— Спадарыня амбасадарка, мы гаворым з вамі пасьля таго, як былі абвешчаны бесчалавечна жорсткія прысуды шасьці палітзьняволеным — Ціханоўскаму, Лосіку. Статкевічу, іншым. Калі б вы маглі да іх зьвярнуцца, што б вы сказалі?
— Калі б я магла зьвярнуцца да людзей, якім учора былі абвешчаныя прысуды, я думаю, што хацела б сказаць ім пра вялікую салідарнасьць з боку Захаду, Злучаных Штатаў, партнэраў у Эўрапейскім Зьвязе, Вялікабрытаніі, Канады. Пра сапраўднае разуменьне таго, наколькі несправядлівыя гэтыя прысуды, наколькі яны абуральна жорсткія і бязьлітасныя. Сказаць ім пра тое, што іх справа — справа асуджаных учора і тых больш чым 900 палітвязьняў, якія застаюцца за кратамі ў Беларусі, дае імпульс нашай палітыцы санкцыяў і сапраўды — прынамсі ў выпадку Вашынгтону — прымушае нас засяродзіцца на пытаньні: што яшчэ трэба зрабіць дзеля таго, каб зьмяніць сытуацыю, дамагчыся прарыву ў сытуацыі ў Беларусі.
— Сёлета вы сустракаліся і шмат разоў размаўлялі зь сем’ямі палітзьняволеных — што бы вы маглі сказаць ім, усім, хто чакае?
— Мы мелі рэгулярныя кантакты з сем’ямі палітзьняволеных — і ў Беларусі, і па-за яе межамі. І мы разумеем — я асабіста разумею — наколькі страшны быў дзень прысуду для сем’яў асуджаных. Але зноў жа — больш за 900 сем’яў перажываюць цяпер розныя стадыі — арышт, суды, прысуды, зьняволеньне.
Найперш я хачу прызнаць, што трываласьць і сіла духу гэтых сем’яў проста неймаверная — ці гэта камэнтар Сьвятланы Ціханоўскай, якая кажа, што прысуд матывуе яе думаць, што яшчэ яна можа зрабіць, або рэакцыя сем’яў у самой Беларусі, якія таксама кажуць, што ня страчваюць надзеі. Так важна, што гэтыя сем’і захоўваюць надзею, яны спадзяюцца, што ўрэшце гэта скончыцца. Яны ў гэта вераць, і іх вера, іх трываласьць дапамогуць іх блізкім перажыць тыя цяжкія часы, якія іх чакаюць.
— Гэты год вы пачыналі як амбасадарка ЗША ў Беларусі, а канчаеце яго ў званьні спэцыяльнай пасланьніцы. Што гэта азначае — пашырэньне вашых паўнамоцтваў ці, наадварот, зьмяншэньне? Ці засяроджаньне на іншых задачах?
— Так, гэта ў нейкім сэнсе засяроджаньне на крыху іншых задачах. На пачатку году я мела надзею, што да канца году я ўжо буду працаваць у Менску і што сытуацыя ў Менску будзе зусім не такая, як сёньня. Вядома, адбылося сапраўднае пагаршэньне нашых двухбаковых стасункаў.
Але ў выніку таго, што здарылася, мы насамрэч пашырылі нашы стасункі, цяпер Беларусь як бы існуе і па-за сваімі межамі. І ў якасьці спэцыяльнай пасланьніцы я прысьвячаю значную колькасьць часу каардынацыі дзеяньняў з нашымі эўрапейскімі і іншымі партнэрамі, якія займаюцца Беларусьсю. Я праводжу вельмі шмат часу зь лідэрамі, актывістамі грамадзянскай супольнасьці, праваабаронцамі і незалежнымі мэдыямі, якія працуюць за межамі Беларусі.
І, вядома, Вільня, дзе я знаходжуся, — зручнае месца для тых, хто вырашае прыехаць зь Менску і ўсёй Беларусі дзеля таго, каб пагаварыць з прадстаўніком Злучаных Штатаў пра тое, што цяпер адбываецца.
