Фота: асабісты архіў.
Аляксандра — кіраўніца Беларускага фонду спартовай салідарнасці. Апроч дапамогі нашым атлетам, фонд цяпер займаецца і дапамогай украінскім уцекачам.
«Наша Ніва»: Як для вас пачалася вайна?
Аляксандра Герасіменя: Як і для многіх. Было страшна, незразумела. Халодная раніца. Сірэну мы праспалі. Можа, гэта і добра. Спачатку ў нас была паніка, пачалі збіраць дарожную торбу. Першапачаткова думалі, што гэта ўсё толькі на некалькі дзён, але потым усвядомілі, што адбываецца. Зразумелі, што сёння, у дзень пачатку вайны, мы нікуды не выедзем, бо ўцякала вялізная плынь людзей. Мы з мужам, дачкой і нашай бабуляй вырашылі застацца на дзень-два і паглядзець па сітуацыі.
«НН»: Як прайшоў гэты дзень?
АГ: У прынцыпе жыццё ў Кіеве цякло сваёй чарадой: мамы гулялі з дзецьмі, парачкі шпацыравалі, людзі хадзілі ў краму. Канешне, была пэўная паніка, усе спрабавалі закупіць як мага больш прадуктаў, зняць грошы, заправіць машыну. З гэтым, дарэчы, было складана, запраўкі былі пустыя. Ніхто не ведаў, што будзе далей, не думалі, што дойдзе да таго, што ёсць зараз. Усе спадзяваліся, што гэтыя дзеянні скончацца праз тры-чатыры дні. Многія не маглі вырашыць, што рабіць. Некаторыя нават хадзілі на працу, дзяцей толькі ў садок ужо не прымалі.
«НН»: Ці верылі вы ў магчымы напад Расіі на Украіну?
АГ: Мы разумелі, што верагоднасць ёсць і яна вялікая, але верыць у гэта не хацелася. Здаецца, мозг разумеў, што гэта рэальнасць, што войскі набліжаюцца і што напад будзе.
Маё сэрца адмаўлялася прымаць, што ў ХХІ стагоддзі людзі не могуць дамовіцца і выкарыстоўваюць мову сілы. У наш час дыпламатыя выйшла на пярэдні план, развітыя інфармацыйныя тэхналогіі, войны перайшлі ў інфармацыйныя.
Я не магла паверыць у тое, што адбылося. Нават калі бачыла на свае вочы.
Фота: сацыяльныя сеткі.
«НН»: Ці паспелі вы падрыхтавацца да ад’езду? Набыць ежу, зняць грошы?
АГ: Так, у той дзень, калі мы прынялі рашэнне застацца, адстаялі чаргу і купілі неабходныя прадукты, знялі грошы. Спяшацца было няма куды. Сабралі валізкі ўжо не на два дні. І проста чакалі моманту, калі стала б зразумела, ці давядзецца з'язджаць ці не.
Ноч мы не спалі. Былі сірэны, выбухі, чулі, як недзе праходзяць баі. Страх, які быў, гэта не той, які можна пераадолець. У галаву прыходзяць першабытныя часы. Калі чалавек ведае, што побач ходзіць драпежнік і ў нейкі момант проста трэба сарвацца і ўцячы, каб выратаваць сваё жыццё і блізкіх.
Як можна было заснуць, калі ты адказны не толькі за сябе, а яшчэ за некалькіх чалавек побач? У мяне было пачуццё мабілізацыі. Я не спала трое сутак і ўвесь час думала, як гэта арганізм можа вытрымаць. А насамрэч можа, гэта абумоўлена пачуццём самазахавання.
«НН»: Ноч вы знаходзіліся ў кватэры альбо спускаліся ў бамбасховішча?
АГ: Не, мы вырашылі застацца. Спачатку думалі, што будзем спаць пазменна, каб не прапусціць сірэну і, калі што, спусціцца ў бамбасховішча. Але ў выніку мы не спалі. Калі збіраліся ўставаць, убачылі, што расійскія войскі знаходзяцца вельмі блізка да Кіева. Заставалася каля 30 кіламетраў. Чакаць ужо было нельга. Мы разумелі, што літаральна за суткі могуць захапіць Кіеў, што магчыма блакада. Добра, што ўсё абышлося.
«НН»: Як выязджалі з Кіева на наступны дзень?
АГ: Мы жылі ў раёне, які бліжэй за ўсё знаходзіўся да гарадоў, дзе ішлі баі. Прыйшлося ехаць праз іх, каб патрапіць на Варшаўскую трасу, бо ў Кіеве былі шматгадзінныя заторы. Побач з намі ехала вайсковая тэхніка. Было жудасна.
Мы чулі, як выбухалі снарады, праязджалі аэрадром. Па ім ішлі абстрэлы. У мяне дачка спытала ў той момант, што адбываецца. Наша бабуля адказала, што гэта гром.
Сафіі тры гады, яна маленькая, паверыла. Я проста разумею, наколькі траўматычна для дзяцей перажыць гэтую вайну. Асабліва калі яны застаюцца без бацькоў.
Фота: сацыяльныя сеткі.
«НН»: Вы спыняліся на ноч у гатэлі?
АГ: Не. Па-першае, мы доўга выязджалі з Кіева. Было страшна, што абломкі якой-небудзь ракеты патрапяць на трасу. Мы паехалі па сустрэчнай паласе. Рабілася гэта ў імя выратавання. Так мы ехалі некалькі кіламетраў, былі такія не адзіныя.
Сустракалі шмат аварый, лабавых сутыкненняў. Я яшчэ адзначыла такі момант, што чалавек уцёк ад смерці, прыехаў у нікуды і патрапіў у такое. Псіхалагічна было складана назіраць, калі людзі пасля аварыі з рэчамі, з дзецьмі стаялі на дарозе: вярнуцца не могуць і паехаць няма на чым.
