Беларускія турфірмы чакаюць канца свету. Паводле найбольш песімістычных прагнозаў, ён наступіць ужо ў ліпені, хоць многія разлічваюць пратрываць да восені.
Мабыць, сёння ніводны, нават самы здурнелы аптыміст не рызыкне заявіць, што справы ідуць добра. І нядрэнна ідуць - таксама не скажаш.
Справы наогул ніяк не ідуць,
і турбізнес не з'яўляецца выняткам з правілаў. Прадстаўнікі беларускіх турфірмаў вельмі неахвотна публічна дзеляцца інфармацыяй аб рэальнай сітуацыі, што цалкам вытлумачальна - нікому не хочацца распавядаць пра цяжкасці патэнцыйным кліентам або канкурэнтам. Нават нягледзячы на тое, што такія цяжкасці адчувае цяпер 90% насельніцтва краіны.
Аднак у асабістай размове і менеджары, і дырэктары турыстычных кампаній абмалявалі сітуацыю адкрыта і ёміста: д...па.
Гэта калі коратка. Калі аналізаваць становішча беларускага турыстычнага рынку больш разгорнута, то справы ідуць наступным чынам.
Адсутнасць валюты, а галоўнае, немагчымасць дастаць яе легальным шляхам, ударыла па ўсіх фірмах без выключэння. Але натуральна, асабліва пацярпелі тыя, у каго няма дазволу на прыём валюты - адсутнасць гэтай паперы сягоння раўнасільна смяротнаму прысуду. Тыя, хто такі дазвол меў (або атрымаў у тэрміновым парадку, знайшліся і такія спрытнюгі), цяпер дзе-як працуюць -- больш таго, яны атрымалі нават некаторы прыток турыстаў: да іх пайшлі кліенты тых кампаній, якія з валютай права працаваць не маюць. Але, вядома, «прытокам» гэта можна назваць толькі ў цяперашняй апраметнай сітуацыі.
Больш за ўсё крызіс ударыў па рынку танных тураў - у прыватнасці, уік-эндаў, кароткіх экскурсійных маршрутаў, тураў у блізкае замежжа.
Патлумачыць гэта можна наступным чынам: на такога кшталту паездкі грошы звычайна не збіраліся загадзя -- людзі апраўдана лічылі, што аплаціць іх можна ў беларускіх рублях, а суму, якую неабходна ўзяць з сабой, без праблем купіць перад ад'ездам. Калі аказалася, што аплата ў беларускіх рублях прымаецца па «спецыяльным» курсе, а на здабычу даляраў «з сабой» трэба выдаткаваць некалькі сутак,
народ ад паездак стаў адмаўляцца масава - аўтобусныя туры адмяняліся цэлымі пачкамі.
Асабліва паказальнымі ў гэтым плане сталі травеньскія святы, калі да індывідуальных адмоваў дадаліся карпаратыўныя: шматлікія кампаніі, якія рыхтавалі святочныя выезды для сваіх супрацоўнікаў, у выніку адмовіліся ад гэтай ідэі - плаціць па безналу па курсе, які не супадае з афіцыйным, яны не маглі.
Яшчэ адна ахвяра крызісу - экскурсіі па Беларусі.
Нягледзячы на аплату ў рублях (праўда, яна падрасла), попыту на гэты спазнаваўчы від адпачынку няма - відавочна, у цяперашніх умовах беларусы лічаць такія траты недазваляльнай раскошай.
Безумоўна, паток турыстаў, якія жадаюць адпачыць гэтым летам на замежных курортах, не вычарпаўся канчаткова - пасля красавіцкага шоку, у турфірмах канстатуюць некаторае вяртанне пакупніцкага попыту. Паволі прадаюцца карміцелька-Турцыя, бюджэтная Балгарыя, Грэцыя, горш справа ідзе з Іспаніяй. І грошы ў людзей ёсць, прычым у патрэбнай валюце - бо на летні адпачынак сярэднестатыстычны беларус сродкі адкладае загадзя, і збірае іх не ў беларускіх рублях.