— Спадарыня амбасадарка, я зараз зраблю трохі незвычайную рэч. Я вазьму гэтую камэру і пакажу вам нешта ў сваім кабінэце. Сьцяг, які вы бачыце, — гэта сьцяг з амбасады ЗША ў Менску. У 2008 годзе тагачасная амбасадарка ЗША Карэн Сьцюарт падарыла яго нашаму бюро перад ад’ездам зь Беларусі. З таго часу ён быў у нашым бюро. Калі адбыўся разгром бюро, нам удалося ўратаваць сьцяг, і цяпер ён у Празе, чакае вяртаньня. Я хацеў, каб вы пабачылі гэты сьцяг, і хачу задаць вам адно канкрэтнае пытаньне. Падчас крызісу ў адносінах паміж Беларусьсю і ЗША у мінулым ішла гаворка пра закрыцьцё амбасады ў Менску. Ці разглядаецца такая магчымасьць цяпер?
— Пытаньне нашых двухбаковых дачыненьняў вельмі важнае. Скажу ад імя Злучаных Штатаў: для нас важна захаваць сваю прысутнасьць у Менску. Мы лічым, што застаючыся на месцы падзеяў у Менску, мы можам рабіць важную працу. Як вы адзначылі, наша праца з палітвязьнямі, праца кантактаваньня з мэдыямі, нават у такім стане, як яны сёньня існуюць у Беларусі, — гэта ўсё важна. Гэта і праца, якую мы здольныя рабіць на месцы ў справе падтрымкі амэрыканскіх грамадзянаў у Беларусі. Гэта важна. Нам важна не разрываць нашы двухбаковыя дачыненьні, хоць яны цяпер застаюцца на такім моцна зьніжаным узроўні. Гэта сапраўды напружаныя дачыненьні, і нам трэба быць гатовымі да любога разьвіцьця падзеяў. Гэта ў важнай ступені прычына таго, што мы арганізавалі тут, у Вільні, Аддзел беларускіх справаў, таму што мы таксама разумеем, што праца, якую мы робім звонку, дапаўняе тую, якую нам удаецца рабіць у Беларусі.
— Многія памятаюць, як летась дзяржсакратар Майк Пампэа гаварыў з Аляксандрам Лукашэнкам і спрыяў вызваленьню палітвязьня. Сёлета канцлерка Нямеччыны Мэркель двойчы званіла Лукашэнку. Маё пытаньне пра дзяржсакратара Блінкена — пры якіх умовах, дзеля якой мэты цяперашняя амэрыканская адміністрацыя магла б напрасткі гаварыць з афіцыйным Менскам?
— Зноў жа, як я ўжо сказала, мы захоўваем двухбаковыя дачыненьні. У нас ёсьць магчымасьць кантактаваць напрасткі з рэжымам у Менску, і ў яго — з намі ў Вашынгтоне. Я думаю, што мы, Злучаныя Штаты, даволі адкрытыя ў пытаньні — як мы можам найлепей паспрыяць, каб забясьпечыць безумоўнае вызваленьне ўсіх палітычных вязьняў.
Што мы сабе добра ўсьведамляем, дык гэта тое, што нельга заўчасна ўступаць у працэс, які прывёў бы да вызваленьня толькі некалькіх палітзьняволеных, пры тым, што за кратамі надалей заставаліся б… Зноў жа, гэтыя лічбы такія вялікія, іх цяжка сабе ўявіць…
Здаецца, Сьвятлана Ціханоўская гаварыла на гэтую тэму, здаецца, на мінулым тыдні — пра тое, як гэта цяжка ўсьвядоміць, што больш за 900 чалавек і іх сем’і былі так моцна закранутыя гэтым палітычным крызісам у Беларусі. Вось жа, мэтай Злучаных Штатаў застаецца вызваленьне ўсіх палітычных зьняволеных. Мы хочам надалей на гэтым засяроджвацца. Я ведаю, што столькі нашых партнэраў падзяляюць з намі гэтую засяроджанасьць, і мы разам зь імі будзем працаваць над тым, каб забясьпечыць безумоўнае вызваленьне палітвязьняў і скончыць палітычны крызіс у Беларусі.
