Што спыніць Пуціна, чаму расійскія войскі не штурмуюць Кіеў і навошта руйнуюць Марыупаль

Алег Жданаў. Фота: «Главред»

— Расія рыхтавалася да бліцкрыгу, але не склалася, яе план А праваліўся. Калі меркаваць па паводзінах РФ і яе войскаў, то да чаго Масква рыхтуецца цяпер, які ў яе план Б?

— Расія спрабуе рэалізаваць два планы паралельна.

Першы з іх — працяг наступу. Мяркуючы па пазіцыі Лаўрова на перамовах і па сітуацыі ў Крамлі, Пуцін усё яшчэ спадзяецца, што яшчэ адзін удар, яшчэ адзін кідок — і яны возьмуць Кіеў, Марыупаль, і перамога будзе за Расіяй.

Другі план спрабуюць ажыццявіць расійскія вайскоўцы. Наогул, складваецца ўражанне, што палітычнае кіраўніцтва РФ не валодае поўнай інфармацыяй і не прадстаўляе рэальную ваенную карціну, якая склалася ва Украіне. Расійскія вайскоўцы спрабуюць рэалізаваць план пераходу да абароны і замацавання на тых межах, якіх яны дасягнулі на сённяшні дзень.

У Марыупалі 11 сакавіка 2022 г. у жылым доме пасля абстрэлу танкамі расійскай арміі адбыўся выбух. Фота: AP / Evgeniy Malaletka

Задача максімум Крамля ў гэтай вайне на сённяшні дзень зводзіцца да прабіцця сухапутнага калідора ў Крым. Таму Марыупаль — гэта ключавы горад і для Расіі, і для нас. Нам трэба Марыупаль утрымаць, расіянам — узяць.

Задача мінімум — замацавацца на тых межах, якія ёсць на гэты момант, і сабраць хоць нейкі рэзерв для ўтрымання гэтых межаў.

— Замацавацца на рубяжах… А далей?

— А далей гандлявацца. Расіі ўжо цяпер патрэбная сур'ёзная паўза хаця б на месяц-два, каб сабраць неабходны рэзерв, навучыць яго, падцягнуць, паставіць у строй, перакінуць войскі.

Расія не спыніцца. Там і блізка няма думкі, што трэба адыходзіць ці капітуляваць. Яны жадаюць узяць гарантаваную паўзу, гэта значыць, быць упэўненымі, што мы не будзем наступаць.

Пакуль Пуцін ва ўладзе, Расія ні на якія саступкі не пойдзе. Пуцін будзе збіраць баяздольныя часці, іх аскепкі, камплектаваць іх кім заўгодна.

У Марыупалі сітуацыя дзікая. Перад нашымі пазіцыямі — поле, ўсеянае трупамі, але расіяне не хочуць іх сабраць — яны па трупах сваіх жа салдат ідуць у атаку.

Яны ідуць у лабавую, як у 1941 годзе, і спрабуюць закідаць целамі нашы пазіцыі. Я не кажу пра гуманізм ці хоць пра нейкі здаровы сэнс. Тое, што вытвараюць расіяне, і тое, якім коштам яны гатовыя браць перамогу, — за межамі чалавечага разумення.

— Колькі, на вашу думку, можа працягнуцца гарачая фаза вайны?

— Цяпер толькі першы этап гарачай фазы. Да кульмінацыі мы яшчэ не дайшлі.

Другі этап — калі нам давядзецца пераходзіць у контрнаступленне. Вось тут і будзе гарачэй за ўсё, таму што весці наступальныя баі нашмат цяжэй, чым абарончыя. Калі будзе падсілканне суперніка рэзервамі, то нам будзе цяжка. Аднак, калі мы пабудуем свой наступ больш граматна, то зможам пазбегнуць вялікіх страт і крыху аблегчыць сабе задачу. Але гарачая фаза вайны яшчэ наперадзе.

Украінскія салдаты выкарыстоўваюць амерыканскі пускавы ракетны комплекс Javelin падчас ваенных вучэнняў у Данецкай вобласці Украіны, серада, 12 студзеня 2022 г. Фота: прэс-служба Мінабароны Украіны / AP

— Гэта значыць, тыя аптымісты, якія сцвярджаюць, што вайна скончыцца праз пару тыдняў, і Пуцін будзе вымушаны сесці за стол перамоваў, вельмі перабольшваюць?

— Так, такія прагнозы занадта аптымістычныя. Зрэшты, ёсць адзін варыянт, пры якім усё можа скончыцца праз пару тыдняў — калі хтосьці ў бункеры ліквідуе Пуціна. Вось тады ў Расіі будзе новая эліта, пераходны ўрад, які-небудзь часовы камітэт выратавання РФ… Тады Расія можа дамовіцца з намі пра тое, што яна цалкам выводзіць свае войскі з нашай тэрыторыі, прычым і з Данбаса, і з Крыма.

