Што адбываецца з будаўніцтвам? Па адным з паказчыкаў гэты сектар саступае толькі IT
Селета па аб'ёме чыстага адтоку занятых будаўнічая галіна саступае толькі IT-сектару. Будаўніцтва за 9 месяцаў страціла амаль 9 тысяч чалавек.
Паводле звестак Белстата, за 9 месяцаў 2022 года з будаўнічага сектара сышло 8 800 чалавек, якія не былі замененыя нанятымі. Мяркуецца, што па выніках года скарачэнне занятых у будаўніцтве складзе каля 10 тысяч чалавек.
Пачынаючы са жніўня 2020 года, колькасць занятых у будаўнічай сферы скарачаецца штомесяц.
Графік: «Кошт урада»
Эксперт BEROC Настасся Лузгіна адзначае, што падобныя тэндэнцыі назіраюцца і ў іншых сектарах эканомікі. Аднак найбольш прыкметна гэта адбываецца менавіта ў будаўніцтве і IT. Напрыклад, у ІТ-сектары за першыя 9 месяцаў года чысты адток склаў каля 13 тысяч чалавек.
Паралельна са скарачэннем колькасці занятых у будаўнічай галіне, скарачаюцца аб'ёмы ўведзенага ў эксплуатацыю жылля. Гэтая тэндэнцыя назіраецца па ўсёй краіне, у тым ліку ў сталіцы.
На заробкі не ў Расію, а ў Еўропу
Паводле ацэнак эканаміста, зніжэнню тэмпаў будаўніцтва спрыяе як абстаноўка ў краіне ў цэлым, так і досыць высокі ўзровень міграцыі.
«Акрамя таго, з-за санкцый з'явіліся сур'ёзныя цяжкасці з імпартам будматэрыялаў, што таксама адбіваецца на магчымасці ў будаўнічай сферы. Таксама свой уплыў на сферу аказвае абмежаванне гандлёвых надбавак на будматэрыялы», — адзначае эксперт.
Негатыўныя тэндэнцыі ў сваю чаргу адбіваюцца на заробках.
Калі заробкі падаюць, будаўнікі актыўна з'язджаюць у іншыя краіны, бо праца ў гэтай галіне часцяком не патрабуе ведання мовы і наяўнасці адукацыі. Да 2018 года беларускія гастарбайтары часцей адпраўляліся ў Расію. Аднак у апошнія гады тэндэнцыя паступова мяняецца ў бок краін Еўропы.
Колькасць людзей, якія з'язджаюць на заробкі, расце. Сёлета за 9 месяцаў колькасць тых, хто з'ехаў па працы менш, чым на год, павялічылася на 10%.
Адмоўны ўклад будаўніцтва ў рост ВУП склаў −0,6%.
Будаўніцтва моцна залежыць ад крэдытавання
Аднак на скарачэнне тэмпаў будаўніцтва ўплываюць не толькі санкцыі, эканамічная нестабільнасць і адток насельніцтва за мяжу, але і палітыка Нацыянальнага банка і рашэнні саміх банкаў.
Калі паглядзець на статыстыку, то пікавым перыядам па колькасці метраў жылля, уведзенага ў эксплуатацыю, з'яўляюцца 2013-2015 гады. Пасля чаго назіралася зніжэнне тэмпаў будаўніцтва. Эксперт тлумачыць гэта тым, што Нацбанк змяніў падыходы ў рэалізацыі манетарнай палітыкі.
Аб'ёмы ўводу ў эксплуатацыя жылля ў Мінску за 2012-2022 годы. Графік: realt.by
«Пасля 2015 года Нацбанк стаў праводзіць даволі строгую грашова-крэдытную палітыку, што дазволіла стабілізаваць валютны рынак і прывесці да зніжэння інфляцыі. У 2018 годзе зрабілі больш строгімі падыходы да крэдытавання.
У прыватнасці быў уведзены паказчык пазыковай нагрузкі і паказчык забяспечанасці крэдыту. Першы індыкатар вызначае суадносіны сукупных штомесячных плацяжоў па крэдытах да даходу і не павінен перавышаць 40%. А другі паказчык азначае, што выдадзены жыллёвы крэдыт не можа перавышаць 90% кошту набытага жылля», — тлумачыць Лузгіна.
Гэтыя рашэнні, з аднаго боку, дазволілі знізіць рызыкі для банкаў і грамадзян, але з іншага — з'яўляліся стрымліваючым фактарам крэдытавання.
«Акрамя таго, калі паглядзець на сітуацыю за апошнія 10 гадоў, то ў Беларусі паступова зніжалася доля льготнага будаўніцтва жылля, што таксама адбілася на магчымасці куплі нерухомасці насельніцтвам.
Што тычыцца больш свежага перыяду, то пачынаючы з 2020 года банкі самі перыядычна ўводзілі абмежаванні па крэдытаванні. Крэдыты сталі больш дарагімі і менш даступнымі. Гэта ў значнай ступені паўплывала на будаўніцтва, паколькі гэта менавіта тая галіна, якая моцна залежыць ад крэдытавання.
Вышэй пералічаныя фактары прывялі да таго, што ў бягучым годзе ідзе скарачэнне рынку. Сёлета на запланаваныя паказчыкі выходзіць толькі будаўніцтва жылля з дзяржпадтрымкай. Камерцыйныя забудоўшчыкі не ўпісваюцца ў планы», — кажа эканаміст.
У найбліжэйшай будучыні колькасць занятых у будаўнічай галіне, як і аб'ёмы будаўніцтва, могуць працягваць скарачацца.
Чытайце таксама:
ВУП працягвае падаць. Як гэта адаб'ецца на жыцці простага беларуса?
Дзяржкантроль пагражае крамам суровымі мерамі за адсутнасць тавараў
Белстат назваў памер сярэдняга заробку за кастрычнік
