Андрэй Скурко з жонкай і сынам. 2021 год.
Доўгі калідор, падзелены ўздоўж шклом і кратамі. Дзесяць месцаў. Дзесяць тэлефонных слухавак. На шкле перад кожным спіс забароненых тэм і дзеянняў.
Мы, сваякі, спярша тоўпімся перад уваходам. Дзядзя-работнік СІЗА называе прозвішчы, чалавек падыходзіць, паказвае пашпарт, кладзе на стол тэлефон (іх праносіць на спатканне нельга). Дзядзечка кажа нумар месца, дзе ты мусіш чакаць сваё золата. У мяне было месца №5.
Так усе мы расселіся. Але чакалі яшчэ доўга.
Паветра дрыжала. Побач са мной сядзелі мама з дзяўчынкай гадоў пяці. «Зараз прыйдзе сюрпрыз. Хтосьці, каго ты вельмі хочаш бачыць», — кажа мама.
Сюрпрызы ніяк не ідуць. Дзяўчынка пачынае абгаворваць вячэру: «Давай сёння зробім піцу? Але трэба цеста? Зойдзем у магазін?.. Ну дзе ўжо гэты сюрпрыз. А я яго знаю? А я яго люблю, гэты сюрпрыз?..»
Адчыняюцца дзверы ў канцы калідора, па той бок шкла, і заходзяць хлопцы. Ідзе Андрэй. Такі прыгожы. Чысты твар, ніякіх новых зморшчак і слядоў пакут. Чыстыя валасы, прыгожая прычоска (ім выдаюць машынку і той, хто найлепш умее, стрыжэ сукамернікаў). Адзеты што на працу — чыста, акуратна. Зверху чорная байка з надпісам «Нью роадс» (я яе люблю ад самага пачатку нашых адносін), пад ёй шэры гольф, які купіла восенню ў ГУМе, ужо ў турму. Мне здалося, Андрэй зараз у ідэальнай вазе: не поўны і не змарнелы. Без магчымасці займацца спортам вельмі сочыць за харчаваннем, не есць макароны, мала есць кашу і іншыя лішнія вугляводы. На абед бярэ суп, а заядае мясам і гароднінай, якія мы перадаём.
У перагаворным пакоі стаіць гул, і прыходзіцца, прыкладаючы слухаўку да аднаго вуха, другое затыкаць пальцам. Рукі зацякаюць, але да апошняга не мяняю позу, каб не змарнаваць час.
Едучы на спатканне, фантазіравала, як паміж намі зараз усталюецца тое новае, глыбіннае, што нарадзілася ў пакутах і перапісцы. Як ад вачэй да вачэй будуць лётаць маланкі і разрады…
Але замест гэтага мяне
з галавой накрывае падзабытае шчасце сямейнай гамонкі. Адчуванне, што прайшло не пяць месяцаў, а пяць дзён. Гаворым пра сям’ю, плёткі, побыт, многа смяёмся, амаль увесь час.
Я столькі не ўсміхалася ні разу за ўсе гэтыя месяцы. Кажу гэта Андрэю. Дык чаго ты не смяялася! - сварыцца ён.
Без цябе не надта выходзіць.
Андрэй радуецца, што я не такая і худая, як на фота. «І нейкія шчочкі ёсць, добра!»
Расказваю, як перад выхадам гаварыла з Тамашом, пыталася, што перадаць тату, і хлопчык, задумаўшыся, перадаў, што калі тата прыедзе, мы пойдзем купляць булку з макам. У Андрэя ў вачах слёзы.
Пераводжу на вясёлае, смешнае. Абмяркоўваем гаршчок, здароўе, сяброў — усякую звычайную драбязу з кухонных размоў.
Час здаецца бясконцым цёплым морам, і мы ў ім.
Тут сігнал — 5 хвілін. Пра што мы гаворым? Не памятаю. Толькі раптам яго спакойны аксамітны голас на паўслове абрываецца.
Глядзім адно на аднаго праз шкло. Хлопцы імкліва ўстаюць, але ідуць да дзвярэй спакойна. Мой Андрэй такі прыгожы, выпрастаны. Рукі складае за спінай. Новая звычка. Дзверы за ўсімі зачыняюцца.
