Нягледзячы на тое, што колер вады ў Вілейскім вадасховішчы, зафіксаваных чытачамі на фотаздымках, сапраўды выклікае адчуванне тэхнагеннай катастрофы, біёлагаў такая з’ява не здзіўляе: цвіце багавінне, і нічога ў гэтым новага няма.
Аднак, як распавёў TUT.BY загадчык лабараторыі ДНВА «НПЦ НАН Беларусі па біярэсурсах» доктар біялагічных навук Віталь Сяменчанка, піць такую ваду нельга, інакш чалавек можа атрымаць сур’ёзнае атручванне. Між тым, Вілейскае вадасховішча з’яўляецца найбуйнейшым у Беларусі і ўваходзіць у склад Вілейска-Мінскай воднай сістэмы, якая забяспечвае вадой тры сталічныя раёны: Фрунзенскі, часткова Кастрычніцкі і Маскоўскі.
Па словах навукоўцы, такую ваду піць нельга ў першую чаргу таму, што багавінне вылучае нямала таксінаў. Рыбы, напрыклад, пры моцным цвіценні водарасцяў могуць загінуць — і гэта відаць на фатаграфіях.
«Цвіценне адбываецца кожны год, як правіла, у жніўні і пры высокіх тэмпературах. Чым вышэйшая тэмпература, тым інтэнсіўнейшае цвіценне. Яно характэрна для ўсіх вадасховішчаў і для большасці азёр, проста ў рознай ступені выяўленае, — кажа В. Сяменчанка. — Усё залежыць ад таго, наколькі шмат багавіння. Звычайна людзей жахае такое цвіценне, але вялікая канцэнтрацыя звычайна толькі каля берага: з-за таго, што багавінне з цэнтра вадасховішча змывае, а вецер прыбівае іх да берага.
Менавіта ля берага — найбольшая колькасць таксінаў, у адкрытай частцы іх значна менш, падкрэслівае вучоны. «Калі багавінне толькі ўсплыла, яго прыбіла да берага і яно пачало раскладацца, тады яго таксічнасць мінімальная. Нашмат больш небяспечныя водарасці, якія ўсплываюць пазней, не ўтвараючы калоніі», — кажа ён.
Як распавёў начальнік ПЭ «Вілейска-Мінскай воднай сістэмы» Павел Крук, з праблемай цвіцення вады даводзіцца сутыкацца штогод. «У мінулым годзе лета было гарачэйшае, вада цяплейшая, і дохлай рыбы было больш, паколькі таксіны пры больш высокай тэмпературы больш небяспечныя». Дарэчы, цвіценню багавіння спрыяе не толькі высокая тэмпература, але і вецер, тлумачыць спецыяліст.
Ён таксама распавёў, што вада з Вілейскага вадасховішча ў Мінск паступае па канале працягласцю 70 км і па дарозе ў сталіцу можа яшчэ больш забрудзіцца: па-першае, у самім канале растуць свае водарасці, па-другое, нягледзячы на забараняльныя знакі, аўтааматары нярэдка мыюць у канале свае машыны.
Гэтая вада цячэ ў нас з крана?
Гэтая вада сапраўды ідзе ў краны, і ўжо не адзін год, аднак, падкрэслівае Павел Крук, ачышчальныя збудаванні даводзяць яе да стану пітной. Такім чынам, калі ў самым вадасховішчы такую ваду піць нельга, то пасля ачысткі, адзначае ён, ужываць яе бяспечна.
«Спачатку адбываецца яе механічная ачыстка: прыбіраецца больш буйное смецце — галінкі, рыба і г.д, потым — больш тонкая механічная ачыстка. Затым вада актывуецца вугалем, што дапамагае палепшыць знешнія паказчыкі вады: празрыстасць, пах і колер. У выніку, калі вам паказаць звычайную ваду пітную і тую, якая прайшла актывацыю вугалем, розніца будзе амаль непрыкметная, — кажа Павел Крук. — Але яе ў такім стане піць яшчэ нельга, таму што яе хімічны склад будзе вельмі блізкі да вады з натуральнай крыніцы. Да падачы ў краны вада праходзіць асобную працэдуру — водападрыхтоўкі».
Водападрыхтоўкай займаецца гарадская ачышчальная вадаправодная станцыя. Непасрэдна там адбываецца фільтраванне, хімічны аналіз, а затым, у залежнасці ад яго вынікаў, ужываецца хімічная апрацоўка рэагентамі рознай ступені канцэнтрацыі. Напрыклад, хлараванне, пасля якога вадзе даюць яшчэ адстаяцца. Між тым, каб забіць таксіны, якія вылучаюць водарасці падчас цвіцення, адной хлоркі недастаткова, падкрэслівае Віталь Сяменчанка.
«Хлараванне разбурае ў першую чаргу не таксіны, а бактэрыі. Таксіны разбураюцца часткова, але не ў выніку хларавання, а ў выніку азаніравания. Пры азаніраванні ў вадзе расшчапляюцца малекулы кіслароду, вылучаецца азон, які і з’яўляецца для таксінаў моцным акісляльнікам», — кажа ён.
Лічыцца, што метад азаніравання нашмат даражэй традыцыйнага хларавання вады, да таго ж ён не прыбірае ўсе забруджвальнікі і з’яўляецца толькі адной з прыступак водападрыхтоўкі. Азон не надае вадзе прысмаку і паху і валодае вельмі каштоўнай ўласцівасцю самараскладання — пасля заканчэння апрацоўкі азон ператвараецца назад у кісларод. Дарэчы, азаніраванне на гарадской ачышчальнай станцыі таксама ўжываецца, адзначыў Павел Крук.
