«Старшыня Дзяржаўнага ваенна-прамысловага камітэта Беларусі Сяргей Гурулёў паведаміў, што 9 мая ў Мінску на маючым адбыцца Парадзе Перамогі будуць прадстаўлены найноўшыя «ўзоры пэўных сродкаў агнявога паражэння рознай далёкасці». Прычым — выключна ўласнай вытворчасці, — піша выданне «СвободнаяПресса-Юг».
БелТА
«Мяркуючы па ўсім, Аляксандр Лукашэнка вырашыў па магчымасці не адставаць ад Уладзіміра Пуціна. Бо і Масква даўно анансавала, што ў той жа дзень перад шырокай публікай на Чырвонай плошчы ўпершыню з'явяцца самыя апошнія навінкі расійскага ВПК — танкі Т-14 на гусенічнай платформе «Армата», лёгкія браніраваныя машыны «Курганец» і «Бумеранг», 152-міліметровая самаходная артылерыйская ўстаноўка «Кааліцыя-СВ», іншая баявая тэхніка. Выходзіць, і Беларусь можа здзівіць патэнцыйнага праціўніка. Але чым?
Пакуль пра гэта можна толькі гадаць. Таму што Сяргей Гурулёў перад прэсай быў на рэдкасць нешматслоўны. Адзіная падрабязнасць — у Мінску маюць намер прадставіць свету нейкую зброю менавіта для сухапутных войскаў. Больш ні слова.
Аднак падобна, што гэта будзе дастаткова грозная штука. Таму што не далей, як 29 студзеня беларускі кіраўнік на вялікай прэс-канферэнцыі сказаў:
«Мы працуем над тым, каб у Беларусі было свая зброя. Цяпер асноўная вытворчасць зброі, якой карыстаецца наша армія, сканцэнтравана ў Расіі. Мы толькі ствараем некаторыя часткі зброі: электроніка, оптыка і іншыя. Нам трэба мець добрую зброю, каб будучы агрэсар нават не думаў ваяваць супраць Беларусі. Мы будзем мець такія сістэмы праз некалькі месяцаў».
Зрэшты, пакуль што не так ужо шмат узораў узбраенняў, якія беларусы ў стане рабіць абсалютна самастойна, без кааперацыі з Расіяй. Але сёе-тое яны ўсё ж наладзілі. Скажам, супрацьтанкавы комплекс (ПТРК) «Шэршань», вытворчасць якога пачалі ў 2010 годзе.
«Шэршань» у іх атрымаўся і сапраўды ўдалым. Існуе як у пераносным, так і ў мабільным варыянтах. Далёкасць стральбы — да 7,5 кіламетра. Здольны знішчаць любыя сучасныя танкі незалежна ад пункту траплення. Нават у лабавую браню. Але не толькі. Лазерная сістэма кіравання «Шэршня» дазваляе ўжываць яго ў супрацьдэсантнай абароне, паколькі пры стральбе з берага беларускі комплекс дае магчымасць паражаць нават хуткаходныя катэры праціўніка. Спецыялісты лічаць, што гэты ПТРК настолькі ўніверсальны, што можа лічыцца штурмавым сродкам агнявой падтрымкі батальёна і ў наступальным баі.
Але ўсё ж нават найцудоўнейшы «Шэршань» — зброя тактычнага ўзроўню і здольна вырашыць хіба што лёс асобнага бою, а не сучаснай вайны. Такім агрэсара не спыняюць. Значыць, Лукашэнка мае на ўвазе нешта больш магутнае. Чаго ж чакаць ад беларусаў на Парадзе Перамогі ў Мінску?
Многія спецыялісты падазраюць, што козыр у рукаве Лукашэнкі — аператыўна-тактычны ракетны комплекс (АТРК) выключна беларускай вытворчасці. Прычым, комплекс — узроўню нашага «Іскандэра». У тым, што «бацьку» даўно патрэбен менавіта такі, сумнявацца не прыходзіцца. Толькі справа ў тым, што публічна да гэтага часу заўсёды гаворка ішла менавіта пра «Іскандэр». І ніколі — аб магчымасці ўласнай вытворчасці АТРК ў Беларусі.
Наогул, упершыню аб магчымасці паставак расійскіх «Іскандэраў» у Беларусь іх вайскоўцы ў Мінску заявілі яшчэ ў 2003 годзе. З тых часоў перамовы на гэтую тэму паміж саюзнікамі, мяркуючы па ўсім, вядуцца рэгулярна, але без бачнага поспеху. Як уяўляецца, справа ўпіраецца ў бедныя пакуль магчымасці расійскай абароннай прамысловасці.
