Фота з Pixabay.com
Маскізм — як новы паварот капіталізму — пачаўся з 1990-ых гадоў, калі Ілан Маск кінуў пісаць доктарскую дзеля таго, каб заснаваць сваю першую кампанію. А за ёй і другую.
Місіі ўсіх яго кампаній не могуць не ўражваць планетарнай маштабнасцю. Як і місіі іншых тэхнамільярдэраў. Перайначыць саму ідэю працы, перасяліцца на Марс, уратаваць чалавецтва ад сусветнай катастрофы, жыць у абалонцы сваёй галаграмы нават пасля смерці, вандраваць па метасусвеце, адключыўшыся ад гэтага свету.
«Метасусвет — гэта адначасова і ўвасабленне новага вітка капіталізму, і спосаб унікнуць яго клопатаў. Сусветныя тэхнамільярдэры ствараюць цяпер новы капіталізм — маскізм. Маск, які любіць патроліць канкурэнтаў, пакпіў і з ідэі метасусвета Цукерберга. Але і місіі на Марс ды на Месяц, і метасусвет — гэта ўсё маскізм: экстрымальны, пазазямны капіталізм, дзе кошт акцый на біржы вызначаецца не столькі даходам, колькі фантазіямі з навукова-фантастычнай літаратуры», — піша гісторык Джыл Лепор.
Незаўважна, разам з гэтымі вялікімі планамі і неверагоднымі тэхнічнымі дасягненнямі, чалавецтву закідваецца яшчэ адна ідэя: толькі тэхнамільярдэры і змогуць выратаваць нас.
Парадокс сітуацыі ў тым, што тэхнамільярдэры, апантаныя ідэямі вырашыць усё і любым коштам, натхняюцца кніжкамі, якія прынцыпова асуджаюць апантанасць бяздушнай тэхналогіяй, апантанасць суцэльным маркетынгам, сквапнасць, каланіялізм і прагу нажывы.
Маскізм, вядома, з’явіўся не на голым месцы. Яго карані — ў амерыканскім руху тэхнакратаў 1930-х гадоў, на чале якога быў дзед Ілана Маска, Джошуа Гальдэман.
Тэхнакраты трыццатых верылі ў тое, што ўсе пытанні на свеце можна вырашыць пры дапамозе тэхналогій і інжынерыі, а астатняе не мае значэння. Яны не верылі ў дэмакратую, палітыку, валюту, ненавідзелі камунізм і капіталізм, хацелі пазбавіцца імёнаў і нехта з іх нават праславіўся тым, што на канферэнцыі выступаў пад імем «1x1809x56». Ілан Маск назваў свайго малодшага сына X Æ A-12.
Важная дэталь: дзед Маска выехаў з сям’ёй у ПАР у 1950 годзе, акурат калі там буяў апартэід. Джошуа Гальдэмана падкупіла магчымасць патрапіць у бясхмарны рай для белых. А іншае — не мела значэння.
Маск, народжаны ў 1971-м у той самай ПАР, рос у атмасферы прывілеяваных, але пры гэтым у падлеткавыя гады з захапленнем чытаў «Аўтаспынам па Галактыцы» Дугласа Адамса.
На друкарскай машынцы Адамса, калі ён пісаў гэтую кнігу, была налепка «спыніць апартэід». Маск жа вынес з кнігі думку пра тое, што правільна сфармуляванае пытанне дае просты і дакладны адказ (знакаміты адказ на ўсе пытанні свету — 42!).
Ён узяў з кнігі назву карабля «Сэрца золата» і гэтак жа вырашыў назваць адзін з караблёў, што паляціць на Марс. Але, здаецца, ён абмінуў увагай здзеклівае апісанне тэхнамільярдэраў будучыні — людзей, знуджаных усім вакол, якіх раздражняе недастаткова ружовае адценне мора на захадзе сонца і якія дзеля ўласнага капрызу бяруцца за забаву для заможных: пачынаюць будаваць свае планеты.
Джыл Лепор намякае, што тэхналогіі і інжынерная справа не здольныя вырашыць усе праблемы планеты, дакладней, корань гэтых праблем. Бо яны ў нейкім сэнсе і ёсць той корань.
Караблі з навуковай фантастыкі і з нашай сённяшняй рэальнасці маскізму здольныя на ўсё — хіба не здольныя ўмясціць у сябе звычайнага чалавека, з жывым сэрцам і сапраўднымі заганамі. Бо яны яго проста не бачаць.
А таксама прафесар нагадвае пра сучасныя навукова-фантастычныя гісторыі, напрыклад, анты-ўтопіі вядомай у Беларусі Маргарэт Этвуд (яе для нас пераклала Вольга Калацкая), якія наўрад ці захочацца чытаць новым тэхнамільярдэрам.
Бо гэтая новая літаратура «крычыць» нам, што з метасусвету трэба тэрмінова сасковаць. Бо каштоўнасці — гэта важна. Не менш важна для нашага выжывання, чым тэхналогіі.