Такі варыянт магчымы, але яго верагоднасць — 50/50. Пуцін разумее сітуацыю, таму і хаваецца ў бункеры, нікога да сябе не падпускаючы.

Таму я б не быў такім аптымістычным. Вызваленне тэрыторыі Украіны — гэта будзе цяжкая ратная праца нашых Узброеных сіл.

— Ці хопіць у Расіі сіл — і асабовага складу, і тэхнікі — для таго, каб працягваць гарачую фазу месяц або даўжэй?

— Думаю, так. Па даных Цэнтра абаронных стратэгій, на тэрыторыю Украіны ўвайшло каля 160 тысяч асабовага складу, чацвёртая частка (прыкладна 40 тысяч) — гэта не баявыя часткі, а Расгвардыя, АМАП, СОБР, КОРД, гэта значыць, паліцэйская місія. Яны ж разлічвалі на бліцкрыг і на тое, што адразу давядзецца ўсталёўваць прававы рэжым РФ, як яны цяпер робяць у Херсоне, Бярдзянску і г.д.

Гэта значыць, баявых частак на тэрыторыі Украіны каля 120 тысяч. Калі разлічваць, што мы нанеслі ім да 30% страт, гэта азначае, каля 25-30 тысяч, то баявых частак засталося яшчэ 80-90 тысяч. Гэта даволі вялікая лічба. Такія часткі рэальна могуць аказваць супраціўленне ў пазіцыйнай вайне.

Аднак устойлівасць іх абароны будзе залежаць ад забеспячэння і падсілкоўвання рэсурсамі. Калі казаць пра рэсурсы, то пакуль што Пуцін можа пастаўляць толькі «гарматнае мяса». Асабовы склад, які яны будуць завозіць на грузавіках, аўтобусах для папаўнення страт — гэта сапраўды будзе гарматнае мяса, таму што гэтыя людзі калі і пройдуць ваенную падрыхтоўку, то паскораную, гэта значыць, аць-два на пляцы, пара стрэлаў з аўтамата, вось ужо і салдат. Каску на галаву — і наперад, у акопы.

Цела вайскоўца, засыпанае снегам, побач са знішчанай расійскай вайсковай рэактыўнай сістэмай залпавага агню на ўскраіне Харкава, Украіна, 25 лютага 2022 г. Фота: AP

Колькі Пуцін зможа так збіраць — сказаць вельмі цяжка. Гэта будзе залежаць ад настрояў у самой Расіі. Хоць паціху яны там мяняюцца на нашу карысць — антываенная хваля падымаецца ўсё больш і больш, таму што пахаронак прыходзіць усё больш. Целаў няма, а пахаронкі ідуць.

Так што надыходзіць самая цяжкая фаза вайны — фаза прасоўвання нашых сіл наперад.

— Ці можа цяпер сітуацыя быць замарожаная Расіяй? Гэта значыць, ці можа ў нас утварыцца, умоўна кажучы, Прыднястроўе ці Данбас (у большых маштабах) і замерці на гады?

— На жаль, так, гэта магчыма. Расія можа звярнуцца да варыянту замарозкі канфлікту.

З часоў першабытнага чалавека ніхто не прыдумаў трэцяга спосабу заканчэння вайны, іх толькі два — перамога і паражэнне. Ды і тое, няма гарантый, што зрынуты вораг праз час не пачне збіраць сілы на новую вайну…

Калі мы зноў падпішам нейкі мемарандум, умоўна кажучы, Мінск-3, Данбас-1 ці Крым-1, гэта проста адкладзе вайну на некалькі месяцаў. А наступная вайна будзе нашмат крывавейшай і больш жорсткай, чым цяперашняя.

Менавіта таму нам ні ў якім разе нельга ісці ні на якія саступкі цяпер, інакш мы ўсё прайграем.

— Гарады, якія падвяргаюцца найбольш жорсткім і частым абстрэлам: Валнаваха, Марыупаль, Чарнігаў, Харкаў, Гастомель, Ірпень, Буча… Для чаго Расія так упарта і планамерна спрабуе сцерці гэтыя гарады з твару зямлі?

— Расія прымяняе сірыйскую тактыку. На полі бою яна баіцца з намі змагацца. Таму РФ вырашыла «уцюжыць» гарады і забіваць як мага больш мірнага насельніцтва, каб людзі, якія засталіся, змушалі кіраўніцтва краіны ісці на капітуляцыю і мір любой цаной.

Таму наносяцца ўдары па бальніцах, радзільных дамах, камунікацыях… Мэтанакіравана імкнуцца пакінуць гарады без цяпла, святла і вады, то-бок стварыць умовы гуманітарнай катастрофы.

