А самыя патрыятычныя прасціралі рукі да неба: «Што зрабілі з «Нашай Нівай»? Купала і Кандрат Лейка ў трунах перавяртаюцца. Прыбярыце гэты опал!»
Між тым гэтае слова любасна ўжывалі два такія захопленыя мовай аўтары, як Васіль Сёмуха і Ніна Мацяш.
«Ну, ведаеце, — пачала мамка, — так вось згопалу неяк і не патрапіш сказаць, бо… бо яны не ўсюды пахнуць аднолькава, хоць усюды пахнуць хораша», — пісаў у перакладзе «Парфумы» Патрыка Зюскінда перакладчык родам з Пружанскага раёна Сёмуха.
І гэты выраз адзін з самых тонкіх цаніцеляў літаратуры Ян Максімюк аднёс да спісу Сёмухавых «перакладчыцкіх прыгажосцяў».
Ніна Мацяш прыводзіць гэтае слова ў слоўнічку мовы роднай вёскі Нівы (Бярозаўскі раён), які яна надрукавала ў «Нашай Ніве» незадоўга да сваёй такой заўчаснай і такой выпакутаванай смерці.
«Зго́палу — зьнянацку, раптоўна, нечакана. Прыклад: «Індык як наляціць ззаду на плечы, дык я згопалу ледзь не ўмлела».
Дарэчы, «Наша Ніва» з вялізнай радасцю публікавала б такія слоўнічкі і зараз. І не толькі слоўнічкі вёсак, а і слоўнічкі асобных людзей, сямей.
Сёмуха і Мацяш ужывалі гэтае слова ў перакладах з Дзюрэнмата, Гайма, Гесэ, Чарына…
«Вось так, згопалу, у Маскву? З невядомым чалавекам?» — пісала Наталка Бабіна (родам з Берасцейскага раёна) ў апавяданні «Грошы ёсць дакументам».
«Сяброўскія крыўды — як герпес. Выскокваюць згопалу і ў нечаканых месцах», — піша блогер Rycyna.
Але ж яны пісалі «згопалу», а вы — «опал», скажа мой крытыкан, перайшоўшы з атак «Тамагаўкамі» да пазіцыйнае абароны.Сёмухаўскае «згопалу» ад таго сама опалу і паходзіць. А тое «г» там з’явілася проста таму, што слова аўтары ўзялі з народнай гаворкі, а не са слоўнікаў, якія ў нас застаюцца фатальна недаробленымі.
У гаворках Берасцейшчыны і Гарадзеншчыны месцамі сустракаецца гэтае прыстаўное «г»: «гочы» замест «вочы», «гэндэ» замест «вунь дзе» і нават «Гандрэй» замест «Андрэй».Гэта не ўкраінская рыса, як многія думаюць. У літаратурнай украінскай мове будзе «очі», «Андрій», «зопалу». А «гэканне» цягнецца паласой
Як правільна павінна адаптаваць гэтае жывое слова літаратурная норма мовы: «зопалу» ці «звопалу»?Магчыма, мовазнаўцы ў каментах да гэтага артыкула грунтоўна адкажуць. У мове ёсць
«Опал» — гэта спёка, вялікая спёка, сквар. «Опал» у іншым значэнні — гэта таксама тое самае што «апал», дровы на пратопку. А «звопалу» — гэта значыць «згарача», «у гарачцы», але і можа ўжывацца з трохі іншым адценнем: раптоўна, нечакана, знянацку, знячэўку.
Не выкідайце ж словаў з нашай мовы звопалу. І ўвогуле нічога не рабіце звопалу.
