— Праверка скончылася, і па яе выніках было прынята рашэнне прыцягнуць інспектараў службы бяспекі да адказнасці. Не хачу раскрываць усе моманты нашай службы, але ёсць рэчы, якія ў паводзінах дадзеных супрацоўнікаў мяне не задаволілі, — кажа Дзмітрый Доўнар.
Напярэдадні мы сустракаемся з Дзмітрыем Уладзіміравічам і яго намеснікам Алегам Калганавым у службовым кабінеце. Начальнік службы бяспекі ў чарговы раз запускае відэа з YouTube, старанна аналізуючы 54 секунды запісу. Паводле яго слоў, так разбіраюцца ўсе канфліктныя сітуацыі, ён глядзіць не толькі «выдраны кавалак з кантэксту», аналізуюцца ўсе запісы з камер, каб пакрокава вызначыць храналогію і прычыну інцыдэнту. Толькі пасля гэтага прымаецца рашэнне.
— Гэтая сітуацыя ўзнікла ў тым ліку праз тое, што, згодна з правіламі перавозкі пасажыраў, людзям у стане алкагольнага ап'янення забаронена карыстацца метро. Пра гэта ведаюць многія, але далёка не ўсе правіла выконваюць, — распавядае TUT.BY начальнік службы бяспекі Мінскага метрапалітэна Дзмітрый Доўнар. — Калі вяртацца да відэа, інспектар адразу прапанаваў пакінуць метрапалітэн, але пасажыры не пагадзіліся, справакавалі канфлікт і былі дастаўлены ў службовае памяшканне. Магу сказаць, што міліцыя не выклікалася. Мы ж не імкнемся адразу ўсіх перадаць праваахоўным органам, ёсць тыя, хто ўсведамляе, што здзейсніў памылку, і мы ідзем насустрач. Метрапалітэн — ня карны орган. Мы ўсяго толькі выконваем правілы перавозкі і хочам, каб пасажыр да нас вярнуўся. Ужо знаходзячыся ў службовым памяшканні, людзі з відэа зразумелі, наколькі гэтая сітуацыя непрыгожая, мабыць, ведалі, што інфармацыя ў выпадку прыезду міліцыі можа быць выкарыстана не ў іх інтарэсах. Таму канфлікт быў уладжаны, ніхто да нас прэтэнзій не прад'яўляў.
«Нельга пераходзіць з пасажырам на «ты »
— Не думаю, што на гэтай гісторыі варта акцэнтаваць пільную ўвагу. Чаму? Давайце прывяду лічбы. Штодня ў метрапалітэне праязджае каля 800 тысяч чалавек. За гэты год каля 48 тысяч чалавек не дапушчаныя ў метро ў нецвярозым стане. А за 19 дзён снежня — больш за 4,5 тысячы пасажыраў. Дарэчы, за выхадныя, якія прыйшліся на 15-16 снежня, калі адбыўся гэты выпадак, у метро ў нецвярозым выглядзе не пусцілі каля 385 чалавек. Нецвярозы чалавек у першую чаргу падвяргае сябе небяспецы, а менавіта: падзенне на эскалатары і лесвіцы, а самае небяспечнае — гэта падзенне на рэйкі. Акрамя таго, чалавек у нецвярозым стане ўяўляе патэнцыйную небяспеку для пасажыраў, якія знаходзяцца побач.
— І як на гэта рэагуюць тыя, каго не прапусцілі вашы супрацоўнікі?
— З тых лічбаў, якія назваў вышэй, каля 800 выпадкаў скончыліся канфліктам, калі даводзілася выклікаць нарад міліцыі, — адказвае Дзмітрый Уладзіміравіч.
— З п'яным чалавекам досыць складана размаўляць. Вучыце вы сваіх супрацоўнікаў, як сябе правільна весці?
