Мітынг на Акадэміі Навук 25 сакавіка быў папазацягнуты, нецікавы. Мала хто слухаў выступоўцаў, дый палымяныя словы, якія не зьмяняюцца дзесяцігодзьдзямі, чулі далёка ня ўсе. На прыступках з бадзёра-прызвычаеным кашляньнем хліпаў мікрафон; людзі пакрысе разыходзіліся. Маладыя рэклямісты абураліся “адсутнасьцю крэатыву.
Юнакоў зразумець можна. Калі 20 гадоў таму само зьяўленьне на вуліцы людзей зь бел-чырвона-белымі сьцягамі было неверагодным атракцыёнам, а палітычныя прамовы скалыналі савецкую багну – то сёньня жанр апазыцыйных мітынгаў сябе вычарпаў.
У мітынга, як і ў кожнага жанру, ёсьць пэрыяд росквіту й сьвежасьці, пэрыяд звыклага, сталага існаваньня – і час заняпаду. Палітычны прыём напачатку зьдзіўляе – і прыцягвае да сябе масы, потым – дапамагае ім не разьбегчыся і, нарэшце, касьцянее ў лядашчым нудоцьці.
Пасьля чыну Плошчы кволае мармытаньне на прыступках Акадэміі Навук выглядае безнадзейнай стылёвай архаікай, непатрэбнай ні арганізатарам, ні ўдзельнікам.
Так бы яно й загібела, калі б не нечаканая дапамога ўладаў.
З 2001 году рэжым уціхую пачаў прысабечваць незалежніцкую рыторыку. Спачатку быў пазычаны лёзунг “За Беларусь!”, амаль даслоўна скрадзены зь перадвыбарчых заклікаў БНФ эпохі 90-ых. А наконадні сёлетняга Дня волі былі раптоўна абвешаныя сьвяточныя канцэрты “За незалежную Беларусь!”
Канешне, чакаць ад чырвона-зялёнай папсы стылёвых вынаходак – усё роўна што патрабаваць опэрных сьпеваў ад п’яных гопнікаў з Шабаноў.
Анжаліка Агурбаш, Паліна Смолава, Калдуны, Нэмы, фальклёрны дзядзя з пральнай дашкой – гэта безнадзейны й безгалосы трэш, нецікавы й самім выканаўцам.
Але афіцыёзнае сьмецьце, узброенае адміністрацыйным рэсурсам і прымусовым разьмеркаваньнем школьнікаў на канцэрты, падштурхнула беларускую моладзь да новых ідэй.
“Да бібліятэкі!” – залунаў вокліч на апазыцыйнае дэманстрацыі, стомлена пахаванай партыйнымі пэнсіянэрамі-“баяністамі”. Пратэст узначалілі людзі, якія цямяць у драматургіі – акторы й стваральнікі “Свабоднага тэатру”. Калёна з джынсавымі й бел-чырвона-белымі сьцягамі рушылася да бібліятэкі на канцэрт – павіншаваць братоў і сёстраў са сьвятам. Незалежнасьць Беларусі ў дзеяньні – а мы ўсе адзін народ.
Міліцыя разгубілася, колькі разоў спрабавала спыніць моладзь: “А што? Мы ідзем на канцэрт. Агурбаш! Агурбаш!” (?!)
Сьцягі й эмблемы па-партызанску былі схаваныя, каб зьявіцца ля бібліятэкі.
Але канцэрт “За незалежную Беларусь!” тэрмінова скончылі. Стаяла апусьцелая сцэна, разгублена глядзелі зявакі, якія так і не дачакаліся дыскатэкі. Дзьве Беларусі не сышліся. Праўладная ўцякла.
Ейны страх зразумець можна.
Упершыню пасьля пазанудзелых мітынгаў зьявіўся новы пратэстны жанр, які ламае перагародкі й натхняе на дзейнасьць.
Масава, пад выглядам БРСМ-аўцаў пранікаць на афіцыйныя канцэрты – каб потым разгарнуць свае сымбалі й выгукнуць свае воклічы.
Няхай на бадзёра-зьляканы заклік “За Беларусь!” прагучыць “Жыве Беларусь!” – і разгарнецца белы з чырваню сьцяг, няхай агаломшаная тэлевізія ў жывым этэры пакажа партрэты вязьняў, а змаркочаны натоўп, гвалтам сагнаных студэнтаў далучыцца да радасных крыкаў “Радзіма! Свабода!”
“Афіцыйны” натоўп складаюць жывыя людзі, якім не даспадобы, калі на іх ціснуць – і казённы настрой зьмяняецца на супрацьлегласьць.
Покрыш Чаўшэску адбыўся ў жывым этэры, калі гвалтам сагнаныя дэманстранты яго асьвісталі.
А ў Беларусі чырвона-зялёную трыбуну пад бібліятэкаю занялі юнакі з забароненымі песьнямі “НРМ”. Агурбаш – толькі нагода, каб кантрабандай правесьці сваё, ударыць у самае сэрца, стварыць новую прастору там, дзе яе не чакалі.
Нагоду даў сам афіцыёз, паклапаціўся пра яўку, забясьпечыў апаратурай, усталяваў шапікі з прысмакамі.
Бяда толькі, што рэжым настолькі спарахнеў, што ўжо ня здольны гарантаваць масавасьць сваім працэдурам.
Мо’, варта тэрмінова дапамагчы яму?
Гэта і будзе новым крэатывам - для ўсіх.
