Знайсці
25.02.2023 / 21:2210РусŁacБел

Расіянін-паліглот асвоіў беларускую мову і стварыў анлайн-курс па яе вывучэнні. Будзеце ўражаныя, якія панкаўскія вершы па-беларуску ён ведае 

42-гадовы расіянін Аляксей Чарнарэчанскі не толькі гаворыць на беларускай мове, але і стварыў анлайн-курс па яе вывучэнні. Курс падзелены на блокі, названыя як мінскія станцыі метро. А яшчэ ён аб'ехаў Беларусь і разбіраецца ў Марціновічу і Жыбулю.

Кастрычнік 2022 года. Фота: асабісты архіў героя

Французская, фінская і нават санскрыт

Аляксей нарадзіўся ў Дзяржынску, горадзе Ніжагародскай вобласці. Месцам свайго сталення называе Маскву, а месцам духоўнага нараджэння — Піцер і Балтыку.

Але праз шматнацыянальныя карані адчувае сябе касмапалітам.

Бабуля Аляксея была ўкраінскай казачкай з русіфікаваных земляў Кубаншчыны, сярод яго продкаў — яўрэі, татары, магчыма, яшчэ палякі і літоўцы. Выхоўвала яго жанчына, якая паходзіла з вепсаў — гэта фіна-вугорскі народ, які жыў у ваколіцах Пецярбурга, — яна спявала хлопцу песні і расказвала гісторыі на сваёй мове.

Вучыўся Аляксей у школе з ухілам на мастацтвы і мовы і скончыў яе, ведаючы недзе пяць-шэсць моў. Сярод іх была не толькі традыцыйная англійская, але і, напрыклад, фінская і польская.

Праўда, будучыню Аляксей хацеў звязаць з музыкай.

«Трэба было выбіраць паміж кансерваторыяй і лінгвістыкай, і я рызыкнуў атрымаць і музычную, і лінгвістычную адукацыі. Але кансерваторыю не скончыў, а пайшоў у лінгвістыку, дзе заняўся навукай, і ўжо ў аспіранцкія часы канчаткова выбраў мовы», — расказвае ён.

На жыццё Чарнарэчанскі зарабляе тым, што дапамагае людзям вучыць літаратуру, гісторыю і мовы, а таксама ладзіць з аднадумцамі краўдфандынгавыя праекты — гэта і кнігі, і курсы на платформе Stepik.

Аляксей трымае ў руках першую кнігу, якую ён выдаў у 2008 годзе. Студзень 2022 года, Мінск. Фота: асабісты архіў

Мовы Аляксей вучыць дагэтуль: «Магу сказаць, у выпадку з колькімі мовамі я ведаю моўную сістэму, магу чытаць на іх і трохі гаварыць. Гэта прыкладна 25 моў, але не ўсе з іх выкарыстоўваю.

Напрыклад, у дзяцінстве каляжанка маёй маці часта гутарыла са мной па-нямецку, але цяпер я няшмат гавару на гэтай мове. Каб аднавіць свае веды ў ёй, мне спатрэбіўся б нейкі час для практыкі, напрыклад, тыдзень у Германіі.

Сёння актыўна карыстаюся такімі мовамі: рускай, беларускай, англійскай, французскай, нямецкай, фінскай, польскай, іспанскай і турэцкай. Нейкі час таму таксама шмат гутарыў па-ўкраінску.

Ва ўніверсітэце пачаў цікавіцца антычнымі мовамі. На першым курсе вывучаў лацінскую мову, потым атрымаў грант і паехаў на год вучыцца ў ЗША, дзе працягнуў займацца лацінскай. Таксама вывучаў санскрыт, увогуле лічу гісторыю антычнасці важнай часткай майго жыцця.

Год таму апынуўся ў Турцыі, хацеў там здымаць кіно, але не склалася. У той час пачаў вывучаць турэцкую мову, бо гэта ў нечым мова майго дзеда, які мае татарскія карані. Для мяне гэтае знаёмства з цюркскімі мовамі стала цалкам новым светам.