Сёння ва Узброеных сілах РФ ўсяго пяць ракетных брыгад перааснашчаны на «Іскандэры». Хацелася б больш, але ВПК не спраўляецца, хоць і працуе з максімальным напружаннем. Воткінскі завод, на якім робяць ракеты для «Іскандэраў», пад завязку загружаны яшчэ і замовамі ад Ракетных войскаў стратэгічнага прызначэння (міжкантынентальныя балістычныя ракеты для комплексаў «Таполя-М» і «Ярс») і Ваенна-Марскога флоту (ракеты «Булава» для атамных падводных ракетных крэйсераў стратэгічнага прызначэння тыпу «Юрый Далгарукі»).
У выніку з 2006 года, калі гэты АТРК быў прыняты на ўзбраенне, адправіць у войскі атрымалася толькі 64 баявыя машыны (па дадзеных з адкрытых крыніц).
Да таго ж пастаўлена задача — з 2018 абсталёўваць нашы ракетныя брыгады ўжо АТРК «Іскандэр-М», комплексам з палепшанымі характарыстыкамі. Першы этап выпрабаванняў гэтых перспектыўных баявых машын завершаны ў 2011 годзе. А новая ракета — новая задача для Воткінска. Дзе ж тут улічыць яшчэ і запыты беларусаў?
Размясціць адну з ракетных брыгад РФ на тэрыторыі гэтай краіны — рэальна. Але «бацька» ж пра іншае марыць! Пра ўласную высокадакладную ракетную зброю, якая, улічваючы невялікія памеры яго краіны, будзе мець стратэгічны характар! І ніяк не менш. Таму што калі Маскву сур'ёзна турбуе падпаўзанне НАТА да нашых межаў, то для Лукашэнкі да танкаў альянсу даўно ўжо — рукой падаць. Яны як у 1941-м. За Бугам.
Відавочна, па гэтай прычыне ў Лукашэнкі адгаворкі Масквы выклікаюць дрэнна прыхаванае раздражненне. Ва ўсякім выпадку, яшчэ ў 2008 годзе ў інтэрв'ю амерыканскаму выданню The Wall Street Journal беларускі кіраўнік заявіў: «Нават калі Расія не прадаставіць нам гэтыя перспектыўныя ракеты, мы набудзем іх самі… Цяпер у нас няма на гэта сродкаў, але атрымаць такую зброю — я цяпер выдам тайну — мы плануем».
А праз год, 23 верасня 2009-га, выступаючы з пасланнем беларускаму народу, Лукашэнка заявіў яшчэ больш дакладна: «Мы ніколі не прасілі ў расейцаў «Іскандэры». Мы іх самі купім, як купляюць ва ўсіх краінах свету. Але скажу прама: і купляць не трэба — мы іх самі зробім, калі трэба. Акрамя ракет. А ракеты купім. Калі нам гэта будзе трэба».
І, дарэчы, не падобна, каб кіраўнік Беларусі блефаваў. Таму што многае з таго, што неабходна для АТРК «Іскандэр», менавіта ў гэтай рэспубліцы па замове Мінабароны РФ і вырабляюць першапачаткова. Скажам, унікальнае 42-тонавае колавае шасі робяць на ААТ «Мінскі завод колавых цягачоў». У Беларусі ж нараджаецца і істотная частка сістэмы навядзення «Іскандэра».
Так, вельмі шмат што з электронікі вырабляюць не ў Беларусі — у Расіі. Так, не ў Беларусі — на заводзе «Барыкады» у Валгаградзе робяць пускавую ўстаноўку. Але нешта падобнае напэўна пад сілу і абаронна-прамысловаму комплексу Беларусі, які здолеў захаваць свой немалы патэнцыял з савецкіх часоў. Бо паводле дадзеных Стакгольмскага інстытута даследавання праблем міру (SIPRI) наш бліжэйшы сусед і саюзнік уваходзіць у топ-20 сусветных экспарцёраў зброі. І не ўсё, што суседзі прадаюць — з бяздонных, але састарэлых запасаў савецкіх часоў.
Аднак вось чаго беларусы пакуль дакладна не ўмеюць, калі меркаваць па словах Лукашэнкі, — гэта рабіць аператыўна-тактычныя ракеты з радыусам стральбы да 500 кіламетраў. А без ракет усё астатняе ніякага сэнсу не мае. Дзе ж Мінску ўзяць ракеты?
Самае простае — купіць за мяжой. Менавіта пра гэта, як ужо было сказана, згадаў Аляксандр Рыгоравіч у сваім пасланні ў 2009 годзе. Толькі хто прадасць, калі не Расія? Патэнцыйных гандляроў гэтым дабром, хутчэй за ўсё, дастаткова. Таму што аператыўна-тактычнымі ракетнымі комплексамі сёння валодаюць 20 краін свету. У іх ліку і такія экзатычныя ў гэтым сэнсе дзяржавы, як Пакістан і Егіпет. Але новыя распрацоўкі (а менавіта яны, відавочна, толькі і здольныя зацікавіць Мінск) у апошнія гады прадставілі толькі Кітай і Ізраіль. Чаму б не звярнуцца ў Пекін і Тэль-Авіў?
