Маці семярых дзяцей, украінка Алена Якавішына адправіла ў адміністрацыю Лукашэнкі ордэн, якім яе ўзнагародзілі ў 2019 годзе. Таксама Алена напісала тлумачэнне на імя Лукашэнкі, у якім піша, што ён страціў яе павагу і давер як кіраўнік дзяржавы.
Алена Якавішына — грамадзянка Украіны, але стала жыве ў Беларусі. Нарадзілася ў Мікалаеве, скончыла Кіеўскі нацыянальны ўніверсітэт тэхналогій і дызайну. Калі Алене было 17 гадоў, прыехала ў Мінск пагасціць да роднай цёткі. Тут сустрэла сваё каханне — беларуса Юрыя з украінскімі каранямі. Хлопец расказаў Алене, што марыў ажаніцца менавіта з украінкай.
Юрый быў раней вайскоўцам — абслугоўваў авіяцыйную тэхніку ў Мачулішчах. У 2006 годзе звольніўся з войска, пайшоў працаваць у грамадзянскую авіяцыю.
«Вы прадастаўляеце тэрыторыю Беларусі для войскаў агрэсара, пуску ракет»
Цяпер у Якавішыных сямёра дзетак. Старэйшаму сыну 14 гадоў, малодшым блізнятам — па 6 месяцаў.
«Я наагул не думала, што мне дадуць гэты ордэн Маці, бо я грамадзянка Украіны з відам на жыхарства ў Беларусі. Але ўсе мае дзеткі нарадзіліся тут, у Беларусі. Калі ў мяне было пяцёра дзетак, я была працуючай мамай, мяне намінавалі на ордэн. Ордэн уручалі ў Палаце прадстаўнікоў, пасведчаньне да ўзнагароды падпісанае Аляксандрам Лукашэнкам. Цяпер я хачу вярнуць ордэн — такая ўзнагарода ад вас мне не патрэбная», — тлумачыць Алена Якавішына.
У лісце на імя Лукашэнкі жанчына выказвае падзяку «беларускай зямлі і цудоўнаму беларускаму народу за гасціннасць і падтрымку, за дабро і клопат, якія знаходзіла тут усе гэтыя гады». Аднак цяпер, калі яе народ праходзіць праз неверагодныя пакуты, боль і жахі вайны, развязанай Расійскай Федэрацыяй, кіраўнік Беларусі не толькі не асудзіў разам з усім цывілізаваным светам агрэсара, але і аказвае яму палітычную і ваенную падтрымку.
«Больш за тое, вы прадастаўляеце тэрыторыю Беларусі для размяшчэння і ўварвання на тэрыторыю суверэннай дзяржавы — Украіны — войскаў агрэсара, пускаў смяротных ракет па маім народзе, мірных гарадах», — напісала Якавішына ў звароце да Лукашэнкі.
«Прачнулася а 6-й, а сваякі пішуць, што іх бамбяць»
Калі пачалася вайна, ва Украіне, у Мікалаеве і Адэскай вобласці жылі ўсе яе сваякі. Алена ўзгадвае 24 лютага. Прачнулася яна а шостай гадзіне раніцы пакарміць немаўлятак, паглядзела ў тэлефон, а сваякі пішуць, што іх бамбяць.
«У мяне быў такі дзіўны стан: каго бамбяць? Паверыць не магла… Потым шок. Мая малодшая сястра жыве каля вайсковага аэрадрома Кульбакіна, ёй было вельмі добра чуваць, бо першае, што бамбілі, — гэта аэрадром і вайсковыя базы.
Маці і тры мае малодшыя сястры спачатку сядзелі ў сутарэнні ў самім Мікалаеве, потым пераехалі да бабулі на вёску, далей ад выбухаў. А два тыдні таму яны наважыліся выехаць з Украіны — цяпер маці і сёстры ў Нямеччыне.
Ва Украіне засталіся мужчыны — мужы сёстраў. Засталіся таксама мае стрыечныя браты і сёстры, пляменнікі, у Мікалаеўскай вобласці побач з гарачымі пунктамі — Снегіроўкай, Вазнясенскам. Яны расказваюць страшныя рэчы. А бабуля ў Адэскай вобласці, там крыху спакайней», — кажа Алена.
Кожную раніцу ўсе яе шматлікія сваякі падтрымліваюць сувязь, праводзяць пераклічку. Жанчына прызнаецца, што пастаянна абмяркоўвала з раднёй, што сітуацыя напружаная.
«І ў маім родным Мікалаеве пра гэта гаварылі, горад рыхтаваўся да вайны. Мая маці працуе ў дзіцячым садку, казала, што пастаянна трэніроўкі праводзіліся, сірэны правяралі. Але людзі да канца не верылі, што вайна пачнецца.
Хоць мой муж, былы вайсковец, казаў, што будзе вайна, ёсць усе перадумовы, што «ён» на гэта пойдзе. Бо пачалася перадыслакацыя войскаў да межаў, там апынулася вялікая колькасць вайскоўцаў і тэхнікі. Вось тады муж сказаў, што дакладна вайна пачнецца. Толькі ніхто не ведаў даты — калі», — кажа Алена.
