Сумны рэкорд пабілі аматары спайсаў у ноч Хэлоўіна, з пятніцы на суботу: у рэанімацыі Рэспубліканскага цэнтра па лячэнні вострых атручванняў Мінскай бальніцы хуткай медыцынскай дапамогі апынуліся адразу 15 (!) чалавек ва ўзросце ад 17 да 25 гадоў.
На шчасце, абышлося без смяротных вынікаў. Але нагрузка на дактароў аказалася такой каласальнай, што раніцой адзін з іх задумаўся аб змене працы…
Наогул, тое, што адбываецца сёння ў сценах цэнтра скаланае нават бывалых медыкаў. Доўгія гады большасць пацыентаў тут былі з ліку самагубцаў, грыбнікоў, алкаголікаў, ахвяр самалячэння або ўласнай хібы, якія пацярпелі ад надзвычайных сітуацый.
А цяпер кожны дзень медыкам прыходзіцца вяртаць да жыцця да дзесяці маладых і нават юных грамадзян, якія атруціліся так званымі спайсамі і іншымі «дызайнерскімі» наркотыкамі. З пачатку года — ужо 520 чалавек…
Карэспандэнт «СБ» правёў у аддзяленні таксікалогіі ўсяго некалькі гадзін у нядзельны вечар, але уражанняў хапіла з лішкам…
— Ой, вы б на 15 хвілін раней прыйшлі! — усклікае з парога маладзенькая санітарка. — Псіхбрыгада як раз абкуранага студэнта даставіла, так ён на сцены лез — выхад у космас шукаў…
Мой візіт прыйшоўся на дзяжурства ўрача-таксіколага вышэйшай катэгорыі Валянціны Постнікавай, спецыяліста з 35-гадовым стажам, з калегамі яна і стварала гэта аддзяленне. Здавалася б, пабачыла ўсё, але прызнае:
— Упершыню ствараецца ўражанне, што медыкі перад бядой як быццам бяссільныя. З-за спайсаў тут ужо, як у прыфрантавым шпіталі!
Вядома, у нас дастаткова прафесіяналізму і тэхнічных магчымасцяў, каб справіцца з самымі сур'ёзнымі атручваннямі. Але адна справа — выкладвацца, каб выратаваць юнакоў ці дзяўчат, якія пацярпелі ў надзвычайных абставінах і не па сваёй віне, калі нашы намаганні маюць перспектыву, бо самі пацыенты жыццё лічаць найвышэйшай каштоўнасцю. І зусім іншая — калі ўчора хлопчыка, які стаяў адной нагой у магіле, мы адкачалі, а сёння ён зноў у нас з тымі ж сімптомамі! І гэта зноў спайс…
Ледзь паспела Валянціна Васільеўна уручыць мне белы халат і праінструктаваць пра неабходнасць быць вельмі асцярожнай, як паступіў сігнал: прывезлі чарговую ахвяру наркотыку.
На кушэтцы ў прыёмным аддзяленні — 30-гадовы мужчына, якога брыгадзе «хуткай» перадала міліцыя. Блытанымі змяінымі рухамі ён спрабуе дастаць тварам да бетоннай падлогі.
Твар чырванее, сліна цячэ на брудныя красоўкі. Погляд блукае, у адказ на пытанні — істэрычнае мыканне. Зрэшты, пацыента пазналі адразу — у такім стане Вадзім тут ужо восьмы раз! Распранулі, накрылі прасцінай і павезлі ў рэанімацыю. Гашыш, метадон, клафелін, дымедрол, дыязепам? Пазней высветліцца, што Вадзім прыняў гэта ўсё і за адзін вечар.
Наркаман з 8-гадовым стажам проста не ведаў, у чым знайсці палёгку. Да гэтага часу яму шанцавала: штораз яго своечасова знаходзілі і дастаўлялі да дактароў. А калі калі-небудзь не знойдуць?..
З 12 ложкаў рэанімацыі вольныя толькі два. Для кожнага пацыента тут кропельніца, катэтар і складаная апаратура, якая вядзе бесперапынны маніторынг стану. Большасць прывязаныя за рукі і за ногі да ложках. Бо бушавалі.
