Напрыканцы мінулага года з’явілася кніга «Беларусы ў Аргенціне: грамадская дзейнасць і рээміграцыя ў СССР». У яе, акрамя прадмовы і ўводнага раздзела, увайшлі дакументы, датычныя дзейнасці беларускай дыяспары ў Аргенціне, фотаздымкі і ўспаміны эмігрантаў.
Футбольная каманда імя Якуба Коласа
Беларуская дыяспара ў Аргенціне цікавая хаця б таму, што мела выразна камуністчныя погляды. Гэты факт здольны зламаць стэратып аб беларусах за мяжой.
З нагоды выхаду кнігі «НН» пагутарыла з аўтарам, Сяргеем Шабельцавым
«НН»: Спадар Сяргей, адкуль такая цікавасць да Аргенціны?
СШ: Беларуская дыяспара ўАргенціне склалася ў міжваенны перыяд. Яна была адной з самых шматлікіх – ад 10-ці да 20-ці тысяч чалавек. У Вялікабрытаніі і ЗША столькі беларусаў тады не было. Ствараліся арганізацыі, ладзіліся мерапрыемствы. Беларускія эмігранты актыўна займаліся палітыкай – групаваліся вакол камуністычнай ідэі. І дзякуючы гэтаму здолелі захаваць сваю самасвядомасць. Цікава, што праз прыхільнасць беларускіх эмігрантаў да камунізму, зараз існуе мноства крыніц для вывучэння гэтай тэмы. Аргенцінскія спецслужбы пільна сачылі за беларусамі і пакінулі шмат дакументаў з таго часу.
«НН»: Чаму менавіта Аргенціна? Гэта вельмі далёка ад Беларусі.
СШ: З’язджалі толькі з Заходняй Беларусі. З Савецкай Беларусі выехаць было проста немагчыма. А Аргенціну выбіралі таму, што заканадаўства гэтай краіны спрыяла эміграцыі. Выязджалі туды незаможныя людзі, у першую чаргу – сяляне. Заможныя, як правіла, выбіралі ЗША.
З’язджалі таксама і ў Бразілію, і ў Парагвай. Але потым ўсё адно перабіраліся ў Аргенціну. Тамтэйшы клімат беларусам больш спрыяльны. Халаднейшы за бразільскі.
«НН»: З вашай кнігі вынікае, што мела месца і рээміграцыя. Чым яна скончылася для аргенцінскіх беларусаў?
СШ: Масавае вяртанне прыпала на 1956 год. Тады Аргенціну і ўсю Лацінскую Амерыку ахапіў крызіс. Жыццё пагоршылася. Аднак пасля перасялення ў СССР беларусы з Аргенціны ўбачылі, што гэта зусім не тая краіна, вобраз якой быў створаны ў прасавецкіх СМІ. Большасць рээмігрантаў хацела вярнуцца назад, але іх папросту не выпускалі. Паўстала вялікая праблема, бо шмат хто з рээмігрантаў нарадзіўся ўжо ў Аргенціне, меў грамадзянства той краіны. Аргенціна нават уздымала тое пытанне у ААН і толькі пасля гэтага невялікая частка беларусаў змагла вярнуцца. У пачатку 60-ых гадоў з 2 тысяч рээмігрантаў вярнулася ў Аргенціну каля 300 чалавек.
«НН»: Ці плануеце Вы напісаць больш поўную манаграфію на гэтую тэму?
СШ: Так. Хацелася б. Трэба ехаць туды. Там і зараз ёсць шмат людзей, што працягваюць беларускую справу, трымаюць беларускія клубы. Вельмі шмат дакументаў засталося. Цяжкасці толькі з фінансаваннем. Дабрацца да Аргенціны не так проста. Пакуль што не знайшлося спонсараў.