Па дарозе мы рабілі толькі маленькія прыпынкі, каб размінацца. Імкнуліся рабіць гэта рэдка, але з-за маленькага дзіцяці не маглі інакш. Яна ў нас суперактыўная, для яе нават гадзіна пасядзець праблема. А ў гатэлях не было месцаў, усё было занята альбо забраніравана.
«НН»: Як увогуле Сафія перажыла такое «падарожжа»?
АГ: Для яе гэта было складана. Яна ноччу прачыналася з плачам, ёй было няёмка спаць. Плакала, капрызіла. Пасля яшчэ некалькі дзён аднаўлялася. Псіхалагічна ёй таксама было няпроста, усе эмоцыі дарослых яна адчувала. Ёй я не расказвала, што адбываецца. Безумоўна, калі б дзіця было старэйшае, прыйшлося б тлумачыць. Сафія задаволілася адказам пра гром. Сам пераезд для яе не стрэс, мы ўжо шмат ездзілі з ёю з самага маленькага ўзросту. Для яе стрэс — доўгае знаходжанне ў машыне.
Фота: сацыяльныя сеткі.
«НН»: Што было, калі прыехалі на мяжу?
АГ: Нас навігатар павёў па прасёлкавых дарогах. Там не было святла, людзей.
Пазней на трасе ў нас лопнула кола. І я была вельмі радая, што было запасное і дамкрат. Самі замянілі яго, муж справіўся.
Канешне, страцілі час. Накінулі плюс 4-5 гадзін на мяжы. Але калі да яе даехалі, сталі сябе адчуваць больш-менш у бяспецы.
Ехалі да мяжы мы прыкладна 12 гадзін. Гэта без доўгіх перапынкаў. А потым проста стаялі ў чарзе на выезд. Раз на 10 хвілін рухаліся на 10-15 метраў. Там мы з мужам мяняліся. Трэба было не спаць, бо своечасова не пад'едзеш, нехта абавязкова ўлезе. Мы прастаялі на мяжы ў чарзе 33 гадзіны. І наступную ноч мы зноў не спалі, бо быў якраз час праходжання мяжы.
Калі ў нейтральнай зоне ўжо знаходзіліся, я заснула на гадзіну. І ў Польшчы за руль села. Было гэта 27 лютага.
«НН»: Дзе вы зараз знаходзіцеся?
АГ: У Варшаве. Тут у нас сябры, знаёмыя, якія дапамаглі нам зняць жытло. Цяпер ёсць час адпачыць і падумаць, што далей рабіць.
«НН»: Што для вас было самым страшным за гэты перыяд?
АГ: Прыняць і ўсвядоміць, што адбываецца. Пераломны такі момант. Не хацела верыць, прызнаваць, дапускаць такія думкі. Потым страх прайшоў, а накрыла, калі мы прыехалі. Хацелася спаць, есці.
Я чалавек дастаткова стрэсаўстойлівы. У мяне ў жыцці кожныя міжнародныя старты, Алімпійскія гульні былі стрэсам. Таксама магла забывацца на свае патрэбы, жаданні. Спорт быў рэпетыцыяй, якая рыхтавала мяне ўсё жыццё.
Безумоўна, я перажывала, хвалявалася, але з гэтым атрымалася справіцца. Проста патрэбны быў халодны розум, разуменне сітуацыі і план.
Фота: асабісты архіў.
«НН»: Ці размаўлялі вы па дарозе з украінцамі? Ці была ў іх нейкая агрэсія да беларусаў?
АГ: Так, размаўляла. Былі людзі, якія імкнуліся праехаць першыя, уціснуцца ў чаргу. Тут і беларусы, і ўкраінцы ядналіся і не давалі гэтага рабіць. Даходзіла нават да боек, калі нехта спрабаваў праехаць без чаргі. Людзі стаміліся, стаялі доўга. Ніякай агрэсіі да беларусаў не было. Было зразумела, што мы разам з украінцамі і супраць уварвання расійскіх войскаў.
«НН»: Што вы адчулі, калі даведаліся, што ракеты на Украіну ляцяць з тэрыторыі Беларусі?
АГ: Горач, злосць. Я разумею, што зараз усе беларусы проста замазаныя дзярмом.
Адмывацца нам давядзецца яшчэ доўга. Зараз варта дапамагаць, рабіць усё, каб вайна скончылася. Потым прыйдзе час ісціны, калі кожнаму трэба будзе адказваць, што ён змог зрабіць, каб нешта змяніць.
Зараз ёсць магчымасць умяшацца ў гэты працэс. Уплываць так, як кожны можа.
«НН»: Што вы думаеце пра ролю Беларусі ў гэтай вайне?
АГ: Напэўна, я не ў праве да чаго-небудзь заклікаць. Скажу, што гэта не наша вайна. Украіна ніколі не была для нас ворагам, гэта наш брацкі народ. Украінцы ў большасці сваёй ў курсе, што адбываецца ў Беларусі. Прынамсі, тыя адэкватныя людзі, якія зараз абараняюць сваю краіну.
Калі беларусы ўступяць ва Украіну са зброяй, ніхто разбірацца не будзе, іх знішчаць. Я заклікаю ўсіх, хто плануе пайсці на наш брацкі народ, адмовіцца ад удзелу ў гэтай вайне і захаваць сабе жыццё.
Звяртаюся да кожнага беларуса, хто мяне можа пачуць, а таксама да маці, чые сыны жадаюць ісці на вайну. Гінуць за каго яны збіраюцца? Для чаго?