Проста тут жа і працоўнае месца ўрача-рэаніматолага Андрэя Шмігельскага. Хутка ложкі прыйшлося рассоўваць, каб уціснуць новыя, бо ў 20.00 проста з сямейнай спайс-вечарынкі паступілі адразу двое - 22-гадовая Анжэла і 29-гадовы Артур. Побач з абмяклым целам жонкі вінавата таптаўся, спрабуючы адказваць на пытанні Валянціны Васільеўны, муж Максім: «Артур прыйшоў у госці, і мы зацягнуліся. Ну, як заўсёды … А што яшчэ рабіць? І тут Анжэлку з Артурам нешта секанула! «Хуткую» выклікала мама Максіма. Сын з нявесткай ўжо які год боўтаюцца ў яе кватэры і сядзяць на шыі — абодва нідзе не працуюць ды асабліва не імкнуцца.
Супрацоўніца брыгады «хуткай» распавяла, што прыкметы жыцця ў Анжэлы з'явіліся толькі пасля прымянення спецыфічнай неадкладнай тэрапіі.
Тым часам курыльшчыца спайсаў, да якой яшчэ ў прыёмным боксе падключылі кропельніцу, паволі пачала ажываць: не расплюшчваючы вачэй брыкалася, раўла, рыкала, а на шляху ў рэанімацыю смачна вылаялася.
Неўзабаве на запясцях і ступнях Анжэлы з'явіліся «ўціхамірвальная манжэты».
Следам везлі на каталцы і сябра сям'і Артура. Ён кожнага маліў тэрмінова яго сфатаграфаваць, з гатоўнасцю недарэчна пазіраваў і патрабаваў выкласці здымкі ў інтэрнэт.
Доктар Шмігельскі перыядычна спрабаваў высветліць, ці памятаюць удзельнікі спайс-вечарынкі адзін аднаго, але Анжэла ў адказ толькі скавытала і адключалася, а Артур прапаноўваў новы ракурс для фота. Хутка і яго давялося прывязаць да ложка…
Як правіла, заўважыў Андрэй Анатольевіч, наркаманы праводзяць у бальніцы толькі суткі-двое — потым або выпісваюцца дадому «да новых сустрэч», або з псіхбрыгадай адпраўляюцца ў Навінкі…
Па апошнім сцэнары нядаўна прайшло знаёмства са спайсам у 15-гадовага падлетка. Урач-рэаніматолаг Вольга Солтан доўга падбірала выразы, успамінаючы яго «дзівацтвы», потым махнула рукой: «Пра такую бессаромнасць і бязмежжа не распавядзеш, не напішаш…».
25-гадовая Соф'я Андрэеўна ўспомніла сваё імя толькі праз дзве гадзіны ў рэанімацыі. Так і прадставілася: «Соф'я Андрэеўна я!»
Бесперапынна лаялася і патрабавала патэлефанаваць тату, які абавязкова прыедзе і ўсіх пакарае… Валянціне Постнікавай хапіла ўсяго некалькі секундаў, каб заключыць: гэта спайс!
Дзяўчына кідалася па жаночым прыёмным аддзяленні, спрабуючы то вырваць сабе валасы, то скокнуць на сцяну, а потым шалёнымі вачыма ўглядалася ў свае цалкам звычайныя далоні і пачынала ў жаху галасіць: «Паглядзіце, што яны зрабілі!»
З вялікай цяжкасцю яе ўдалося распрануць, надзець «ўціхамірвальная манжэты». Але цела працягвала выгінацца. Нарэшце, Соф'я Андрэеўна ўзгадала тэлефон мамы. Калі ёй патэлефанавалі і коратка паведамілі пра здарэнне, на тым канцы дроту асаблівай цікавасці не праявілі…
«Ды гэта цалкам нармальна! — заўважыла маё здзіўленне Валянціна Постнікава. — Сваякі наркаманаў нярэдка і самі рады хоць на дзянёк ад іх пазбавіцца. Побач з залежным жыццё падобна на пекла…
У 22.30 у аддзяленні «прапісаўся» 28-гадовы Жора, які прыбыў у суправаджэнні супрацоўніка міліцыі проста са зняволення, якое адбываў у калоніі-пасяленні.
Каля двух гадзін ночы вярталі да жыцця двух студэнтаў-другакурснікаў прэстыжнага ВНУ, чый наркатычны дэбют са спайсам ледзь не скончыўся трагедыяй у інтэрнаце.
