«У суботу» — напаўзакрыты паказ

Арт-хауз на тэму Чарнобыльскай катастрофы з’явіўся на экранах Мінска.

У сакавіку на экраны выйшаў фільм Аляксандра Міндадзэ «У суботу», прысвечаны катастрофе ў Чарнобылі. Да Беларусі фільм дайшоў далёка не адразу. Спачатку не далі правоў на пракат. Сам Міндадзэ быў вельмі здзіўлены гэтай сітуацыяй і меркаваў, што, хутчэй за ўсё, фільм забаранілі.

Урэшце, «У суботу» ў Мінску паказваюць — праўда, у асноўным сеансы пачынаюцца ў 14.00.

Літоўская амбасада зладзіла спецыяльны журналісцкі паказ фільма «У суботу», дзякуючы чаму журналісту «Нашай Нівы» ўдалося пабачыць фільм раней за мінчукоў.

Слова «Чарнобыль» у фільме не ўзгадваецца ні разу, як няма і тлумачэння наконт месца і часу падзей.

Самой катастрофы ў фільме таксама няма: пачынаецца ён у першыя гадзіны пасля выбуху — партыйныя чыноўнікі наведваюць месца катастрофы і прымаюць рашэнне засакрэціць небяспеку. Сярод іх ёсць малады партыйны актывіст, які даведваецца пра рэальныя маштабы здарэння, але паведаміць нікому не можа. Ён адпраўляецца ў горад, спрабуе ўцячы з горада разам са сваёй знаёмай, але ў яе зламаўся абцас і на цягнік яны не паспяваюць.

Ніхто з тых, хто нават і здагадваецца, што адбылося, не верыць у рэальнасць катастрофы. Выходны дзень у горадзе ідзе сваім ходам — у мясцовым рэстаране святкуюцца камсамольскія вяселлі, ва ўнівермаг завозяць замежны абутак. Галоўны герой сустракае сваіх былых сяброў-музыкаў у тым самым рэстаране, дзе яны граюць на вяселлі. І застаецца ў горадзе.

Фільм зняты на ручную камеру, што дапамагае візуальна раскрыць эмоцыі герояў — паніка, стан афекту і такі спецыфічны аптымізм, маўляў, усё адно ўсё будзе добра. Фільм паказвае не ядзерную катастрофу, а хутчэй катастрофу асобы, калі трэба бегчы, але асабліва няма куды. Парадаксальныя ўчынкі герояў: калі яны яшчэ могуць ускочыць у таварны цягнік, які вывезе іх з зоны, яны ідуць у начную краму, каб працягваць святкаваць выходны. І нават смак металу, які яны ўсе адчуваюць, спрабуюць заглушыць чырвоным віном.

Еўрапейцы не ўспрынялі фільм. Калі «У суботу» паказвалі на Берлінале, нямецкія і французскія рэжысёры не маглі зразумець, чаму кожнае дзеянне герояў — натуральны парадокс. Чаму яны не ўцякаюць? Патлумачыць не ўдалося.

Так сталася, што фільм аказаўся ўдвая актуальным — 25 гадоў катастрофе на Чарнобылі, а таксама, адначасова з выхадам у пракат, катастрофа на Фукусіме. І ў дадатак — падпісанне пагаднення па АЭС у Астраўцы. Пасля прагляду стаўленне да АЭС, тым больш айчынных, становіцца рэзка адмоўным. Ці не гэта было асноўнай прычынай таго, што фільм не адразу пусцілі на беларускія экраны?