У мяне ўнутры хмара эмоцый, у якой цяжка нешта разабраць. Раптам дзяўчынка побач пачынае плакаць.
«Тата працуе на сакрэтным аб’екце, мы не можам пайсці за ім». «А я хачу! Я сумую па тату!» — плача дзяўчынка. «Ведаеш, я рашыла, што таксама зраблю сабе вечарам піцу, — кажу ёй. — А ты сама раскачваеш цеста ці мама гэта робіць?». Дзяўчынка ашарашаная, глядзіць на мяне з падазрэннем, тым часам мама яе апранае. «Ты з чым любіш піцу? З памідорамі? З сырам? А аліўкі любіш?» «Не, аліўкі яна не любіць», — смяецца мама. Іду ў другі канец пазнаёміцца з маці сябра па перапісцы (пачула іх прозвішча, калі правяралі пашпарты). Наш канец калідора аказваецца «палітычны», абмяркоўваем адчуванні і надзеі, наракаем на несправядлівасць. Нарэшце дзверы адчыняюць і выпускаюць нас на паветра.
Здаю Андрэю перадачу, тэлефаную бацькам, расказваю, які ён прыгожы і магутны. Іду з сястрой у краму. Еду дамоў па заснежаным горадзе. І тут мяне накрывае.
Калі я зноў пачую яго? Пасля таго, як яму (нам) прысудзяць гады калоніі?..
Асабліва горка і не хочацца ўспамінаць, як раптоўна выключыўся ў слухаўцы гук. Я ўспамінаю 8 ліпеня, калі яго пасадзілі ў попельна-шэры мікрааўтобус і захлопнулі дзверы. Сёння тое ж брыдкае пачуцце: нібы мне вярнулі мужа, а потым зноў забралі.
Андрэйка, ты казаў не гневацца і не злавацца. Што без эмоцый мы пераможам чысцей. Але я нічога не магу з сабой зрабіць. Я ненавіджу тых, хто вінаваты ў нашым расстанні.
Злую і на сябе. Думаю: трэба было менш гаварыць і больш слухаць. Не паддавацца на ілюзію, што наш час бясконцы. Трэба было гэта сказаць, а тое не, не казаць. Меней прызнавацца ў каханні, а больш па сутнасці! Трэба было лавіць кожнае слова. Запісваць! Можа, тады б насыцілася гэтай сустрэчай…
Але, канечне, не.
Дома гарую. Хочацца грубіць у адказ на ўсе пытанні. Брыдкасловіць. Стукнуцца як след аб сценку, перабіць гэты боль. Ежа стаіць у горле, усё здаецца нясмачным. Хочацца ляжаць у адзіноце.
Сон не ратуе, там усё яшчэ менш прыемна: гестапа, допыты, аблавы.
Крыху памагае добрая кніжка: пераседзець у прозе, перачакаць боль…
Слухаю сумную калядную песню Навібэнда: «Ты не заўважыш, як хутка ўсё міне». Нарэшце цякуць слёзы і нарэшце мяне трошкі адпускае.
Гуляю з малым, а сама лятаю думкамі далёка. Малы раптам гладзіць мне валасы, прыабдымае за шыю: «Таты німа!»
І я імгненна цверазею. Так, дружок, давай успомнім, хто тут дарослы. «Таты няма, але ён дакладна скора прыедзе. І тады пойдзем з ім разам купляць булку!» «З макам!» — радуецца Тамаш.
* * *
«Што тычыцца траўмаў і стрэсу, то тут усё індывідуальна. Страшна сказаць, але ў мяне, па-мойму, не тое што траўмы — нават стрэсу няма:) Я цвёрда ведаю, што ні ў чым не вінаваты, а знаходжуся тут проста таму, што час такі — як і многія іншыя», — напісаў Андрэй у лісце напярэдадні сустрэчы.
***
Падтрымайце нашаніўцаў лістом, паштоўкай ці пасылкай. Гэта можна зрабіць па адрасе:
СІЗА-1, Мінск, вул. Валадарскага 2, 220030.
Марціновіч Ягор Аляксандравіч
Скурко Андрэй Генадзевіч
