ТЭСТ
Ці разбіраецеся вы ў гісторыі беларускага алкаголю?
Вакол культуры піцця ў грамадстве ўкаранілася мноства міфаў і стэрэатыпаў. Але вы будзеце бязмежна здзіўленыя, наколькі разнастайным быў калісьці свет нашых моцных напояў, як нечакана і цікава ён адлюстроўваецца ў нашай культуры.

Разам з рэстаранам беларускай і літвінскай кухні «‎Кухмістр» мы раім вам праверыць, што вы ведаеце пра аўтэнтычныя беларускія напоі. Складаць пытанні нам дапамагаў доктар гуманітарных навук, аўтар кнігі «Сакатала бочачка» пра гісторыю беларускага алкаголю і кансультант рэстарана Алесь Белы.
Пачынаем
Як называўся беларуска-літвінскі аналаг віскі — якасны збожжавы (як правіла, жытнёвы) дыстылят, вытрыманы ў дубовых бочках?
Не, крамбамбуля — гэта напой з гарэлкі, мёду і спецый. Яго не вытрымлівалі ў бочках.
Акавіта была прадуктам двайнога ці нават трайнога перагону. Большая частка моцных напояў выкарыстоўвалася для настоек і прыгатавання лекаў.
Так, слушна. Гэта гарэлка з чыстага жытнёвага спірту, вытрыманая ў дубовых бочках на працягу 5—10 гадоў. Такое доўгае даспяванне і дало назву напою. Старка, як і сучасны блізкі па тэхналогіі вытрыманаму віскі, з'явілася ў 1820-х гадах.
Не, такога напою ўвогуле не існавала :)
Далей
Праверыць
Паказаць вынікі
Які акагольны напой лічыцца самым старажытным у гісторыі чалавецтва (не выключаючы і Беларусь)?
Няправільна. Гістарычна збіцень — увогуле неалкагольны напой. Гэта адвар з зёлак і спецый, у які дадавалі мёд. Дадаваць у яго алкаголь дадумаліся толькі ў постсавецкія часы.
Так. Антраполагі лічаць, што некалі старажытнаму чалавеку ў мёд дзікіх пчол, які ён назбіраў, трапіла вада. Пачалося браджэнне, чалавек паспрабаваў тое, што атрымалася, і адчуў невядомы дагэтуль вясёлы стан. Вось прыкладна так і пачаўся выраб пітнога мёду, а было гэта вельмі-вельмі даўно, ад 9 да 14 тысяч гадоў таму.
Няправільна. Піва было другім па старажытнасці ў гісторыі чалавецтва алкагольным напоем. Яго пачалі варыць, ужо калі трывала ўсталявалася сельская гаспадарка. Прыкладна 6—7 тысяч гадоў таму. А самым старым быў пітны мёд, які ўзнік яшчэ ў старажытных збіральнікаў, ад 9 да 14 тысяч гадоў таму.
Магчыма, брага (але не дыстылят з яе) — сапраўды даволі старажытны напой, але ён значна саступае піву і асабліва пітному мёду.
Далей
Праверыць
Паказаць вынікі
Хто быў першым вялікім аматарам шампанскага ў Беларусі?
Апошні кароль Рэчы Паспалітай амаль не ўжываў алкаголю. А тысячы бутэлек шампанскага ў Нясвіж дастаўляліся для патрэб вядомага гарэзы Караля Радзівіла Пане Каханку.
А вось і не. Касцюшка вёў даволі цвярозае жыццё. А тысячы бутэлек шампанскага ў Нясвіж дастаўляліся для патрэб вядомага гарэзы Караля Радзівіла Пане Каханку.
А вось і не. Тысячы бутэлек шампанскага ў Нясвіж дастаўляліся для патрэб вядомага гарэзы Караля Радзівіла Пане Каханку.
Так. Тысячы бутэлек шампанскага ў Нясвіж дастаўляліся для патрэб вядомага гарэзы Пане Каханку.
Далей
Праверыць
Паказаць вынікі
Якія цэхі майстроў алкагольнай галіны існавалі ў сярэднявечнай і ранне-навачаснай гісторыі Беларусі?
Праўда! Цэхі саладоўнікаў існавалі ва ўсіх значных беларускіх гарадах. Самая складаная тэхналагічная аперацыя ў піваварстве — гэта прыгатаванне соладу. Зварыць жа сякое-такое піва з гатовага соладу ўмела кожная хатняя гаспадыня і амаль любы дарослы чалавек.
Таму ў ВКЛ існавалі цэхі прафесійных саладоўнікаў, але не півавараў — што, зрэшты, не спрыяла росту якасці піва, як гэта адбывалася ў Германіі, Чэхіі ці Нідэрландах.
