Многія з тых, хто выжыў пасля землятрусу ў Турцыі (23 кастрычніка), збіраюцца звярнуцца ў суд. Іх дамы лічыліся сейсмаўстойлівымі, але рухнулі, як картачныя домікі. Цікава, ці ўлічваем мы ў Беларусі такую небяспеку, як землятрус?
Бо ў Мінску да нядаўняга часу дзевяціпавярховікі былі вяршыняй вышыннага будаўніцтва, а сёння нікога не здзівіш і 20 паверхамі. А горад будучыні «Мінск-Сіці» абяцае хмарачосы ў 300 метраў вышынёй. СТВ пагаварыла пра гэта з галоўным сейсмолагам, дырэктарам Цэнтра геафізічнага маніторынгу Нацыянальнай акадэміі навук Аркадзем Аронавым.
Як часта трасе Беларусь?
— На тэрыторыі Беларусі ў цяперашніх межах было некалькі землятрусаў, дастаткова моцных: у раёне Гудагая ў 1908 годзе, у 1887 годзе ў раёне Барысава. Не так даўно мы знайшлі звесткі пра тое, што недалёка ад Магілёва ў 1893 і ў 1896 таксама былі два землятрусы. Ёсць жа легенда, што ў ХІІІ стагоддзі храм быў разбураны землятрусам.
— Так. Быў вельмі моцны землятрус. Хутчэй за ўсё, гэта адгалоскі або сейсмічнае ўздзеянне моцнага землятрусу ў Румыніі, ва ўсходніх Карпатах, так званай «зоны Уранча».
— Чаму да нядаўняга часу ў Мінску практычна не будавалі дамы, вышэйшыя за дзевяць паверхаў? У савецкія часы была нейкая забарона?
— Не, думаю, забароны на вышыннае будаўніцтва не было, таму што па сейсмічнай небяспецы ніякіх супрацьпаказанняў для яго не было. Проста, відаць, была такая архітэктура і не было добрых тэхналогій па ўзвядзенні такіх будынкаў.
— «Ветразь», які насупраць кінатэатра «Беларусь», здаецца, вышэйшы за 100 метраў.
— Так.
— У «Мінск-Сіці» плануюцца хмарачосы па 300 метраў.
— Так.
— З Вамі нехта раіўся перад тым як прымаць рашэнне?
— У 2008 годзе выйшаў нарматыўны дакумент, так званы «Тэхнічны кодэкс усталяванай практыкі на вышынныя будынкі». Там прыведзеная карта сейсмічнага раянавання, там ўлічваецца бальнасць і шэраг іншых параметраў пры ўзвядзенні такіх будынкаў.
— Значыць, можна і не небяспечна будаваць?
— Не небяспечна. Гэтым жа дакументам рэгламентуецца будаўніцтва або адзнака сейсмічнай небяспекі пры будаўніцтве не толькі вышынных будынкаў, але і іншых адказных аб’ектаў: гідратэхнічныя збудаванні, атамная станцыя.
— Вось гэта самае цікавае. Вы сказалі, што ў 1908 годзе ў раёне Гудагая быў землятрус. Гэты раён блізка ад атамнай электрастанцыі. Улічваецца гэта?
— Так. Гэта ўлічваецца, вядома. Бо нарматывамі не дазваляецца будаўніцтва непасрэдна на разломах, а ўсё-ткі Ашмянскі разлом, дзе адбыўся Гудагайскай землятрус, знаходзіцца ўбаку, прыкладна недзе за 35—40 км ад пляцоўкі будаўніцтва АЭС. Наўрад ці вы на зямлі знойдзеце тэрыторыі, якія не былі б раздробленыя, дзе няма разломаў. Трэба старацца знаходзіць аднастайныя зоны, цэлыя. І вось там якраз і выбіраюцца месцы для будаўніцтва атамных станцый.
— А з якой дакладнасцю сёння можна прадказаць землятрус?
— Нашы прыборы і наогул прыборы, усталяваныя па ўсім зямным шары фіксуюць, рэгіструюць толькі сейсмічныя падзеі. А сістэмы прагнозу землятрусаў, на жаль, цяпер няма нідзе.
— Для чаго тады вы існуяце, калі толькі фіксуеце, а прадказаць нічога не можаце? Якая мне як грамадзяніну карысць ад вас?
— Для Беларусі праблема прагнозу пакуль што неактуальная. Думаю, што трэба навучыцца прадказваць землятрусы хоць бы з магнітудай сем, восем і дзевяць. Гэта самыя моцныя землятрусы, якія могуць адбыцца ў свеце, якія адбываюцца ў сейсмаактыўных раёнах. А наш верхні парог ацэньваецца магнітудай 4,5—5. Гэта менш за той, які быў у Турцыі. Які сэнс прагназаваць такія малыя землятрусы, калі не навучыліся прадказваць моцныя?