— Шмат кажуць пра магчымасць выкарыстання Расіяй хімічнай і бактэрыялагічнай зброі. Як вы лічыце, ці можа РФ пайсці на іх выкарыстанне супраць Украіны?

— На жаль, можа. Ядзерны шантаж Расіі не зусім удаўся ёй, не прынёс вынікаў ні захоп Чарнобыльскай АЭС, ні захоп Паўднёваўкраінскай станцыі. Таму РФ ударылася ў тэму біялягічнай ці хімічнай зброі. Вяртаючыся да досведу той жа Сірыі, у Расіі найбагацейшы досвед ужывання падобнай зброі.

Крылатая ракета далёкага радыуса дзеяння «Калібр» запушчана караблём ВМС Расіі ва ўсходнім Міжземнамор'і, 19 жніўня 2016 г. Фота: прэс-службы Мінабароны РФ / AP

Расія цалкам можа прымяніць хімічную і бактэрыялагічную зброю, дапусцім, на Данбасе — у Луганску, Данецку або якім-небудзь іншым населеным пункце, які кантралюе РФ, каб абвінаваціць у гэтым Украіну. Але зноў-такі гэта будзе гульня ў адны вароты, нават больш — стрэл Расіі сабе ў нагу.

На сённяшні дзень уся сусветная прэса акрэдытавала столькі сваіх журналістаў ва Украіне, і яны бачаць рэальную карціну і нашы магчымасці, ведаюць, што ў нас няма хімічнай зброі.

Але Расія ўпарціцца і спрабуе навязаць гэтыя наратывы.

— Вы згадалі ядзерны шантаж. Як вы лічыце, ці здольны Пуцін нанесці ядзерны ўдар, ці гэта проста запалохванне?

— Не, гэта не пустыя словы. Цалкам верагодна, што Пуцін нанясе прэвентыўны ядзерны ўдар. Такую пагрозу нельга скідваць з рахункаў. Зрэшты, гэта будзе ўжо крайняя мера. Пуцін звернецца да гэтага тады, калі будзе разумець, што пройгрыш не за гарамі.

Успомніце Гітлера ўвесну 1945-га. Ён лічыў, што, калі яго навукоўцы зробяць ядзерны зарад, ён адразу ж скіне атамную бомбу на саюзнікаў і скажа ім: «Здавайцеся, я выйграў вайну». Такі ж самы разлік і ў Пуціна.

Хутчэй за ўсё, ядзерная зброя можа быць прымененая Пуціным па якім-небудзь асобным аб'екце НАТА, як прэвентыўны ўдар для запалохвання. Аднак гэта будзе мець страшныя наступствы, таму што НАТА адкажа такім жа прэвентыўным ударам па тэрыторыі Расіі, па якім-небудзь расійскім аб'екце недзе ў глыбіні тэрыторыі.

Адзін са спосабаў прадухілення гэтага сцэнарыя — гэта парушэнне вертыкалі кіравання, гэта значыць, каманда ад Пуціна да пускавой ўстаноўкі можа не дайсці, згубіцца. На сённяшні дзень гэта, на жаль, самы верагодны сцэнарый прадухілення ядзернай вайны.

— Якая верагоднасць штурму Кіева? Чаму сапернік марудзіць, хоць даўно гэта планаваў?

— Праблема Расіі як раз у тым, што ў яе няма дастатковых сіл для штурму Кіева. Ды і наогул, пытанне штурму Кіева цяпер не стаіць на парадку дня.

Для таго, каб штурмаваць Кіеў, трэба было ўсе 120 тысяч салдат, поўны склад баявых частак, весці на Кіеў. Гэта магло б забяспечыць поўную аблогу горада, але не яго штурм.

Кіеў, 15 сакавіка 2022 г. Фота: AP.

Расіяне спрабавалі рушыць наперад, каб узяць Кіеў хаця б у паўкола. Але пасля таго, як сілы саперніка былі разбітыя пад Браварамі і калі быў адноўлены кантроль над Гастомелем, нават такія спробы ўжо немагчымыя. Гэта значыць, мы паступова адсоўваем суперніка ад Кіева.

Калі яны не могуць узяць Кіеў у аблогу, то пра які штурм гаворка? Цяпер на ўсіх напрамках яны будуць абкопвацца і пераходзіць да абароны.

— Ці ўдасца Лукашэнку і Беларусі пазбегнуць афіцыйнага ўступлення ў гэтую вайну?

— Калі Лукашэнка лётаў у Маскву, то наўрад ці. Лукашэнка спрабуе прыкрывацца новай канстытуцыяй і казаць, што «такія пытанні з кандачка не вырашаюцца». 15 сакавіка ў Беларусі набывае моц новая канстытуцыя, і Лукашэнка спрабуе спаслацца на тое, што ўсё будзе вырашаць народны сход.