Аднак купляць ракеты такога класу ў іншых — значыць, ставіць сваю краіну ў небяспечную залежнасць у вельмі палітычна адчувальнай вобласці. Выходзіць, трэба вучыцца рабіць АТРК у сябе дома. Здольныя беларусы хутка прайсці гэты шлях? Вядома. Таму што пад бокам у іх іншы памочнік — Украіна.
Тут прыйдзецца ўспомніць, што і Кіеў доўгія гады таксама рабіў спробы абзавесціся ўласнай ударнай ракетнай зброяй.
Першая спроба стартавала ў 1994 годзе ў Днепрапятроўску на знакамітым «Южмашы». Будучая ўкраінская ракета, па ідэі, павінна была дастаўляць баявы зарад на далёкасць дакладна такую ж, як у увасобленага ў «жалезе» расейскага «Іскандэра», — да 500 кіламетраў. Комплекс назвалі «Барысфен». У праграме ўзбраенняў прадугледзелі на яго 8 мільярдаў грыўняў, але грошы згінулі невядома куды. У 2003 годзе праграму прыкрылі.
Праз год украінскія ваенныя распачалі спробу №2. На гэты раз гаворка пайшла пра ракетны комплекс «Гром» з далёкасцю стральбы ад 80 да 290 кіламетраў. Меншы радыус, як лічылі кіеўскія эксперты, быў абумоўлены адсутнасцю ва Украіне бязлюдных выпрабавальных палігонаў дастатковых памераў. Але да выпрабаванняў распрацоўшчыкі так і не дабраліся. Праграму «Гром» таксама прыкрылі.
Спробу №3 у Кіеве назвалі «мабільны тактычны ракетны комплекс «Сапсан». Запланаваная далёкасць стральбы — ад 30 да 480 кіламетраў.
У 2007 годзе на стварэнне «Сапсана» прэзідэнт Віктар Юшчанка распарадзіўся выдзеліць 12 мільёнаў даляраў. Існыя слёзы, таму што будучыя агульныя выдаткі ўкраінскімі канструктарамі ацэньваліся ў паўмільярда даляраў. У 2009 годзе быў завершаны эскізны праект. Аднак у 2013 годзе «Сапсан», на які ўсё ж паспелі патраціць каля 200 мільёнаў грыўняў, таксама прыкрылі з прычыны «неэфектыўнага выкарыстання бюджэтных сродкаў».
Але вось у чым няма сумневу — нягледзячы на гэтыя ліхтугі, пэўныя напрацоўкі па тэматыцы стварэння АТРК Украіна атрымала. І ў Мінску пра гэта не могуць не ведаць. Як ведаюць, вядома, пра грандыёзнае крушэнне ўкраінскага ВПК у мінулым годзе. Перш за ўсё — усё таго ж днепрапятроўскага «Южмаша», які зрабіў амаль усе савецкія ракеты, але сёння, здаецца, не ў стане выпускаць нават патэльні. Але «мазгі» і такая-сякая праектная дакументацыя ў Днепрапятроўску засталіся!
І беларускія дэлегацыі зачасцілі ва Украіну. У канцы верасня мінулага года адна з іх пабывала як раз у КБ «Паўднёвае» імя Янгеля ў Днепрапятроўску. Потым — на іншых КБ і заводах у Кіеве, Львове, Чарнігаве. Агульнае ва ўсіх гэтых прадпрыемстваў адно — ракетныя тэхналогіі.
Потым госці з Мінска наведалі запарожскі завод «Матор Січ», які спецыялізуецца на авіяцыйных рухавіках. У прэсу пратачылася інфармацыя, што абмяркоўвалася магчымасць наладжвання вытворчасці малагабарытных рухавікоў для крылатых ракет на беларускім авіярамонтным заводзе ў Оршы.
Крыху раней, вясной мінулага года, Лукашэнка наведаў ААТ «558-ы авіяцыйны рамонтны завод» у Баранавічах. І параіў там больш актыўна займацца прыцягненнем да працы спецыялістаў з абаронных прадпрыемстваў Украіны.
Літаральна праз пару месяцаў завод абвясціў тэндэр «на выкананне работ на аб'екце будаўніцтва «Узвядзенне цэха рамонту і вытворчасці кампанентаў лятальнага апарата». Кошт заказу эквівалентны 39 мільёнам долараў.
Што менавіта будуць вырабляць у Баранавічах — невядома. Але чаму б, скажам, і не крылатыя ракеты да беларускага АТРК, які да здзіўлення усяго свету ўсё ж, хутчэй за ўсё, сапраўды выкацяць у Мінску на Парад Перамогі?»
