«Мы паказалі, што мы можам наўпрост счытваць сігналы з паверхні кары мозгу для таго, каб расшыфроўваць тое, што ўспрымае або прамаўляе той ці іншы чалавек, не марнуючы на гэта шмат часу. Гэта вялікі крок да стварэння нейрапратэзаў, якія вернуць мову тым людзям, якія цяпер яе пазбаўленыя», — заявіў Джош Чарцье (Josh Chartier) з універсітэта Каліфорніі ў Сан-Францыска (ЗША).
У апошнія 10 гадоў нейрафізіялогіі ўдалося зрабіць прарыў у галіне стварэння нейраінтэрфейсаў — набору мікрачыпаў, асаблівых электродаў і камп'ютарных праграм, якія дазваляюць падлучаць да мозгу чалавека і жывёл кіберканцавіны, штучныя вочы і нават тыя органы пачуццяў, аналагаў якіх няма ў прыродзе — цеплавізары і рэнтгенавізары.
Да прыкладу, ў сакавіку 2013 года бразільскія і амерыканскія навукоўцы змаглі аб'яднаць мозг двух пацукоў, якія жывуць за тысячы кіламетраў адзін ад аднаго, у своеасаблівую «лакальную сетку», або, як назвалі гэтую канструкцыю самі навукоўцы, «арганічны кампутар», і навучыць іх абменьвацца інфармацыяй.
Пазней яны стварылі аналагічны «калектыўны розум», аб'яднаўшы мозг трох малпаў, а два гады таму іншыя даследчыкі змаглі замяніць пашкоджаную частку гіпакампа, цэнтра памяці ў мозгу мышэй, і пазбавіць іх ад «сіндрому сурка», няздольнасці запамінаць новую інфармацыю.
Падобныя поспехі, як адзначае Чарцье, прымусілі многіх навукоўцаў задумацца над тым, ці можна напрамую счытаць думкі з моўных цэнтраў мозгу і агучыць іх. Як паказала практыка, рашэнне гэтай задачы аказалася нашмат больш складаным, чым падключэнне новых рук і ног да цела паралізаванага пацыента.
Увесну гэтага года Чарцье і яго калегі змаглі вырашыць яе дзякуючы таму, што не спрабавалі расшыфраваць сігналы мозгу і наўпрост «счытаць» словы і літары, а выказалі здагадку, што нашы цэнтры мовы кадзіруюць не канкрэтныя гукі, а наборы інструкцый для мускулаў рота, гартані, языка і галасавых звязак. Гэта дазволіла ім упершыню счытаць думкі з мозгу некалькіх эпілептыкаў.
Каліфарнійскія нейрафізіялогіі паспрабавалі ўжыць тую ж методыку для таго, каб счытваць не толькі думкі з цэнтра мовы добраахвотнікаў, але і з тых частак мозгу, якія адказваюць за апрацоўку інфармацыі з органаў слыху.
Заручыўшыся падтрымкай трох пацыентаў, у чый цэнтр слыху былі імплантаваныя электроды, навукоўцы пачалі сачыць за актыўнасцю гэтай часткі кары мозгу ў той момант часу, калі добраахвотнікі чулі пытанні Чарцье і яго калег ці адказвалі на іх.
Запісваючы гэтыя сігналы і супастаўляючы іх адзін з адным, нейрафізіёлагі стварылі алгарытм, які «расшыфроўвае» каманды мозгу ў зразумелую для камп'ютара мову. У адрозненне ад мінулай версіі гэтай праграмы, новая можа не толькі агучваць «падслуханыя» думкі добраахвотнікаў, але і пераўтварыць іх у тэкст, супастаўляючы пытанні і адказы.
Пакуль сістэма мае дастаткова невялікі «слоўнік», але пры гэтым яна можа працаваць у рэжыме рэальнага часу і робіць памылкі прыкметна радзей, чым іншыя сістэмы аналагічнага кшталту. У сярэднім, яна карэктна счытвае прыкладна тры з чатырох слоў, складоў і гукаў у сказе, чаго дастаткова для зносін.
Далейшая «трэніроўка» алгарытму, як спадзяецца Чарцье, дазволіць выкарыстаць гэты нейраінтэрфейс для вольных зносін з паралітыкамі, ахвярамі інсультаў або нямымі людзьмі, што страцілі здольнасць гаварыць з-за траўмаў чэрапа або галасавых звязак.
