Чысткі да рэферэндуму? Чаму па ўсёй краіне ў журналістаў, валанцёраў і назіральнікаў за выбарамі праходзяць вобшукі
У «Нашу Ніву» з усёй краіны прыходзяць сігналы аб тым, што па раніцах да беларусаў у хаты ўрываюцца сілавікі пры падтрымцы ўзброенага САХР. Пераварочваюць рэчы, залазяць у тэхніку, але гэты вобшук нічым не заканчваецца і не афармляецца належным чынам. Па выніку чалавеку даюць распісацца ў паперцы, што ён не будзе займацца «экстрэмізмам» або супрацоўнічаць з пэўнымі арганізацыямі.
Фота ілюстрацыйнае
Так, вядома пра такія выпадкі сярод былых сяброў ініцыятыўных груп кандыдатаў у прэзідэнты, сярод назіральнікаў на выбарах 2020, сярод валанцёраў «Вясны», якіх прымушалі падпісаць паперы, што больш з гэтай арганізацыяй яны супрацоўнічаць не будуць. Што адбываецца?
«Метадалогія ўзятая з тэорыі барацьбы з арганізаванай злачыннасцю»
«Да мяне далятае, што пастаўлена задача правесці вобшукі ў тых, хто быў назіральнікам, членаў ініцыятыўнай групы і гэтак далей, папалохаць, каб падумалі, ці варта актыўнічаць напярэдадні і падчас рэферэндуму, — тлумачыць нам былы супрацоўнік органаў. — Называецца «адпрацоўка»: прыходзяць, пераварочваюць, калі нічога не знаходзяць, то даюць падпісаць паперку».
«Па адным можна запалохваць і не кідаючы ў турму. Тады маштаб рэпрэсій як бы троху прыхаваны, гэта нагадвае тыя самыя «чорныя варанкі». Мэта — запалохванне. Метадалогія ўзятая з тэорыі барацьбы з арганізаванай злачыннасцю», — дадае іншы супрацоўнік органаў.
Па словах нашых суразмоўцаў, да падзей 2020-га ГУБАЗіК гэтак жа «бамбіў» блатных — з эфектным затрыманнем, але без прававых наступстваў. Проста каб лішні раз папалохаць і адсправаздачыцца. А калі гэта была сходка, то яшчэ і каб перасварыць між сабой, маўляў, нехта здае.
«Хаця ў рэальнасці часцей за ўсё людзі проста былі на гукавым кантролі, — кажуць нашы суразмоўцы. — Крыміналітэт не звяртаўся да адвакатаў аб неправамернасці такіх дзеянняў. Бо пракуратура ўсё адно б не знайшла ніякіх парушэнняў, а перад вачыма стаяў досвед аўтарытэта Юрыя Палшкова, у якога «знайшлі» боепрыпасы».
«Кіраўніцтва органаў бачыць ва ўсім грамадстве крымінальную структуру»
Між тым, як адзначаюць былыя сілавікі, крымінал лічыў за лепшае гуляць у гэтыя пастаноўкі, пазбягаючы рэальных тэрмінаў.
«Сіла арганізаванай злачыннасці менавіта ў іерархіі. Блатных жа паважаюць ці баяцца не за набітыя на каленях зорачкі, а за ўменне стварыць іерархію, сфарміраваць «абшчак», дэлегаваць выкананне задач і знайсці людзей, гатовых іх выконваць, — тлумачыць нядаўні высокапастаўлены супрацоўнік МУС. — Задача праваахоўных органаў — інкарпаравацца ўнутр або не даць сфарміравацца такой структуры.
Гледзячы на публічную рыторыку і крыміналізацыю ўсяго, што адбываецца ў краіне, любой дзейнасці — ад журналістыкі і адвакатуры да сушкі бялізны на балконе, — выглядае лагічным, што кіраўніцтва органаў бачыць ва ўсім грамадстве крымінальную структуру. І баіцца таго, што такая колькасць людзей нарэшце зможа структуравацца і арганізавацца іерархічна. А таму дзейнічае адпрацаванымі метадамі, і структуры дзейнічаюць тыя ж самыя — ГУБАЗіК і САХР».
Чаму менавіта САХР? Па словах нашых суразмоўцаў, яны працуюць больш якасна, чым АМАП.
«Каб зайсці на вобшук, працэдура ж звычайна такая: для выкліку спецпадраздзялення аператыўнік павінен звярнуцца да кіраўніка гэтага падраздзялення ці да дзяжурнай службы, падрыхтаваўшы дакументы, — працягваюць нашы суразмоўцы. — Хоць на запыт групы і павінны рыхтавацца адпаведныя дакументы, на практыцы ўсё робіцца па званку і толькі пасля закрываецца дакументамі.
Такі парадак прасцей за ўсё рэалізаваць менавіта з САХР, там дзе начальства часам заплюшчвае вочы на фармальнасці, а супрацоўнікі працуюць «якасна». АМАП жа ніколі не любілі прыцягваць праз нізкі ўзровень падрыхтоўкі».
«Большасць проста выконвае работу ў сілу таго, што не мае добрай адукацыі і шмат думаць не навучана»
Канечне, у такой сітуацыі ўзнікае пытанне, а як байцы САХР самі жывуць з тым, што ім даводзіцца рабіць?
«Большасць проста выконвае работу ў сілу таго, што не мае добрай адукацыі і шмат думаць не навучана. Гэта іх работа, абставіны і дэталі іх не цікавяць, — лічыць былы сілавік. —
Але частка так ці іначай разумее, чым займаецца, аднак заробак і кватэра, разам з адсутнасцю іншых перспектыў, звужаюць прастору для манеўру і не дазваляюць выказвацца ці баставаць адкрыта.
Вядома, у курылках і дома за сталом яны абураюцца і падколваюць самі сябе за сваю «важную работу», успамінаючы, як клалі тварам у падлогу праграмістаў, дактароў і менеджараў.
Афіцэры, якія сканчвалі ўніверсітэт і перыядычна сустракаюцца групамі выпускнікоў, чуюць шмат займальных пытанняў адносна сваёй работы ад тых, хто знайшоў рашучасць і сумленне звольніцца з органаў. Такія выпадкі мне вядомыя».