— Сёлета было шмат крызісных навінаў, якія прыцягнулі ўвагу міжнародных СМІ — гэта і выкраданьне самалёта Ryanair, арышты, суды, катаваньні. Гвалт супраць мірных людзей, якіх называюць тэрарыстамі. Асобна стаіць так званы крызіс мігрантаў, які выклікаў трывогу і драматычны адказ краінаў Эўразьвязу і крытычную рэакцыю міжнародных праваабарончых арганізацыяў. Урад ЗША таксама сутыкаўся з шэрагам праблемаў зь нелегальнай міграцыяй — у чым вы бачыце падабенства ці розьніцу ў гэтых выпадках?
— На маю думку, што адрозьнівае гэты крызіс, які мы назіралі апошнія тыдні і месяцы, — гэта тое, што яго загадзя сплянаваў Лукашэнка і ягоны рэжым, яны актыўна заахвочвалі неабароненых людзей з Блізкага Ўсходу, іншых краінаў, ехаць у Беларусь, з фальшывымі абяцаньнямі, што тыя трапяць у Эўразьвяз.
Той бяздушны падыход да жыцьцяў тых людзей, які, на маю думку, нагадвае такі самы бяздушны падыход і да сваіх уласных грамадзянаў у Беларусі, — вось тое, што насамрэч адрозьнівае гэты крызіс ад іншых.
Я думаю, што тут выявілася памылковае разуменьне — што такое Эўропа. Салідарнасьць і еднасьць Эўропы ў гэтым крызісе былі надзвычайна важныя, бо гэта ня толькі межы Польшчы і Літвы — гэта перш за ўсё межы Эўрапейскага Зьвязу, і калі мы гаворым пра мігранцкі крызіс — гэта належыць да кампэтэнцыі Эўразьвязу, гэта яго крызіс, і я лічу, што Эўропа праявіла надзвычайную салідарнасьць з Польшчай, Літвой і Латвіяй — краінамі Эўразьвязу, якія мяжуюць зь Беларусьсю.
Але я не хачу прымяншаць важнасьць іншых падзеяў, пра якія вы згадалі. Інцыдэнт з рэйсам Ryanair — беспрэцэдэнтны ў гісторыі цывільнай авіяцыі з гледзішча пагрозы для пасажыраў. Я ведаю, гэта адбылося ўжо шэсьць месяцаў таму, з таго часу ў Беларусі адбылося шмат абуральных рэчаў, але важна не забывацца пра той факт, што двое пасажыраў дагэтуль так і не даляцелі да пункту прызначэньня і застаюцца вязьнямі беларускіх уладаў.
Што да іншых інцыдэнтаў, якія вы згадалі, — катаваньні і іншыя — сапраўды, такі ўзровень рэпрэсіяў нагадвае савецкую мінуласьць, яе найгоршыя часы, і ад гэтага нікуды не падзецца. Таму для нас у Злучаных Штатах у канцы гэтага году пара крытычна ацаніць бягучую сытуацыю і вярнуцца да разгляду сапраўдных прычынаў усяго гэтага — палітычнага крызісу, які працягваецца ў Беларусі, унутранага палітычнага крызісу, які вырашыцца толькі тады, калі рэжым уступіць у канструктыўны дыялёг з прадстаўнікамі дэмакратычных сілаў, каб урэшце ў краіне прайшлі новыя выбары пад міжнародным назіраньнем.
— Адна рэч, агульная для постсавецкіх краінаў, такіх як Расея і Беларусь, — гэта падазрэньне і варожасьць да ўсяго замежнага. Замежныя агенты — так цяпер называюць журналістаў «Свабоды» ў Расеі. У Беларусі, калі арыштоўваюць, затрымліваюць людзей, ці ня першае абвінавачаньне — вы атрымліваеце грошы ад Амэрыкі, ад Захаду. Я хацеў бы пагаварыць трохі пра заходнюю дапамогу беларускай грамадзянскай супольнасьці — што ўдалося тут, а што не?
— Беларуская грамадзянская супольнасьць у 2021 годзе стала аб’ектам самых неверагодных нападаў, і, на маю думку, важна адзначыць трываласьць, творчы падыход, вынаходлівасьць у працы тых, хто працягвае свае намаганьні і ў Беларусі, і за яе межамі.
