У Мінску прайшоў маштабны міжнародны форум «Тэарт», у праграме якога адразу два спектаклі, пастаўленыя па творах маладога беларускага драматурга Змітра Багаслаўскага, — «А калі заўтра няма…» і «Тата».
Дзмітрыю ўсяго 29 гадоў, але яго п'есы ўжо паспелі трапіць у шорт-лісты такіх прэстыжных конкурсаў, як «Любімаўка», «Літадрама», «Еўразія». Адны крытыкі кажуць пра яго як пра «адкрыццё», іншыя лічаць «непрыстойна маладым».
— Зміцер, ваша асноўная праца — акцёр Беларускага дзяржаўнага маладзёжнага тэатра. А як сталі драматургам?
— У 2009 годзе тэатр зачынілі на рамонт і стала менш працы. А хацелася тварыць плюс максімалізм юнацкі. Усе ж складалі вершы ў дзяцінстве, і я пісаў. Пра каханне, натуральна. Потым была маленькая проза. А пазней, паколькі займаюся тэатрам, — драматургія.
— Дзе цяпер ідуць вашы п'есы?
— У Маскве, Кіеве, Варшаве… Каля двух дзясяткаў пастановак. Нават у Манголію п'еса дабралася. Але ў асноўным у Расіі ставяцца спектаклі. Там шмат рэжысёраў, якія сочаць за сучаснай драматургіяй.
Сцэна са спектакля «Любоў людзей» (Улан-Батор)
— Як думаеце, чым вам удалося зачапіць гледача і крытыка?
— Не думаў пра гэта. З 2009 года проста дасылаў п'есы на ўсе конкурсы і фестывалі. Напэўна, проста надакучыў (смяецца). У журы вырашылі: маўляў, давайце прызнаем, што ён нядрэнны драматург, адзін раз прыедзе і хай далей у сябе ў Мінску сядзіць.
— А чаму беларускі глядач амаль не бачыць вашых п'ес?
— Думаю, з-за недаверу рэжысёраў да майго ўзросту. Мне было 25 гадоў, калі «Любоў людзей» пачала ісці. Колькі разоў я нават чуў ад рэжысёраў: маўляў, хто табе гэта надыктаваў? Кажу: прабачце, неяк так атрымалася. Балазе, цяпер усё мяняецца.
— Вашы п'есы часам называюць жорсткімі. Чаму?
— Бо жыццё наша, на жаль, жорсткае. І да гэтага мы, на жаль, ужо нават прывыклі. Без уздрыгу глядзім страшылкі ў «Надзвычайным здарэнні» на тэлебачанні пра тое, як кагосьці збілі або нават забілі, а ў тэатры гэта бачыць не хочам. Зразумела, што кожнаму непрыемна, калі ранкі, якія толькі пачалі гаіцца, ускрываюць зноўку. Непрыемна пазнаваць сябе: «Так, я, бывае, напіваюся, б'ю жонку, пра бацькоў забыўся, сяброў падманваю… Але ж не кожны дзень. Дык навошта мне ўсё гэта ў тэатры паказваюць?»
Да тэатру мы ставімся як да адпачынку і не хочам яго ўспрымаць як зрэз нашага жыцця. Возьмем, да прыкладу, «Любоў людзей». У чатырох сцэнах тут прысутнічае мат. У Мінску хутка будзе пастаноўка гэтай п'есы, і яго адтуль акуратна прыбралі. Я не пярэчу. Але ўсё ж, калі мы кажам пра сучасны тэатры і пра жыццё, то не можа чалавек, ударыўшы малатком па пальцы, сказаць: «Ай, які промах, які ж я неахайны». Таму ў нейкіх момантах, мне здаецца, мат цалкам натуральны. Хоць я не прыхільнік як мата, так і жорсткасці на сцэне. І ў апошніх маіх п'есах іх практычна няма.
— Вы заўсёды згодныя з рэжысёрскай інтэрпрэтацыяй вашых п'ес?
— А я не маю права не пагаджацца. Мая праца скончана, калі я паставіў у п'есе кропку. Я напісаў, дапусцім, п'есу пра смерць, а рэжысёр убачыў, што яна пра жыццё. І хай, гэта ж яго погляд. Але я рады, вядома, калі цікавяцца маёй думкай. З некаторымі рэжысёрамі мы па скайпе гадзінамі размаўляем.
— А што вам не падабаецца ў тэатры?
— Дурны смех і гумар ніжэй пояса. І безгустоўшчыны не люблю.
— Якія тэндэнцыі характэрныя для сучаснай драматургіі?
— Мне здаецца, не бывае драматургіі старой і новай… Тэатр заўсёды (і 100, і 500 гадоў таму, і сёння) кажа пра чалавека, пра тое, як ён жыве ці хацеў бы жыць, выкрывае праблемы грамадства. Іншая справа, што актуальнасць гэтых праблем у розныя часы мяняецца. Зараз у Расіі, напрыклад, шмат п'ес пра палітыку, ва Украіне многія пішуць пра Майдане. Гэта значыць, драматургі кажуць пра тое, што ў грамадстве на слыху. І дакументальны тэатр для многіх цікавы. Праўда, хацелася б, каб драматургі захоўвалі час, а не свой пункт гледжання на яго.
— Ёсць драматургі, чыя творчасць вам блізкая?
— Метэрлінка люблю вельмі. У ім ёсць усё, што мне цікава. І містыка, і атмасфера. Вельмі хочацца напісаць такую добрую п'есу, як у яго (смяецца). Але пакуль час, мабыць, не прыйшоў. Няма пакуль у мяне такіх уменняў.
Сцэна са спектакля «Патрыс»
— Чытала, што вы пішаце п'есы на балконе. І цяпер так?
— Гэта нязменна. Вядома, калі я кудысьці бягу і мне раптам ідэя, вобраз або фраза прыйшлі ў галаву, раблю накіды на абрыўках паперы, выкарыстоўваю дыктафон. Але канчатковая праца над п'есай ідзе толькі на балконе.
— Колькі часу сыходзіць на п'есу і як нараджаюцца героі, сітуацыі?
— Заўсёды па-рознаму. Але не менш за год, гэта дакладна, таму што гэта хобі ў першую чаргу. Няма такога, што кожны дзень пішу, скажам, з 8 да 10. Усё адбываецца па натхненні. Тым больш, каб быць праўдзівым, патрэбныя рэальныя сітуацыі. Нават пасля сфарміраванай у галаве гісторыі ўсё можа ў корані памяняцца. Я не баюся мяняць, па меншай меры.
— Хто становіцца першым чытачом?
— Жонка, вядома. Да яе думкі прыслухоўваюся, але не больш. Да крытыкі таксама абсалютна спакойна стаўлюся. Нават люблю, калі ганяць, бо гэта штурхае мяне наперад.
— Над чым цяпер працуеце?
— Нядаўна мы з Аляксандрам Марчанкам скончылі праект «Напэўна». Думаю, спектакль з'явіцца ў сярэдзіне снежня. Гэта дакументальная п'еса пра беларусаў. Інтэрв'ю для яе збіралі артысты Тэатра беларускай драматургіі. Яны пыталіся ў людзей з розных раёнаў Беларусі аб тым, хто мы такія, як жывём, што для нас дабро, зло. Размаўлялі пра стаўленне замежнікаў да беларусаў.
Працую і над сваёй п'есай. Яна пра тое, што значыць дараваць і ці трэба гэта рабіць. Пішу гэтую п'есу з 2012 года. Нешта ўва мне яшчэ не саспела, каб выліцца на паперу….
