Мінпрацы агучыла некаторыя дэталі праекта пенсійнай рэформы ў РБ.
Кароткая сутнасць праблемы: цяпер беларусы адлічваюць 29% ад заробкаў у ФСАН. Гэтыя грошы цалкам ідуць у салідарную частку — г. зн. на выплату пенсій цяперашнім пенсіянерам. Насельніцтва памяншаецца і старэе, а эканоміка не расце.
Значыць, у будучыні альбо новым пакаленням беларусаў прыйдзецца плаціць больш падаткаў, альбо нашы пенсіі будуць яшчэ меншыя. Ужо цяпер ФСАН пастаянна знаходзіцца ў дэфіцыце, і гэты дэфіцыт расце.
Сутнасць рэформы: калі вы адлічваеце дадатковыя 3% ад заробку на свой назапашвальны рахунак, то яшчэ 3% замест таго, каб ісці ў салідарную частку, пойдуць гэтак жа на ваш назапашвальны рахунак.
Калі вы адлічваеце ад 3% да 10%, напрыклад 7%, то 3% вашых абавязковых адлічэнняў гэтак жа перакладаюцца з салідарнага фонду на ваш назапашвальны, а 4% дзяржава дакідвае на ваш рахунак з бюджэту.
Тут ёсць пара добрых навін і некалькі важных пытанняў, ад якіх будзе залежаць рэалізуемасць гэтай рэформы.
Першая добрая навіна: урад нарэшце ўсвядоміў праблему і спрабуе вырашыць яе нармальнымі метадамі, а не проста павышэннем пенсійнага ўзросту як раней (што ніяк не вырашае праблему, а толькі адсоўвае яе).
Другая добрая навіна: імаверна, рэформа прадугледжвае добраахвотнасць, пры тым што раней гучалі словы і меркаванні, маўляў, дадатковыя пенсійныя ўзносы могуць стаць абавязковымі.
А цяпер шэраг важных пытанняў:
1) За кошт якіх сродкаў будзе фінансавацца гэтая рэформа? Сёлета бюджэт дэфіцытны. У 2022 дэфіцыт бюджэту будзе 2.9-3 млрд рублёў. Дэфіцыт ФСАН у 2021 складзе каля 2.8 млрд рублёў. Выкажам здагадку, што ўсе беларусы, што цяпер працуюць, выберуць дадатковыя адлічэнні ў 3%.
Працоўныя рэсурсы РБ * сярэдняя зарплата * 3% = 0.25 млрд руб. Калі ўсе людзі выберуць адлічваць па 10%, то гэта запатрабуе ад казны дадатковых 0.85 млрд рублёў штогод.
Дадатковыя выдаткі могуць узнікнуць з-за фіскальнага мультыплікатара, але гэта залежыць ад таго, як і куды гэтыя грошы будуць інвеставаць.
У цэлым гэтая сума для дзяржавы невялікая, але з улікам бягучага і планаванага дэфіцыту ў дзейнага ўрада на ўліку кожны рубель — нават крэдыт ад РФ на 640 млн даляраў падаецца ў навінах як невялікая перамога.
2) Кім, як і куды будуць ажыццяўляцца інвестыцыі новага пенсійнага фонду? У Беларусі не развіты фондавы рынак, юрыдычная сістэма ляжыць у руінах.
Неабходная даволі вялікая юрыдычная рэформа, што агаворвае правы інвестараў, абавязацельствы па справаздачнасці прадпрыемстваў і, нарэшце, нармальная абарона правоў уласнасці.
Уявіце, вашы грошы інвеставалі ў прыстойны беларускі банк з вялікім патэнцыялам, назавём яго БДПБ, а потым бах — і ім ужо кіруе не зразумей хто, уладальнікі дэпазітаў бягуць як з падпаленай лазні, палова кіраўніцтва сядзіць.
Магчыма, сродкі будуць інвеставацца на больш развітыя рынкі: у РФ, Польшчу, Германію, ЗША. У цэлым магчымасцяў шмат, але ўсё яшчэ важным пытаннем з'яўляецца, як і кім гэтыя інвестыцыі будуць рэгулявацца.
3) Давер. Цяперашні этап палітычнага крызісу ў Беларусі характарызуецца вельмі нізкім узроўнем даверу да дзяржавы і яе інстытутаў. Дэпазіты працягваюць выцякаць з банкаў, узровень далярызацыі адкаціўся на гады таму, паведамленні ў міліцыю аб п'яных падлетках большай часткай грамадства ўспрымаецца як данос ворагу, а ўдзел у здымках забаўляльнай тэлеперадачы на АНТ — здрадай.
Словам, гэтая рэформа азначае, што ўрад кажа грамадзянам:
«Дайце яшчэ грошай з вашай зарплаты, а мы абяцаем праз 10-20-30-40 гадоў, калі вы выйдзеце на пенсію, нешта там дадаць».
Пры гэтым упэўненасці ў тым, што дзяржава імгненна не выдаткуе гэтыя грошы на выплату тых жа салідарных пенсій, куплю С-400 або гомельскага флагштока, няма.