Нам вельмі важна ня трапіць у пастку згаданых вамі наратываў. Гэтыя арганізацыі беларускія, іх дзейнасьць скіраваная на тое, каб палепшыць жыцьцё беларусаў. Дапамога, якую яны, магчыма, атрымліваюць звонку, даецца ім выключна дзеля таго, што рэжым унутры Беларусі не дазваляе, каб гэтыя сродкі паступалі ад беларускіх прыхільнікаў іх праваабарончым арганізацыям, бо рэжым закрыў гэтыя арганізацыі.
Так што, на маю думку, Захад можа рабіць больш для падтрыманьня іх місіі. Але перш за ўсё я хачу адзначыць, што гэта арганізацыі беларускія паводле паходжаньня, імі кіруюць беларусы, яны працуюць для беларусаў.
Што да аб’ёму дапамогі, якую яны атрымліваюць ад Захаду: вядома ж, Злучаныя Штаты падтрымліваюць некаторыя арганізацыі, але існуе таксама шмат арганізацыяў, як прыватных, так і дзяржаўных, якім бы хацелася бачыць павагу да фундамэнтальных свабодаў у Беларусі, і яны дзейнічаюць у падтрымку больш талерантнага і свабоднага грамадзтва ў Беларусі.
— Наколькі вядома, амбасада ў Менску страціла значнаю частку — дэпартамэнт амэрыканскай міжнароднай дапамогі і аддзел грамадзкіх сувязяў. Як гэта паўплывае на магчымасьць аказваць дапамогу?
— Мне вельмі цікава, што пры ўсіх тых абвінавачаньнях Захаду ў маніпуляцыях, ва ўмяшаньні ў мясцовыя падзеі, у кіраваньні імі, — і гэта вельмі важна адзначыць — амбасада ЗША ў Беларусі была адной з самых маленькіх у сьвеце і працавала зь неадэкватна малымі магчымасьцямі і рэсурсамі на працягу амаль пятнаццаці гадоў.
— Чыя гэта была віна? Урад ЗША не выдзяляў дастатковы бюджэт?
— Не, прычынаю былі абмежаваньні, якія наклаў на нашу дзейнасьць рэжым. Але дзеля таго, што мы захоўвалі прысутнасьць на месцы, мы перажылі яшчэ адзін пэрыяд, калі рэжым спрабаваў яшчэ болей абмежаваць нашы магчымасьці кантактаваць зь беларусамі на месцы.
Закрыўшы офіс міжнароднай дапамогі і аддзел грамадзкіх сувязяў, яны спрабуюць абмежаваць амэрыканскую дзейнасьць, скіраваную на пашырэньне кантактаў між людзьмі, абмен інфармацыяй, разьвіцьцё элемэнтаў грамадзянскай супольнасьці.
Што мы ясна разумеем у Вашынгтоне і тут, у Вільні, — мы будзем працягваць нашу працу, мы будзем рабіць тое, што можам, з тымі, з кім можам. Закрыцьцё нейкай установы не азначае спыненьня нашай працы. І пакуль крызіс у Беларусі будзе працягвацца, мы будзем больш вынаходлівымі, мы будзем працаваць яшчэ болей.
— Гэта вельмі важна пачуць. Некаторыя актывісты апазыцыі цяпер, у канцы году, выказваюць засьцярогі, што Акт аб дэмакратыі ў Беларусі ня меў такога ўплыву на падзеі, як чакалася. Ён, як і Акт Магніцкага, дарэчы, ня ўключаны ў сёлетні бюджэт — як гэта паўплывае на праваабаронцаў, незалежныя СМІ, дэмакратычных актывістаў у наступным годзе?
— Цяпер канец 2021 году, прайшоў год ад прыняцьця Акту аб дэмакратыі ў Беларусі, і я веру, што Акт быў прыняты ў патрэбны момант для нас у Злучаных Штатах у сэнсе заданьня кірунку нашай працы. Мы ў Злучаных Штатах перажылі свае палітычныя зьмены, і гэтая падтрымка абедзьвюма партыямі справы свабоды ў Беларусі была надзвычай важнай для фармаваньня праграмы нашых дзеяньняў — і маіх дзеяньняў, бо я ў тым часе заступіла на пасаду прызначанай амбасадаркі. Таму я хачу падкрэсьліць асобна, якую важную ролю адыграла кіраўніцтва Кангрэсу ЗША ў пытаньні Беларусі.