Не. Самая складаная тэхналагічная аперацыя ў піваварстве — гэта прыгатаванне соладу. Зварыць жа сякое-такое піва з гатовага соладу ўмела кожная хатняя гаспадыня і амаль любы дарослы чалавек. Таму ў ВКЛ існавалі цэхі прафесійных саладоўнікаў, але не півавараў, магчыма, дзе-нідзе ў такія цэхі ўваходзілі і майстры іншых "алкагольных" прафесій.
Не. Самая складаная тэхналагічная аперацыя ў піваварстве — гэта прыгатаванне соладу. Зварыць жа сякое-такое піва з гатовага соладу ўмела кожная хатняя гаспадыня і амаль любы дарослы чалавек. Таму ў ВКЛ існавалі цэхі прафесійных саладоўнікаў, але не півавараў, магчыма, дзе-нідзе ў такія цэхі ўваходзілі і майстры іншых "алкагольных" прафесій.
Не. Самая складаная тэхналагічная аперацыя ў піваварстве — гэта прыгатаванне соладу. Зварыць жа сякое-такое піва з гатовага соладу ўмела кожная хатняя гаспадыня і амаль любы дарослы чалавек. Таму ў ВКЛ існавалі цэхі прафесійных саладоўнікаў, але не півавараў, магчыма, дзе-нідзе ў такія цэхі ўваходзілі і майстры іншых "алкагольных" прафесій.
Далей
Праверыць
Паказаць вынікі
У XIX стагоддзі склаўся ідэальны вобраз гэтага напою: «Чорны, як наваградскі анёл [на гербе], салодкі, як ковенскі мёд, моцны, як турэцкая пяхота»
Не, дубняк — гэта пітны (зброджаны) мёд, слабаалкагольны напой, настоены ў дубовых бочках. А гутарка ідзе пра крупнік — традыцыйны моцны напой з гарэлкі, мёду і спецый.
Пітны (зброджаны) мёд, слабаалкагольны напой, настоены ў дубовых бочках. А гутарка ідзе пра крупнік — традыцыйны моцны напой з гарэлкі, мёду і спецый.
Так, салодкасць крупніку забяспечваў мёд, а мацунак — гарэлка, на аснове якой ён рабіўся.
Не, пунш — гарачы слабаалкагольны кактэйль з фруктамі і спецыямі індыйскага паходжання. А гутарка ідзе пра крупнік — традыцыйны моцны напой з гарэлкі, мёду і спецый.
Далей
Праверыць
Паказаць вынікі
У прывілеі якому беларускаму гораду ўпершыню ў ВКЛ згадвалаcя гарэлка?
Не, Полацку. У прывілеі вялікага князя Аляксандра на магдэбургскае права Полацку ў 1498 годзе запісана: «Теж придаем в моц войтовскую вси горелого вина делатели теж продавцы». Гарэлае віно ў Берасці і нават у Вільні ўпершыню згадваецца на некалькі гадоў пазней.
Так! У прывілеі вялікага князя Аляксандра на магдэбургскае права Полацку ў 1498 годзе запісана: «Теж придаем в моц войтовскую вси горелого вина делатели теж продавцы».
Не, Полацку. У прывілеі вялікага князя Аляксандра на магдэбургскае права Полацку ў 1498 годзе запісана: «Теж придаем в моц войтовскую вси горелого вина делатели теж продавцы». Гарэлае віно ў Наваградку і нават у Вільні ўпершыню згадваецца на некалькі гадоў пазней.
Не, Полацку. У прывілеі вялікага князя Аляксандра на магдэбургскае права Полацку ў 1498 годзе запісана: «Теж придаем в моц войтовскую вси горелого вина делатели теж продавцы». Гарэлае віно ў Горадні і нават у Вільні ўпершыню згадваецца на некалькі гадоў пазней.
Далей
Праверыць
Паказаць вынікі
У традыцыйнай шляхецкай гаспадарцы XVII—XIX ст. так называлі чалавека, адказнага за падтрыманне асартыменту алкагольных напояў
У вялікіх дамах за выраб налівак ды настоек адказвалі асобныя супрацоўнікі, часцей за ўсё жанчыны, прычым часта шляхецкага паходжання. Называлі іх «паннамі аптэчковымі». Усе запасы «аптэчак» тым працавітым паннам належала своечасова папаўняць і быць гатовымі ў любы момант даць справаздачу гаспадарам.
Не, кухмістр — гэта галоўны кухар пры двары, а таксама самы вядомы ў свеце рэстаран беларускай кухні.

