Кожны дзень у Паўла сыходзіць паўтары гадзіны, каб дабрацца на працу: спачатку на тралейбусе, потым на метро — з Малінаўкі на Першамайскую. Прызнаецца, што першы час спазняўся: заглядзіцца на нешта, а не паспее дабегчы да прыпынку — планаваць свой дзень, як усе, ён яшчэ толькі вучыцца.
— Калі вучыўся ў школе-інтэрнаце ў Івянцы, да нас прыехалі дактары. Пажылы доктар пачаў правяраць, як я рухаюся, ці магу я працаваць. Паглядзеў, як я хаджу, якія ў мяне рукі. І кажа: «Усё страшна, ставім першую групу». А з першай групай, як я даведаўся, нікуды не бяруць на працу. Я моцна плакаў. Але мама сказала: «Не хвалюйся, што-небудзь прыдумаем!»
У школе-інтэрнаце Паша апынуўся, таму што не хацеў быць на хатнім навучанні: бракавала зносін з дзецьмі, а ў звычайную школу яго з ДЦП не бралі. Бацькі пастаянна прыязджалі да яго ў Івянец, а на выхадныя забіралі дадому ў Мінск. Пакуль не было працы, проста сядзеў дома.
Фота Дзмітрыя Брушко
— Да мяне прыходзіў добры настаўнік, які навучыў мяне працаваць на камп'ютары. А потым я сваю маму навучыў, я сам яе навучыў! — з гонарам гаворыць Паша. — Але настаўнік пайшоў. Я яшчэ нейкі час хадзіў на гурткі, у цэнтр. Але там усё па-дзіцячы, дрындушкі нейкія ляпілі. Мне гэта не падабалася. Дзіцячы сад для дарослых, а я хацеў нармальную працу, як ва ўсіх.
На «нармальную» працу Паўла не бралі. Адзінае месца, дзе яму не адмовілі, — майстэрня пры Свята-Елісавецінскім манастыры ў Навінках.
— Мы рабілі бразготку для званочкаў, — успамінае наш герой. — Але ў мяне не атрымлівалася: усе сыпалася, развальвалася. А яшчэ там цэлы дзень трэба было сядзець на адным месцы, а мне па здароўі гэта нельга, трэба ўставаць. І я сышоў.
Некалькі гадоў таму Павел пазнаёміўся з Анастасіяй Пігулеўскай, якая працавала ў Беларускай асацыяцыі дапамогі дзецям-інвалідам і маладым інвалідам (БелАПДІіМІ).
Фота Дзмітрыя Брушко
— Я запомніла Паўла як вельмі матываванага хлопца. Ён яшчэ гадоў пяць назад казаў мне, што вельмі хоча быць самастойным. І калі я пачала працаваць па праграме суправаджальнага працаўладкавання, сама патэлефанавала яму.
Сэнс праграмы ў тым, што асістэнт пакрокава суправаджае чалавека з інваліднасцю — ад моманту, калі ён пачынае шукаць працу, да моманту, калі ў яго на працы ўсё атрымліваецца і начальства, калегі яму цалкам давяраюць.
— Калі да нас звяртаецца чалавек з інваліднасцю, мы адразу глядзім індывідуальную праграму рэабілітацыі — медыцынская камісія дае заключэнне, дзе ёсць пералік работ, якія забароненыя ў сувязі з захворваннем. Далей запаўняем анкету — адукацыя, навыкі, вопыт, чым бы кліент хацеў займацца і чым не хацеў, якія ёсць пажаданні да графіку, калектыве, — тлумачыць Анастасія. — Ужо на першым інтэрв'ю відаць, якая ў чалавека матывацыя, што яму больш падыдзе — працаваць з тэхнікай або людзьмі. Вывучыўшы кліента, пачынаем пошук працы на адкрытым рынку працы. Далей асістэнт звязваецца з наймальнікам. Першы раз памочнік прыязджае на прадпрыемства сам, каб вывучыць умовы працы, працоўнае месца. Калі ўсё добра, другі раз асістэнт прыязджае на сумоўе ўжо з кліентам. Мы дапамагаем і працадаўцу: расказваем, якія ёсць ільготы, дапамагаем аформіць дакументы. Яшчэ адзін важны момант: калі патрабуецца, асістэнт прысутнічае таксама на медкамісіі, стараемся на ўсіх этапах дапамагчы чалавеку.