Я разумею, што для тых, хто працуе на карысьць больш свабоднай Беларусі, ніводзін з нашых крокаў ня быў дастаткова хуткі. Яны хочуць больш ціску, больш санкцый, больш інструмэнтаў для падтрымкі сваёй справы. І я разумею, што для больш чым 900 палітычных вязьняў і іх сем’яў дарагая кожная гадзіна. Я гэта разумею. Я таксама думаю, што элемэнты міжнароднай каардынацыі, міжнароднай далучанасьці, у тым ліку нашай далучанасьці — гэтыя інструмэнты за адзін дзень не падрыхтуеш.
Таму мы будзем працаваць над тым, каб дзейнічаць хутка, апэратыўна, дынамічна, гнутка рэагуючы на разьвіцьцё падзеяў на месцы, і мець на ўвазе, што сытуацыя патрабуе неадкладнага рашэньня з увагі на палітвязьняў. Гэтая сытуацыя надае кірунак нашай дзейнасьці ў Беларусі.
— Наступнае пытаньне пра санкцыі, пра крытэрыі эфэктыўнасьці. Гэтае пытаньне паўстае, бо расьце колькасьць палітзьняволеных, крызіс на мяжы з мігрантамі быў арганізаваны рэжымам Лукашэнкі як адказ на санкцыі, і мы бачым канец палітыкі балянсаваньня паміж Усходам і Захадам — Лукашэнка цалкам заняў пазыцыю Расеі ў канфлікце з Украінай, па Крыме. Ці можна гэтакае разьвіцьцё падзеяў лічыць таксама наступствам санкцыяў?
— Я лічу, што, ужываючы інструмэнт санкцыяў, важна рабіць замеры іх пасьпяховасьці з часам — бо, паўтаруся, гэта не інструмэнт аднаго дня, санкцыі ня дзейнічаюць імгненна.
Мэта тут — дамагчыся вызваленьня палітвязьняў. Амэрыканскія санкцыі ў гэтым сэнсе былі дзейсныя ў мінуласьці. Мы ўжо раней уводзілі санкцыі і адклікáлі іх, калі дамагаліся мэты, і больш не было палітвязьняў, якіх рэжым трымаў за кратамі.
Гэты інструмэнт ужо працаваў у Беларусі, але, на жаль, гэта не інструмэнт імгненнага дзеяньня. Але гэта ціск, які з часам павялічваецца, і ад часу выбараў 2020 году мы заўважаем усё большае ўзьдзеяньне санкцыяў, якія прынялі мы разам з эўрапейскімі партнэрамі. Асабліва тыя, што былі абвешчаныя намі ў Вашынгтоне 2 сьнежня і 9 жніўня, — маюць найбольшае ўзьдзеяньне з усіх уведзеных дагэтуль санкцыяў, улічваючы запаволеньне эканамічнай дзейнасьці, зьвязанай зь імі.
Але паўтаруся: важна падкрэсьліць, што гэтыя інструмэнты не даюць вынікаў ужо на другі або трэці дзень. Але мы ўжо бачым узьдзеяньне ў Менску, мы ведаем, што санкцыі маюць вынік. І наша задача — працягваць, пакуль мы не даможамся вызваленьня палітвязьняў.
— Міністар Макей заяўляў, што Беларусь можа страціць дзяржаўнасьць праз санкцыі. Гэты аргумэнт падзяляецца і часткай апазыцыі. Як вы думаеце, ці магчымае зьнікненьне Беларусі з мапы дзяржаваў Эўропы і зьяўленьне яе на мапе Расейскай Фэдэрацыі? І якая была б пазыцыя Амэрыкі?
— Бясспрэчна, пытаньне сувэрэнітэту і незалежнасьці Беларусі надзвычай важнае для Злучаных Штатаў.
Безь ніякага сумневу, усе 27 гадоў свайго знаходжаньня ва ўладзе Лукашэнка саступаў і здаваў Расеі сувэрэнітэт і незалежнасьць Беларусі. Увесь час ягонай улады мы бачым, што пры выбары паміж сувэрэнітэтам Беларусі і захаваньнем улады ён кожны раз выбірае не Беларусь, а захаваньне ўлады.