— Абавязкова. Гэта бесперапынны працэс, першапачатковую падрыхтоўку яны праходзяць у Цэнтры павышэння кваліфікацыі кіруючых работнікаў і спецыялістаў Міністэрства ўнутраных спраў. У праграму ўключаны пытанні па навучанні псіхалогіі і канфлікталогіі. Іх вучаць, як правільна мець зносіны з пасажырам, як не дапусціць канфлікт. Да таго ж у нашай спецыяльнай праграме навучання супрацоўнікаў службы закладзены і пытанні псіхалагічнай падрыхтоўкі, — падключаецца ў размовы намеснік начальніка службы Алег Калганаў.
— Можаце прывесці прыклад, якія словы забаронена ўжываць вашым падначаленым?
— Супрацоўнікі забяспечаны метадычнымі дапаможнікамі, дзе ўказваецца, як інспектар павінен будаваць размову з пасажырам, чаго пазбягаць. Напрыклад, нельга пераходзіць з пасажырам на «ты», на асобы, каментаваць асаблівасці адзення, фізічнага развіцця, дапускаць грубасць. Нельга адразу чалавека рабіць вінаватым. Любы пасажыр — гэта чалавек, да якога трэба ставіцца ветліва. Лепш спытаць: «Як вы сябе адчуваеце?». Трэба памятаць, што фінальную ацэнку, п'яны чалавек ці не, можа даць толькі доктар.
«Некаторых канфліктаў можна было б пазбегнуць, калі б асобныя інспектары працавалі больш прафесійна»
— Пік п'яных пасажыраў прыпадае на выходныя?
— Не, шмат нецвярозых спрабуе прайсці ў метро раніцай у будні дзень, мабыць, людзі аднекуль вяртаюцца, і затым, пачынаючы з 16 гадзін, ідзе другі паток, трэці этап — перад самым закрыццём метро. Калі нехта да апошняга моманту нешта адзначае і бяжыць ужо на апошні цягнік. Падземным транспартам у такім стане спрабуюць скарыстацца і мужчыны, і жанчыны, як правіла, у асноўным канфлікт ствараюць мужчыны, у залежнасці ад тэмпераменту, але, як вы пераканаліся, бывае і наадварот.
— Вы хочаце сказаць, што ўсе канфліктныя сітуацыі, якія былі, заўсёды правакуе пасажыр? Ці былі выпадкі, калі ваш супрацоўнік павёў сябе некарэктна?
— Зразумейце, нашы работнікі, як усе людзі, са сваім псіхалагічным складам. Некаторых канфліктаў можна было б пазбегнуць, калі б асобныя інспектары працавалі больш прафесійна, — кажа Алег Калганаў. — Таму ў мінулым годзе было прынята рашэнне, накіраванае на павышэнне патрабаванняў да адукацыйнага ўзроўню пры прыёме на працу. З іншага боку, інспектар — той жа грамадзянін, які ідзе таксама ў метрапалітэн, у яго ёсць маса сваіх цяжкасцяў, праблем, і вельмі цяжка трымаць сябе ў руках, у якасці стрымліваючага фактару ў вырашэнні канфліктных сітуацый мы выкарыстоўваем індывідуальныя відэарэгістратары. Ёсць адно значнае «але»: ні адзін выпадак не застаўся без праверкі. Мы ўсё аналізуем, разбіраем, па кожнай гісторыі даецца ацэнка, аж да дысцыплінарнага і матэрыяльнага спагнання.
— Да звальнення даходзіла?
— Так, не з першага разу, а па сукупнасці ўсёй працы, — адказвае Дзмітрый Доўнар.
— Я лічу, калі ўзнікае канфлікт, віна ўдзельнікаў прысутнічае і з таго, і з іншага боку. Няма абсалютна правых і абсалютна вінаватых. Але вінаватасць нашага супрацоўніка павялічваецца толькі таму, што ён знаходзіцца на працы, — дадае Алег Калганаў.