Аднак дзве вялікія розніцы: аддаць сабраныя грошы на адпачынак у стабільнай сітуацыі або выдаткаваць заначку цяпер, калі не вядома, што будзе далей. Усяго толькі натуральна будзе выказаць здагадку, што вельмі многія вырашаць назапашвання не чапаць і пакінуць на яшчэ больш «чорны» дзень.
Некаторыя адмыслоўцы кажуць аб скарачэнні патоку турыстаў на 50%, іншыя называюць яшчэ больш шакавальныя лічбы.
У самае цяжкае становішча трапілі кампаніі, якія замахнуліся на чартары. На некаторых напрамках сёлета планавалася павялічыць частату рэйсаў, было заяўлена і некалькі навінак. Чартарныя праграмы былі звярстаныя і зацверджаныя яшчэ ў канцы мінулага - пачатку цяперашняга года, калі надзеі на рост турплыні не выглядалі неабгрунтаванымі.
Сёння аператары ў тэрміновым парадку спрабуюць мяняць праграму вылетаў, памяншаючы перыядычнасць рэйсаў і адмаўляючыся ад адкрыцця новых напрамкаў - зразумела, што запланаванай колькасці турыстаў у цяперашніх умовах чакаць немагчыма. Частка праграм ужо адменена, на масавых кірунках ідзе працэс скарачэння рэйсаў. У гэты момант ідуць перамовы, у ходзе якіх заказчыкі чартараў і непасрэдны іх выканаўца імкнуцца знайсці выйсце з сітуацыі.
Самае сумнае, што мары турфірмаў пра добры летні сезон мелі ўсе шанцы стаць явай - спецыялісты адзначалі незвычайную актыўнасць беларусаў у перыяд ранняга браніравання: попыт і продажы ў лютым-сакавіку паказалі выдатную дынаміку ў параўнанні з мінулым годам. Менавіта ўдалае ранняе браніраванне дазволіла забяспечыць загрузку травеньскіх і чэрвеньскіх рэйсаў,
але ўжо ў красавіку надзеі на добры сезон разбіліся дашчэнту.
Сёння ў большасці турфірмаў са страхам чакаюць ліпеня -- да гэтага часу «падушка бяспекі», створаная актыўнымі продажамі ў пачатку года, канчаткова знікне. А канца крызісу па-ранейшаму не відаць.
Нацбанк адпусціў курс для банкаў «у мэтах забеспячэння насельніцтва валютай», але ніякая пастанова не ў сілах ўзяць даляры і еўра з ніадкуль - у абменніках валюты па-ранейшаму няма. Няма надзеі і на крэдыт з Расіі - прынамсі расійскі міністр фінансаў Аляксей Кудрын выказаўся на гэты конт цалкам адзназначна.
Лукашэнка паабяцаў, што Беларусь ўрэгулюе сітуацыю на валютным рынку праз 1-2 месяцы.
Але ўся справа ў тым, што ў многіх беларускіх турфірмаў гэтых месяцаў проста няма:свабодная цыркуляцыя валюты для турбізнесу - такая ж неабходная ўмова існавання, як цыркуляцыя крыві ў арганізме. І калі кроў перастае паступаць да якога-небудзь органа, вельмі хутка адбываецца змярцвенне тканкі.
Як сказаў адзін з нашых суразмоўцаў, традыцыйна які пажадаў застацца неназваным, "майя трохі памыліліся, прадказаўшы канец свету ў 2012 годзе. Ён адбудзецца ў гэтым годзе, прычым у асобна ўзятай краіне.
А для турфірмаў ён наступіць яшчэ раней - у ліпені».
Зрэшты, ёсць і аптымісты, якія разлічваюць пратрымацца да восені і такі ўбачыць валюту ў свабодным продажы, а турыстаў - у офісах турфірмаў. Збудзецца такое? Гадаць не будзем: на жаль, мы не майя - яны планавалі ход падзей на тысячагоддзі наперад, а мы не ведаем, што будзе заўтра.
