.
— Ды не свяці ты ў кожную машыну, — кідае кіроўца, — у бусіку, дзе сядзяць людзі, будзе шкло запацеўшы.
— Прабачце, а вы часам у органах не працавалі? – цікаўлюся я.
— Угу.
Па рацыі прыходзяць паведамленні, нібы то тут, то там бачылі «цітушак». На адным са скрыжаванняў з бусіка нібы выскачылі некалькі хлопцаў з георгіеўскімі стужкамі ды ў момант расчыніліся ў цемры. Мы часам бачым пары маладзёнаў у спартовым каля пастоў ДАІ. Рэзультат начнога рэйду нулявы.
— Вы кожную ноч так збіраецеся?
— Стараемся.
— А вы не думаеце, што ўсе вашы размовы па тэлефоне ды праз Укантакце адсочваюць? — не стрымліваюся я. — У Беларусі калі робяць нешта сакрэтнае, то спярша дастаюць акумулятары з тэлефонаў.
— А як яшчэ камунікаваць?.. — пасля паўзы перапытвае кіроўца.
Астатнія маўчаць.
У мяне звоніць тэлефон. Наш аператар з суседняй машыны паведамляе, што сюжэт яны адзнялі, можна выходзіць ды ехаць дадому. Спыняемся на плошчы Шаўчэнкі на самым ускрайку горада.
Вяртаемся ў цэнтр. Па дарозе абменьваемся думкамі. Сходзімся на меркаванні, што ёсць «дробная рыбка» — «цітушкі», сярэдняя — аўтамайданаўцы, ды вялікая — МУС… Паляванне ідзе таксама і на паляўнічых, яны — звяно ў ланцужку. Тым не менш, дзядзькі на старых інамарках ды хлопцы ў «спарціўках» выходзяць штоночы, ведаючы, што коштам такога выхаду могуць быць зусім не 15 сутак.
На наступны дзень высветліцца, што за ноч спалена 7 машынаў, у тым ліку — нейкай супрацоўніцы канадскага пасольства, удзельніцы Аўтамайдану. «Аўтамайданаўцы» так нікога і не злавілі…
Таксіст высаджвае нас каля барыкады Унутраных войскаў на скрыжаванні Банкавай і Лютэранскай, блізка Майдану.
Месяц таму тут яшчэ стаялі пратэстоўцы — застава з Закарпацця, гарэлі бочкі, луналі сцягі. Цяпер — сілавікі.
— Вы куда, ребята? – падыходзіць афіцэр.
— Мы журналісты.
— Только не снимать!
— Не, камера выключаная.
Камера — наш пропуск. Каб сагрэцца, УВэшнікі гуляюць у футбол лядышкамі.
Неба — зорнае. Хутка ранак, перад якім, як вядома, цемра найбольш густая.