«Кажаце, на якой станцыі будзеце заходзіць, мы падрыхтуем тапкі. Як пойдзеце — аддасце»
— Выпадак на відэа не зусім тыповы. Заканадаўча супрацоўнікам службы бяспекі метрапалітэна дазволена ўжываць спецсродкі і фізічную сілу. Дык вось, гэтым правам мы карысталіся вельмі рэдка — 17 разоў за год. А гэты інцыдэнт — васемнаццаты выпадак прымянення фізічнай сілы, калі затрымліваецца пасажыр. Але мы такія метады не ўхваляем, нашы супрацоўнікі павінны ўмець вырашаць канфліктную сітуацыю без фізічнай сілы, мы ж працуем у сферы паслуг.
— А якія спецсродкі ёсць у вашых падначаленых?
— Гумовая палка і кайданкі. У гэтым годзе толькі да трох дэбашыраў ужываліся кайданкі, інакш зрабіць было нельга, на шчасце, да гумовай палкі не дайшло. Калі УУС па ахове метрапалітэна скасавалі, служба бяспекі засталася сам-насам з канфліктнымі сітуацыямі. Хто такі інспектар службы бяспекі? Гэта цывільны чалавек. Стаўленне да міліцыі і да нашай службы бяспекі ў пасажыраў вельмі рознае. Напрыклад, патрабаванні аб праходжанні пасажыраў на дагляд ручной паклажы супрацоўнікамі міліцыі выконваюцца безумоўна. У нас жа такога няма, пасажыры пачынаюць абурацца, правакаваць канфлікты, — кажа Зміцер Доўнар. — Кожны дзень мне паступаюць розныя звароты, адны незадаволеныя даглядам, іншыя тым, што дзяцей не пусцілі без даведкі. Я з усімі размаўляю, даю нумар свайго мабільнага тэлефона. Напэўна, ён ужо ёсць у ста чалавек, з паўторнай скаргай яшчэ ніхто не патэлефанаваў.
Праўда, ёсць такі пасажыр, які на працягу некалькіх гадоў не хоча ўсвядоміць нашых патрабаванняў па выкананні правілаў карыстання метрапалітэнам. Хлопец увесь час спрабуе прайсці ў метро басанож. Каб ён сам сябе не параніў на эскалатары, мы не можам пусціць яго ў метрапалітэн. Не раз яму гэта тлумачылі, бессэнсоўна. Ён увесь час спрабуе праскочыць, а мы выклікаем міліцыю. Як нам быць? Хлопец — настойлівы, прынцыповы, літаральна на гэтых выхадных зноў спрабаваў скарыстацца падземным транспартам. Няхай людзі, якія здымаюць відэа і выкладваюць потым іх у інтэрнэт, раскажуць, як правільна паступіць інспектару. Мы паміж сабой жартавалі, што трэба прапанаваць басаногаму грамадзяніну: «Вы кажаце, на якой станцыі будзеце заходзіць, мы падрыхтуем тапкі. Як пойдзеце — аддасце». Можа быць, гэтая прапанова дасць станоўчы вынік.
«Пасля надгляду мужчыны пішуць скаргі: «Чаму праверылі мяне, а не яго? У яго быў большы заплечнік»
— Зразумела ўжо, што вы не пускаеце п'яных і басаногіх. А на каго яшчэ звяртаеце ўвагу? Калі чалавек здаецца вам падазроным, можаце не прапусціць?
— А якія падставы? Мы маем права не прапусціць таксама і ў выпадку, калі ў ручной паклажы выяўляем прадметы, забароненыя да правозу ў метрапалітэне, — каментуе Алег Калганаў. — Вядома, інспектары звяртаюць увагу на падазроных людзей. У Цэнтры павышэння кваліфікацыі кіруючых работнікаў і спецыялістаў МУС і ў Інстытуце нацыянальнай бяспекі работнікі службы вывучаюць прафайлінг. Напрыклад, вельмі мала людзей, якія паводзяць сябе ў розных сітуацыях аднолькава, як правіла, чалавек, які адчувае за сабой пэўную віну або задумвае нешта супрацьзаконнае, так ці інакш выдае сябе. Інспектар павінен быць максімальна ўважлівым і назіральным, умець звяртаць увагу на любую, здавалася б, дробязь, якая можа выявіць патэнцыйнага правапарушальніка. І вядома, супрацоўнікі службы бяспекі звяртаюць увагу на ручную паклажу.