Таму мы спадзяемся, што вырашаючы палітычны крызіс у Беларусі, мы ўрэшце дапаможам забясьпечыць сувэрэнітэт і незалежнасьць Беларусі на гады, на пакаленьні наперад.
— Спадарыня амбасадарка, мы паведамілі нашай аўдыторыі пра размову з вамі, і нашы чытачы даслалі некалькі пытаньняў наўпрост для вас. Я іх агучу. Першае пытаньне пра амэрыканскія візы: ці стане прасьцей іх атрымліваць у 2022 годзе?
— Гэта сапраўды важнае пытаньне, і я ведаю, што чакаюць вырашэньня велізарнае мноства заяваў на дазвол уезду ў ЗША. Прычына тут перадусім у каранавірусе і зьвязаных зь ім абмежаваньнях. На жаль, на сытуацыю з пандэміяй і скарачэньне паездак наклаліся абмежаваньні ў працы нашай амбасады, і таму ў нас цяпер надзвычай абмежаваныя магчымасьці ў выдачы візаў. Мы будзем рабіць усё, што можам, каб падтрымліваць сувязі паміж людзьмі, але, як я ўжо казала раней, рэжым робіць усё магчымае, каб гэтага не дапусьціць. Так што, на жаль, і ў новым годзе ў нас і надалей будуць вельмі абмежаваныя магчымасьці выдаваць візы для наведнікаў ЗША.
— Яшчэ адно пытаньне ад аўдыторыі. ЗША цяпер падтрымліваюць Украіну. Як у палітычных колах ЗША ўраўнаважваюць пытаньні Украіны і Беларусі?
— Нашая падтрымка сувэрэнітэту, незалежнасьці і тэрытарыяльнай цэласьці Ўкраіны была ясна выказаная за апошнія тыдні па меры ўзрастаньня пагрозы на межах Украіны. Нашу падтрымку Ўкраіне шмат у чым стымулюе тое самае, што дае нам імпульс і для падтрымкі Беларусі — гэта наша жаданьне, каб Беларусь магла прымаць свае рашэньні ў выбары сваёй улады, каб беларускія ўлады былі падсправаздачныя сваім грамадзянам, каб яны мелі свабоду карыстацца асноўнымі правамі, гарантаванымі ім як грамадзянам краіны-ўдзельніцы АБСЭ. Так што сытуацыя ва Ўкраіне, вядома ж, цяпер прыцягвае максымум увагі, але гэта таксама ня значыць што мы ня можам надалей засяроджвацца на тым, што адбываецца ў Беларусі.
— Свайго часу ЗША прызналі тэрарыстычнай дзяржаўную арганізацыю ў Іране — рэвалюцыйную гвардыю. Ці могуць ЗША прызнаць хаця б адну арганізацыю ў Беларусі тэрарыстычнай, напрыклад ГУБАЗіК?
— Думаю, што прызнаньне некага тэрарыстам вартае разгляду, я б не прыбірала яго з парадку дня. Калі мы разглядаем пытаньне санкцыяў і тых, супраць каго яны скіраваныя, мы гэта абмяркоўваем. Але я сама сабе задаю такое пытаньне: што нам гэта дасьць? Куды гэта нас прывядзе, як паўплывае на сытуацыю ў Беларусі? Ці наблізіць гэта нас хоць на крок да вызваленьня палітвязьняў? Часта я кіруюся гэтым, калі разглядаю гэтыя пытаньні. Але ў выніку нашай нязьменнай мэтай застаецца адно — прывесьці ўлады да канструктыўнага дыялёгу з дэмакратычнымі сіламі ў Беларусі і за яе межамі і прыйсьці да новых выбараў пад міжнародным назіраньнем. Так што я б не здымала гэтую тэму, але па сутнасьці згаданыя пытаньні ўплываюць на тое, як мы ўжываем гэты інструмэнт.
— Пакет санкцый ЗША набыў сілу 8 сьнежня. Чаму дагэтуль банкі з санкцыйнага сьпісу праводзяць апэрацыі у далярах ЗША? Чаму амэрыканскія карпарацыі купляюць рэкляму на тэлебачаньні, якое трансьлюе фэйкі і катаваньні людзей.