А за падтрыманне асартыменту алкагольных напояў адказвала аптэчковая панна. Усе запасы «аптэчак» тым працавітым паннам належала своечасова папаўняць і быць гатовымі ў любы момант даць справаздачу гаспадарам.
Не, ключніца — гэта блізкае паняцце, але ўсё ж з рускай гісторыі. А за падтрыманне асартыменту алкагольных напояў менавіта ў шляхецкіх дамах адказвала аптэчковая панна. Ключніца ж была адказная, каб падрабіцца пад панну аптэчковую.
Лентвойт быў намеснікам войта ці старасты пад прывілеем горада. А за падтрыманне асартыменту алкагольных напояў адказвала аптэчковая панна. Усе запасы «аптэчак» тым працавітым паннам належала своечасова папаўняць і быць гатовымі ў любы момант даць справаздачу гаспадарам.
Далей
Праверыць
Паказаць вынікі
Як называўся посуд для піцця, пры дапамозе якога на баляваннях гасцей прымушалі піць болей?
Рас­тру­хан — гэта ад­на з най­больш ста­рых эк­за­тыч­ных па­су­дзін для піт­ва. Як правіла, рас­тру­ха­нам на­да­ва­лі фор­му ней­кай жы­вё­лы: ка­ня, але­ня, іль­ва, стра­у­са, ар­ла — і вы­ка­рыс­тоў­ва­лі на над­звы­чай ура­чыс­тых бя­се­дах. Ды і да­зво­ліць іх са­бе маг­лі толь­кі вель­мі ба­га­тыя асо­бы.
Не, бо гэта нават не посуд. Прынука — звычай настойлівага запрашэння, упрошвання, ледзь не прымушэння госця да ежы і пітва.
Так, ку­ляў­ка — шкля­ны ці ке­ра­міч­ны ке­ліх без пад­стаў­кі, які не­маг­чы­ма бы­ло паставіць, не вы­піў­шы па­пя­рэд­не ўвесь на­лі­ты ў яго на­пой (іначай рэш­ту да­вя­ло­ся б вы­ліць на аб­рус ці пад­ло­гу). Ча­сам ку­ляў­кі, пра­мо­віў­шы тост і вы­піў­шы на­пой, ад­ра­зу ж дэ­ман­стра­тыў­на раз­бі­ва­лі аб пад­ло­гу. Гэ­та ра­бі­ла­ся, каб пад­крэс­ліць, што ўрачыстая на­го­да, у го­нар якой пі­лі, больш ні­ко­лі не паў­то­рыц­ца, а зна­чыць, вы­піць з гэ­та­га на­чын­ня паў­тор­на — ус­кос­на пры­ні­зіць та­го, ка­му ха­це­лі ака­заць го­нар.
Не, гэта тое ж, што па-руску «недотрога».
Далей
Праверыць
Паказаць вынікі
Як на Беларусі называлі апошнюю чарку?
«На адыходзіны капытковую выпіць не шкодзіць. Капытковую да дна!» — так пісаў Рыгор Барадулін пра звычаі роднай Ушаччыны.