Распачынаў вывучаць кітайскую мову, японскую і арабскую, знаёміўся з мовай суахілі, але хутчэй звяртаў увагу на тэорыю, каб разумець, як працуе сістэма мовы».

Як прыйшоў да беларушчыны

У доме бацькоў Аляксея было багата кніг, таму што бабуля паліглота працавала ў бібліятэцы і ратавала спісаныя кнігі, якія падлягалі спальванню. Сярод іх былі і беларускамоўныя томікі, і дзякуючы веданню польскай і рускай моў Аляксей быў здольны іх чытаць.

Потым, у студэнцкія і аспіранцкія гады, Аляксей бываў у Мінску і заўсёды прывозіў адтуль кніжкі — кажа, гэта было «як праклён»:

«Віктар Жыбуль застаўся на маёй паліцы да гэтага дня, памятаю яго верш «Нясе матуля кацяня на рэчаньку тапіць». Потым я набыў кнігу Віктара Марціновіча «Мова», і гэта быў мой першы беларускамоўны раман, які я прачытаў ад дошкі да дошкі. Далей я прачытаў ягоны твор «Ноч» і ўвогуле пачаў шмат чытаць па-беларуску, але несістэмна».

Фота: асабісты архіў героя

А далей быў люты 2022 года і пачатак актыўнага ўварвання Расіі ва Украіну, калі Чарнарэчанскі зразумеў, што зараз яго жыццё будзе іншым.

Ён выехаў з краіны раней за 24 лютага, бо «ведаў, куды ўсё ідзе», але ў жніўні 2022 года зноў прыехаў у Расію па асабістых патрэбах. Хутка грымнула мабілізацыя, і Аляксей пачаў шукаць, як яму тэрмінова вывезці з Расіі сваіх аднадумцаў.

Як і шмат для каго з расіян, найлепшым варыянтам аказаўся выезд праз Мінск.

Менавіта ў тым падарожжы Чарнарэчанскі канчаткова павярнуўся да беларушчыны. «Тады я пачаў слухаць «Беларускую Палічку», чытаць «Нашу Ніву», глядзець «Белсат».

Зразумеў, што паступова пачынаю разумець сістэму мовы і ўжо магу паўтараць моўныя мадэлі. Адчуў неабходнасць сістэматызаваць матэрыял так, каб гэта, з аднаго боку, было акадэмічна, а з іншага, цікава маім гледачам і слухачам, набыў для гэтага крыху акадэмічных кніг. Для мяне вельмі важная тэарэтычная граматыка — тое, як і чаму функцыянуе мова».

Потым паліглот вярнуўся ў Турцыю, дзе жыў да паездкі ў Расію, і запісаў відэа пра беларускую граматыку і фанетыку. Але, здаецца, найбольш яго ўразіла беларуская літаратура, якую Аляксей называе якаснай і цалкам еўрапейскай. Але прызнае, што яго сябры-беларусы не надта шмат ведаюць пра тое, што пішуць беларускія аўтары, таму лінгвіст вырашыў зрабіць курс, які б гэта выправіў.

«Мы з вамі размаўляем па-беларуску, чаму вы пытаецеся, ці гэта мова існуе»

Аляксей расказвае пра дыскусію, прысвечаную статусу беларускай мовы:

«Мы з вамі размаўляем па-беларуску, гэтая мова жывая, і чаму вы пытаецеся, ці яна існуе?

Вырашыў, што трэба зладзіць курс беларускай мовы, каб для людзей, якія сумняваюцца, ці існуе яна, закрыць гэтае пытанне з лінгвістычнага пункту гледжання. Рабіў гэты курс з пункту гледжання кампаратывістыкі, то-бок параўнання рускай і беларускай мовы, і пасля гэтага расказваў пра стан сучаснай беларускай культуры і літаратуры».

Аўтар курса не забыў і пра беларускую рок-музыку, і пра стылістыку.

Бабруйск, кастрычнік 2022 года. Фота: асабісты архіў героя

Курс (вядома, бясплатны) складаецца з 20 урокаў, згрупаваных у чатыры блокі: станцыя «Вакзальная», станцыя «Усход», станцыя «Акадэмія навук» і станцыя «Юбілейная плошча». Як тлумачыць Аляксей, гаворка не ідзе пра тое, каб за адзін курс навучыць чалавека гутарыць па-беларуску. Курс хутчэй прысвечаны тэарэтычнай граматыцы, а не практычнаму веданню мовы.