Потым практычна уваскрос наркаман-«рэцыдывіст» Вадзім. Ён ужо распавёў доктару Вользе, як прамяняў на наркотыкі жонку і дачку, як падманвае цяпер новую сям'ю, спускаючы немалыя грошы на пякельныя таблеткі, парашкі і траву… Цяпер вось з цікавасцю назіраў за мітуснёй дактароў вакол пажылога пацыента на суседняй койцы: дзядуля палаяўся з бабуляй і ад крыўды выпіў… сернай кіслаты. «Во дурань! - Вадзім пакруціў ля скроні. — А ты хіба разумны? — тут жа адрэагавала на гэтую выхадку Валянціна Васільеўна. — Гэты чалавек пражыў жыццё і толькі цяпер па дурасці памірае. А ты па яшчэ большым глупстве памёр ужо даўно. Маладым …
І скажыце — у чым не мае рацыі доктар.
* * *
Каментар намесніка галоўнага доктара Мінскай клінічнай бальніцы хуткай медыцынскай дапамогі, галоўнага таксіколага Міністэрства аховы здароўя Ігара Грыгор'ева:
Як і многія мае калегі, я абедзвюма рукамі за тое, каб на ўзроўні заканадаўства ўвесці адказнасць за спажыванне наркотыкаў. Такая пазіцыя асабліва хутка фарміруецца тут, вобразна кажучы, на лініі фронту, дзе маштабы бяды нічым не завуаляваныя.
Бо ў аснове такога стыхійнага распаўсюду спайс-эпідэміі ляжыць самы небяспечны механізм — усёдазволенасць і распушчанасць. Пад страхам пакарання не пойдуць лячыцца, загінуць? Але яны ж і так гінуць, свядома і ўпарта! Аднак, кіруючыся поўнай беспакаранасцю, не толькі не саромеюцца свайго ладу жыцця, а нават культывуюць яго, пазіцыянуюць як асабліва модны і нават прэстыжны, масава далучаючы сяброў, каханых і проста выпадковых знаёмых…
Спайс адносіцца да разраду так званых «дызайнерскіх» наркотыкаў, якія небяспечныя яшчэ і тым, што падаюцца распаўсюднікамі як экзатычныя, вырабленыя нібыта па старажытных рэцэптах.
Але на справе — гэта небяспечныя сінтэтычныя рэчывы, што імкліва разбураюць здароўе. Пасля кароткачасовага эфекту рэлаксацыі ў чалавека ўзнікае востры псіхоз, які выяўляецца ў неадэкватных паводзінах, галюцынацыi, жаданне выйсці ў акно.
Кожная другая гісторыя хваробы — гэта калі голы пацыент ходзіць па вуліцы, хуліганіць.
Громіць аўтамабілі, увогуле, вядзе сябе вельмі абуральна. Калі казаць пра далёкія наступствы ўжывання курыльных сумесяў, то такія пацыенты ў 8 разоў часцей пры выхадзе з псіхозу схільныя да шызафрэніі. Дзяўчаты рызыкуюць нарадзіць разумова адсталых або мёртвых дзяцей…
Медыкі, што пачыналі практыкаваць яшчэ ў савецкі час, памятаюць, як старанна ізаляваліся ад грамадства наркаспажыўцы, калі закон разглядаў іх дзеянні спачатку па адміністрацыйным артыкуле, а потым па крымінальным. Такая пазіцыя азначала, што наркаманам няма месца ў грамадстве! А што цяпер?.. Максімум - выключаць з навучальнай установы.
Між тым, напрыклад, у Італіі, калі чалавека за ўжыванне наркотыкаў прысуджаюць да 3 гадоў пазбаўлення волі, то прапануецца выбар: сесці ў турму або правесці год у рэабілітацыйным цэнтры. Там ён праходзіць даволі жорсткую рэабілітацыю, але ўсё беспярэчна выконвае, бо калі нешта не будзе рабіць — тут жа адправіцца за краты. Такія цэнтры бясплатныя, іх фінансуе грамадскі фонд, куды паступаюць грошы, канфіскаваныя ў наркагандляроў і наркабаронаў. Так ці інакш, а дзейнічаць неабходна тэрмінова. І намаганняў адных толькі медыкаў або міліцыі ўжо відавочна недастаткова!