А правільныя ўсе тры адказы!
Яе ўзгадваюць пісьменнікі з розных рэгіёнаў — ад Касцюковічаў да паўночна-заходняй Віленшчыны. А таксама ў песні пра чарку на пасашок.

А правільныя ўсе тры адказы!
Такую назву ў сваіх творах пакінулі Анатоль Клышка, Міхась Скобла і Янка Брыль.

А правільныя ўсе тры адказы!
Так! Пра капытковую пісаў Барадулін, пра аглаблёвую спавяў ансамбль «Бяседа», а расхадуху ўзгадвалі Клышка, Скобла і Брыль.
Далей
Праверыць
Паказаць вынікі
Раней не маглі варыць піва круглы год, было ўсяго два сезоны: зімовы і летні. У які месяц варылі «марцовае» піва?
Не. Раней варылі піва толькі ў два сезоны: зімні і летні. Першы — з верасня па красавік — сканчвалі на Юр'я, што прыпадаў на 23 красавіка. Гэта была апошняя важная нагода зварыць піва са збожжа старога ўраджаю.

Але хмель і солад да красавіка заставаўся не ва ўсіх. Таму масава варылі піва ў сакавіку (март/march). Адсюль і назва.
Не. Раней варылі піва толькі ў два сезоны: зімні і летні. Першы — з верасня па красавік — сканчвалі на Юр'я, што прыпадаў на 23 красавіка. Гэта была апошняя важная нагода зварыць піва са збожжа старога ўраджаю.

Але хмель і солад да красавіка заставаўся не ва ўсіх. Таму масава варылі піва ў сакавіку (март/march). Адсюль і назва.
Не. Раней варылі піва толькі ў два сезоны: зімні і летні. Першы — з верасня па красавік — сканчвалі на Юр'я, што прыпадаў на 23 красавіка. Гэта была апошняя важная нагода зварыць піва са збожжа старога ўраджаю.

Але хмель і солад да красавіка заставаўся не ва ўсіх. Таму масава варылі піва ў сакавіку (март/march). Адсюль і назва.
Так! Раней варылі піва толькі ў два сезоны: зімні і летні. Першы — з верасня па красавік — сканчвалі на Юр'я, што прыпадаў на 23 красавіка. Гэта была апошняя важная нагода зварыць піва са збожжа старога ўраджаю.

Але хмель і солад да красавіка заставаўся не ва ўсіх. Таму масава варылі піва ў сакавіку (март/march). Адсюль і назва.
Далей
Праверыць
Паказаць вынікі
Вы нічога не ведаеце пра гісторыю беларускага алкаголю
Раім пачытаць кнігу «Сакатала бочачка» Алеся Белага і завітаць у «Кухмістр»!
Прайсці яшчэ раз
Вы слаба разбіраецеся ў беларускім алкаголі
Раім пачытаць кнігу «Сакатала бочачка» Алеся Белага і завітаць у «Кухмістр»!
Прайсці яшчэ раз
Сярэдненька
Раім пачытаць кнігу «Сакатала бочачка» Алеся Белага і завітаць у «Кухмістр»!
Прайсці яшчэ раз
Вы даволі добра разбіраецеся ў гісторыі нашага алкаголю
Завітайце у «Кухмістр» па аўтэнтычны беларуска-літвінскі смак!
Прайсці яшчэ раз
Вельмі добра!
Завітвайце ў «Кухмістр» па аўтэнтычны беларуска-літвінскі смак!
Прайсці яшчэ раз
Вы проста эксперт у гісторыі беларускага алкаголю
Чыталі кнігу «Сакатала бочачка»? Раім завітаць у «Кухмістр» па аўтэнтычны беларуска-літвінскі смак!
Прайсці яшчэ раз
Наведайце «Кухмістр»

Адрас:
вуліца Карла Маркса, 40
г. Мінск

+375 29 119-49-00
[email protected]
kuhmistr.by