— Гэта міф, што ў нас звяртаюць увагу толькі на мужчын?
— Так, жанчын таксама надглядаюць. Проста мужчыны часцей нясуць вялікія сумкі. Дарэчы, ад некаторых з іх паступаюць скаргі пасля надгляду: «Чаму праверылі мяне, а не яго? У яго быў большы заплечнік». А вось ад жанчыны такіх скаргаў не памятаю, — прыводзіць прыклад Дзмітрый Доўнар. — Важна адзначыць: у нас не татальны надгляд, а выбарачны.
— А калі чалавек адмовіўся ад надгляду?
— У інспектара ёсць права яго не прапусціць. У абавязках пасажыра метрапалітэна паказана, што па патрабаванні работніка службы бяспекі пасажыр абавязаны паказаць змесціва ручной паклажы.
— Якія забароненыя прадметы знаходзілі ў пасажыраў?
— Мячы, бензапілы, нажы, кастэты, зброя, боепрыпасы. У гэтым годзе выяўлена больш за 3260 прадметаў, забароненых да правозу ў метрапалітэне.
— Паляўнічую стрэльбу можна правозіць?
— Толькі ў разабраным выглядзе, не зараджаную і з дазволам на захоўванне і выкарыстанне агнястрэльнай зброі. Аналагічна з бензапілой: яна павінна быць у чахле, разабраная і не запраўленая бензінам.
— Нядаўна мужчына тройчы за дзень кідаўся пад цягнік, на шчасце, ён выжыў. У многіх краінах у метро ёсць ахоўныя агароджы і няма адкрытай платформы. Плануецца ў нас нешта падобнае?
— На трэцяй лініі гэта праектуецца, але пра гэта пакуль рана гаварыць.
— Дарэчы, колькі камер усталявана ў метро? І дзе здымаюць пасажыраў?
— Мы не здымаем пасажыраў, як вы выказаліся, у метрапалітэне працуюць больш за дзве тысячы камер відэаназірання, якое вядзецца ў мэтах бяспекі. Камеры ўсталяваныя на платформах, у вестыбюлях, пераходах і вагонах.
— Крадзяжы кашалькоў — дагэтуль самае папулярнае злачынства, якое здзяйсняюць у метро?
— Гэта пытанне да міліцыі, вядома, мы фіксуем гэтыя звароты. Наадварот, вельмі шмат выпадкаў, калі да нашых інспектараў звяртаюцца пасажыры, якія знаходзяць чужыя пашпарты, банкаўскія карткі, кашалькі. Нашы людзі вельмі прыстойныя, напрыклад, знайшлі 300 даляраў і перадалі супрацоўніку метрапалітэна, усе такія знаходкі неадкладна перадаюцца ў міліцыю.
— Я прыводзіў вам статыстыку па праблемных пытаннях, але ёсць жа яшчэ пазітыўныя моманты. Работнікі службы бяспекі не толькі кантралююць выкананне правілаў перавозак пасажыраў і пытанні бяспекі, але і аказваюць дапамогу нашым грамадзянам. Напрыклад, штодня дапамагаем людзям з абмежаванымі магчымасцямі, так, у гэтым годзе аказана дапамога больш чым 5850 такім пасажырам. А таксама інспектары суправаджаюць людзей, якія слаба бачаць, дапамагаюць мамам з дзецьмі. Штодня ў выпадку неабходнасці і па просьбах выклікаюць хуткую дапамогу пасажырам, разам з тым інспектары навучаны асновам аказання першай медыцынскай дапамогі, — пералічвае начальнік службы бяспекі Мінскага метрапалітэна Дзмітрый Доўнар. — Мы робім усё магчымае, каб нашым пасажырам было камфортна.