— Я пакіну пытаньне выкананьня санкцыяў маім калегам-фінансістам, экспэртам у гэтым пытаньні. Я вам скажу, што мы маем надзейны набор інструмэнтаў для праверкі выкананьня санкцыяў, мы ўважліва правяраем усе паведамленьні пра парушэньні рэжыму нашых санкцыяў і будзем рабіць гэта надалей. Ваш чытач асобна спытаў пра сацыяльныя сеткі ў ЗША і іх рэклямную палітыку — магу запэўніць, што мы актыўна займаемся гэтым пытаньнем і спадзяемся забясьпечыць, каб тыя відэаролікі не ўжываліся ў рэкляме. Гэта складаныя пытаньні для Злучаных Штатаў, сацыяльныя сеткі — гэта прыватныя кампаніі, мы зь імі гэта абмяркоўваем і выпрацуем рашэньне.
— У ЗША маюць усе магчымасьці супрацьстаяць дыктатарам, заблякаваўшы іх нарабаваныя фінасавыя кашалькі, напрыклад у Аб’яднаных арабскіх эміратах. Чаму ЗША гэтага ня робяць?
— Што датычыць інструмэнтаў эканамічнага ціску, то ніводнае пытаньне тут не здымаецца з разгляду. Галоўнае пытаньне тут — ці канкрэтны крок набліжае нас да тых мэтаў, якія я пералічыла, або не. Па сутнасьці, пакуль працягваюцца рэпрэсіі, ня можа быць сумневу, што мы будзем працягваць нашу працу з Эўропай і іншымі партнэрамі па ўвядзеньні новых санкцыяў, новых інструмэнтаў ціску. Мы будзем працягваць гэта рабіць, імкнучыся зьмяніць працэс прыняцьця рашэньняў на месцы ў Менску.
— Ці ня лічыце вы, што Лукашэнка ўтрымлівае ўладу толькі дзякуючы падтрымцы з боку пуцінскай Расеі? Ці ня правільна было б увесьці санкцыі перш за ўсё у адносінах да Расеі, з улікам ролі Расеі ў Беларусі?
— Ролю Расеі ў Беларусі нельга недаацэньваць. Роля Расеі неверагодна важная, існуюць глыбокія і трывалыя сувязі паміж беларусамі і расейцамі на ўсіх узроўнях — сямейныя сувязі, калегі, сябры — і вядома ж, на ўзроўні ўлады. Пытаньне, ці Масква будзе і надалей падтрымліваць кіраўніка, які так груба парушае правы сваіх грамадзянаў, ці будзе яна далей гэта рабіць нават ва ўмовах глыбокага палітычнага крызісу, створанага Лукашэнкам і яго прыхільнікамі, ці Масква вырашыць падтрымаць беларусаў, якія дамагаюцца, каб іх голас быў пачуты — гэта важнае пытаньне, якое трэба задаць Маскве.
— Спадарыня амбасадарка, на заканчэньне: гэты цяжкі год падыходзіць да канца, перад канцом года — што вы маглі б пажадаць нашай аўдыторыі, людзям у Беларусі ў 2022 годзе?
— Маё пажаданьне Беларусам у 2022 годзе будзе збольшага такое самае, як і шмат іншым людзям ва ўсім сьвеце: хай у 2022 годзе ў іх будзе мір і працьвітаньне. Хай сем’і палітзьняволеных аб’яднаюцца з сваімі блізкімі, хай аб’яднаюцца сем’і тых, хто быў вымушаны пакінуць краіну — спадзяюся, што яны аб’яднаюцца ў Беларусі.
Я бачу, як шмат тым людзям, што працуюць за межамі Беларусі, значыць іх Бацькаўшчына і як яны хочуць вярнуцца дадому ў Беларусь. Я веру, што ў 2022 годзе гэта стане магчымым.
Я веру, што ў 2022 годзе мы дапаможам Беларусі пераадолець палітычны крызіс і знайсьці шлях наперад, пры якім быў бы пачуты голас грамадзянаў Беларусі, улады былі б падкантрольныя, а ўсе палітвязьні былі б вызваленыя. Вось маё пажаданьне на 2022 год.