Ліст, якім Алена Якавішына адракаецца ад Ордэна Маці
«Усё што заўгодна могуць угледзець у маім учынку»
На чацвёрты дзень вайны Алена Якавішына запісала эмацыйны відэазварот да ўсіх беларусаў і кіраўніцтва Беларусі, каб не маўчалі. А праз месяц наважылася вярнуць у адміністрацыю прэзідэнта ордэн Маці. Жанчына ўсведамляе, што наступствы могуць быць самыя непрадказальныя. Сям’я Якавішыных ведае, што такое ператрус, — муж Юрый адседзеў у 2020-м 15 сутак.
«У мяне пастаянна ёсць трывога, што да нас яшчэ прыйдуць. Я разумею — усё што заўгодна могуць угледзець у маім учынку.
Я ўсведамляю, што будуць ціснуць праз дзяцей. Мы вядомая ў Смалявічах шматдзетная сям’я. Мяне ведаюць усе настаўнікі. Але яны ведаюць, што дзеці добра вучацца, што яны пастаянна занятыя — у музычную школу ходзяць, у мастацкую. Калі пачнуць ціснуць — будзе вялікае пытанне пра іх сумленне. Бо да нас прычапіцца насамрэч будзе вельмі складана. Я пастаноўкі на так званы СОП («сацыяльна небяспечнае становішча») не баюся», — кажа Алена.
Сынам Якавішыных 14 і 11 гадоў, дачушкам — 12, 9 і 5, малодшым двайняткам па 6 месяцаў. На пытанне, як жанчына ўпраўляецца, маючы гэтулькі дзяцей, ды яшчэ паспявае працаваць, Алена адказала так:
«Канечне, складана — сямёра дзяцей, гатаваць, мыць, прыбіраць. Але я па-філасофску стаўлюся — гэта ж мае дзеці, яны павінны радаваць. Дзеткі паслухмяныя, усе занятыя. З двайняткамі, думала, будзе складана. Але мне шанцавала, мяркую, божанька дапамог — дзеткі спакойныя, не капрызныя, без істэрык, не хваравітыя.
У нас ёсць расклад: хто калі дзяжурыць, куды хто ходзіць, што робіць, — сістэма наладжаная. Я забылася, калі сама мыла посуд, — гэта абавязак дзяцей. Бываюць, вядома, і пралёты. Але збольшага ў нас сістэма наладжаная, механізм адбудаваны».
«Беларусы, не маўчыце, вы ж бачыце, што адбываецца»
Алена шмат кантактуе і з настаўнікамі, выхавацелямі, і з бацькамі іншых дзяцей у школе і садку. Яе дзівіць, што бальшыня робіць выгляд, што ўсё нармальна, нічога страшнага не адбываецца.
«У маёй галаве гэта не ўкладваецца — як так? Няўжо яны не ведаюць, што адбываецца ў суседняй краіне, якую бамбяць, дзе мірныя жыхары, дзеці гінуць, дзе людзі хаваюцца па падвалах, столькі ўцекачоў?
Ніхто з настаўнікаў не сказаў: «Давайце падумаем пра суседнюю краіну, давайце збярэм дапамогу тым дзеткам». Увесь свет дапамагае Украіне, а тут цішыня.
Беларусы, не маўчыце, вы ж бачыце, што адбываецца. Беларусь цяпер — не тая краіна, у якой можна гадаваць дзяцей», — не хавае эмоцый жанчына.
Дзеці Якавішыных ведаюць пра вайну ва Украіне, яны не раз бачылі, што маці плача ад падзей на радзіме.
«Ім патрэбны падыход да мора. Ім не патрэбныя людзі, гарады»
Сям’я Якавішыных разглядала раней магчымасьць пераезду ва Украіну.
«Мы планавалі з'ехаць, дом выбіралі. Разглядалі гарады-спадарожнікі вакол Кіева: Бучу, Ворзель. А тут такое — для нас гэта быў шок!
Цяжка сказаць, што цяпер будзе з Украінай. Больш за ўсё я зараз перажываю, што менавіта мой родны поўдзень будзе пад прыцэлам. Чаму наш Мікалаеў бамбілі, Кахоўку і Новую Кахоўку адцяпалі? Гэты горад забяспечваў вадой і Крым, і ўвесь поўдзень Украіны. Херсон цалкам акупаваны, у Марыупалі расійскія вайскоўцы сваю справу зрабілі, зараз пачнуць Мікалаеў нішчыць. Ім патрэбны падыход да мора. Ім не патрэбныя людзі, гарады. Варварства, ніякай маралі, кашмар. На жаль, усё вельмі сумна. «Ён» гуляе бяз правіл. Я перажываю, што будзе яшчэ горш», — кажа Алена і ня можа стрымаць слёз.