Таксама Аляксей тлумачыць, што, на яго думку, анлайн-адукацыя — не самадастатковая з’ява: «Некалі ўсе думалі, што прыйшлі часы, калі не трэба будзе хадзіць ва ўніверсітэты, быў трэнд на анлайн-адукацыю. Але ўжо ў часы каранавіруса людзі зразумелі, што без абмеркавання інфармацыі са сваімі калегамі — гэта нішто.

Ніхто і ніколі не ўкладзе вам нічога ў галаву, калі вы самі не будзеце гаварыць па-беларуску, ніхто за вас не вырашыць матэматычную праблему, калі вы не зробіце гэта самі».

На думку Чарнарэчанскага, праз курс можна людзей зматываваць вучыць мову і зацікавіць ёй, а ўсё астатняе навучэнцам трэба будзе зрабіць самім: «Няма ніякага магічнага сродку, які б дапамог пачаць гутарыць па-беларуску. Але пасля курса людзі змогуць адкрыць беларускамоўную кнігу і зразумець, што яны бачаць і дзе шукаць адказы на свае пытанні. Яны будуць разумець беларускую мову, а вывучаць лексіку і граматыку, вучыцца гутарыць трэба самастойна».

На марафоне ў Сочы, лістапад 2018 года. Фота: асабісты архіў героя

Іншае захапленне Аляксея — марафоны. Любоў да іх таксама пайшла з навукі.

«Калі мне было 24 гады, я пачаў выкладаць ва ўніверсітэце. Прыходзіў да маіх студэнтаў і распавядаў ім пра антычнасць, семантыку і семіётыку, тэарэтычную граматыку. Семантыка і семіётыка — гэта ўвогуле вельмі важна, бо гэтыя навукі расказваюць пра тое, як мы разумеем сімвалы.

Вельмі часта рабіў для сваіх студэнтаў лекцыі ў горадзе. Вадзіў іх у розныя музеі, дворыкі. Тады я зразумеў, што хацеў бы пабачыць горад з іншай перспектывы, і бег стаў для мяне магчымасцю адкрыць горад па-новаму. Калі ты шпацыруеш або едзеш на ровары, гэта не тое ж самае, што бегаць, калі горад адкрываецца з абсалютна іншага боку. Таму гэта не толькі спартыўнае захапленне, але і ўспрыманне горада з сімвалічнага пункту гледжання».

Што да беларускай мовы, то Аляксей бачыць перад ёй вялікую будучыню, бо «ёсць шмат інтэлектуалаў, якія пішуць па-беларуску і ўведзены ў панеўрапейскі кантэкст».

«Наша Нiва» — бастыён беларушчыны

ПАДТРЫМАЦЬ

Шэсць атмасферных беларускіх акаўнтаў у інстаграме

«Мой хлопец навучыў мяне беларускай мове». Украінка вывучыла беларускую праз каханне да палітвязня

Як перавесці сацсеткі і месенджары на беларускую мову

Nashaniva.com

Хочаш падзяліцца важнай інфармацыяй
ананімна і канфідэнцыйна?

Клас
Панылы сорам
Ха-ха
Ого
Сумна
Абуральна
0
Marysja/адказаць/
26.02.2023
😍
26.02.2023
qw, ідэя прыкруціць ненавісць украінцаў ды іншых нармальных людзей да агрэсара, канешне, цікавая. Але, вымушаны вас расчараваць: ніякага зневажлівага адцення слова не мае. 

https://en.wiktionary.org/wiki/русак 
1
Максим Дизайнер/адказаць/
26.02.2023
qw

Оглянитесь вокруг. Уже давно захапили.
Паказаць усе каментары
Каб пакінуць каментар, калі ласка, актывуйце JavaScript у наладах свайго браўзера
Каб скарыстацца календаром, калі ласка, актывуйце JavaScript у наладах свайго браўзера