Беларусь актыўна маніторыць сітуацыю. Там больш за 50% вайскоўцаў супраць удзелу ў баявых дзеяннях ва Украіне. Калі яны ўкліняцца ў нашу тэрыторыю на Валыні, то там групоўка нашых войскаў дастатковая, каб іх разграміць.

Беларускія вайскоўцы могуць зрабіць гэтак жа, як расійскія тэрміновай службы: альбо разбегчыся пасля першага бою, альбо загінуць, калі яны будуць настроеныя рашуча. Бо беларускае войска ніколі нідзе не ваявала, не ўдзельнічала ні ў якіх канфліктах.

Для нас удзел беларусаў — гэта, вядома, мінус, але мы ўжо вытрымаем. Для нас гэта ўжо некрытычна.

— Перамоўны працэс. Як вы лічыце, ці можа на гэтым этапе вайна быць спыненая перамовамі? Ужо гаворыцца аб тым, што Зяленскі гатовы сустрэцца з Пуціным, і Пуцін быццам бы не супраць.

— Думаю, цяпер у такой сустрэчы няма ніякага сэнсу. Тым больш, няма сэнсу сустракацца сам-насам, таму што пазіцыі бакоў прама супрацьлеглыя. Калі нехта (ці Пуцін, ці Зяленскі) пойдзе хаця б на ёту саступкі, гэта будзе пройгрыш для яго. Замарозка канфлікту сёння немагчымая, таму што ваенная машына раскручаная на ўсю катушку.

Што можа быць на такой сустрэчы? Зяленскі прапануе Пуціну здацца, а Пуцін — Зяленскаму?

Цяпер у Украіны няма выбару, палітычны або ваенны шлях. У нас адзін шлях — ваенны. Пакуль мы на полі бою не пачнем каваць сваю перамогу, казаць аб перагаворным працэсе немагчыма.

Удзельнікі скаўцкай арганізацыі «Пласт» плятуць маскіровачныя сеткі ў Івана-Франкоўску, 28 лютага 2022 г. Фота: Тарас Кашуба / УНІАН

Так што ніякія кампрамісы ў гэтай сітуацыі немагчымыя. Любы кампраміс з любога боку будзе лічыцца паразай.

Пуцін на кампрамісы не пойдзе — ён паставіў на карту сваё жыццё. Любая саступка з яго боку — гэтага не зразумее яго асяроддзе і проста з'есць яго. Не фізічна, дык палітычна. У бункеры зачыняць і не выпусцяць.

Для Зелянскага сітуацыя такая ж. Ён што, прыедзе ў Кіеў і скажа, маўляў, хлопцы, я дамовіўся, мы крышку саступім? У такім выпадку яго проста вынясуць з Банкавай.

Войскі пайшлі ў ход, і гэтую машыну ўжо немагчыма спыніць. Без выхаду на дзяржаўную мяжу гэты працэс ужо спыніць нельга.

Некаторыя аналітыкі і эксперты ў нас разважаюць пра тое, што, у прынцыпе, у пытаннях нейтралітэту мы маглі б пайсці насустрач… Гэта здрада і капітуляцыя. Калі мы пагодзімся на нейтралітэт, лічыце, мы прайгралі вайну.

Калі мы выйграем вайну, мы можам падумаць аб прыняцці закона, як у Швейцарыі. Хаця заставацца нейтральнымі ў цэнтры Еўропы — гэта самагубства. Маючы дзве тысячы кіламетраў мяжы з РФ — тым больш…

Бо, нават прайграўшы, Расія будзе збіраць сілы для наступнага рыўка. Вось убачыце, калі мы пераможам, літаральна праз год-два новае кіраўніцтва Расіі будзе будаваць усю палітыку адраджэння Расіі на тым, каб адпомсціць Украіне. Гэта імперская ідэалогія, яна там ніколі не выветрыцца. Яе напалмам не выпаліш у Расіі ніколі.

— Тады, атрымліваецца, мы рызыкуем на гады і дзесяцігоддзі затрымацца ў стане, калі будзем вымушаныя чакаць новага нападу з боку РФ і новых ракетных удараў…

— Менавіта так. Такі наш лёс. Трэба ці геаграфічна пераносіць краіну, ці жыць, як жыве Ізраіль.

Удзельнікі тэрабароны трэніруюцца кідаць кактэйлі Молатава ў Жытоміры, 1 сакавіка 2022 г. Фота: Ратынскі Вячаслаў / УНІАН

Украіна павінна стаць напалову войскам, нацыя павінна стаць напалову ваенізаванай. Толькі такое ўзмацненне краіны будзе стрымліваць саперніка, даючы яму зразумець, што паход ва Украіну для яго скончыцца вельмі сумна. Гэта наш адзіны шанец на выратаванне.