Як працуе сакрэтны каардынацыйны цэнтр, дзе Захад шукае і знаходзіць зброю па запытах Украіны
«Бі-бі-сі» атрымала рэдкую магчымасць наведаць ваенны цэнтр, дзе прадстаўнікі краін Захаду каардынуюць дастаўку зброі і боепрыпасаў Украіне, якая супраціўляецца расійскаму ўварванню.
Брытанцы, якія працуюць у IDCC на базе ў Штутгарце
У дастаткова сціплай абстаноўцы амерыканскіх ваенных казармаў у Штутгарце прадстаўнікі 26 краін кругласутачна працуюць над тым, каб Украіна як мага хутчэй атрымлівала ўзбраенні ад Захаду.
Менавіта з гэтага памяшкання заходнія саюзнікі ўжо арганізавалі адпраўку Украіне зброі і боепрыпасаў на агульную суму амаль 8 млрд долараў. Гэта 66 тысяч тон, ці, як падлічыў адзін з брытанскіх афіцэраў, пяць тысяч лонданскіх двухпавярховых аўтобусаў.
Большая частка таго, што адбываецца на амерыканскай ваеннай базе «Казармы Патч» у Штутгарце, строга засакрэчана. Пры ўваходзе журналістаў просяць пакінуць звонку ўсе электронныя прылады, не дазваляюць здымаць і размаўляць з украінцамі, якія ўдзельнічаюць у працы структуры, якая называецца «Ячэйка па каардынацыі міжнародных донараў» (International Donors Coordination Cell (IDCC).
Вайскоўцы з дзясяткаў краін не выпускаюць з рук тэлефонаў і пільна глядзяць у экраны камп'ютараў.
Тут ёсць невялікая група ўкраінцаў на чале з генерал-лейтэнантам. На пачатку кожнага дня ён кажа, у чым мае патрэбу яго краіна.
Сітуацыя ў Данбасе цяпер становіцца асабліва складанай, але ў Штутгарце ў сувязі з гэтым няма панікі, хутчэй, ёсць разуменне, што дзейнічаць трэба хутка.
За асобнай групай сталоў сядзяць тыя, хто займаецца пошукамі неабходнага. Часам, напрыклад, яны знаходзяць дзяржаву, якая гатовая аддаць Украіне ўзбраенні, але патрэбныя боепрыпасы або сродкі для іх перавозкі пасля гэтага даводзіцца шукаць у іншых краінах.
Супрацоўнікі цэнтра стварылі базу даных, дзе ўкраінцы могуць пералічваць свае галоўныя прыярытэты. Краіны-донары атрымліваюць гэтую інфармацыю і прымаюць рашэнне пра тое, ці могуць яны і ці жадаюць задаволіць гэтыя запыты.
З мяжы на фронт
Высокапастаўлены брытанскі афіцэр — брыгадзір Крыс Кінг расказаў, што Украіна атрымлівае ваенную дапамогу па паветры, чыгунцы і морам. Пры гэтым яе дастаўляюць у розныя месцы, «каб прадухіліць магчымасць правалу ў адным месцы».
Па словах Кінга, Расія спрабавала біць па шляхах паставак зброі, але «значных» зрываў паставак дамагчыся не змагла. На пытанне, ці траплялі расійскія ракеты па якіх-небудзь з партыяў пастаўленай Захадам зброі, Кінг адказаў: «Мяркую, што так».
Задачы па транспарціроўцы ўзбраенняў і боепрыпасаў праз украінскую мяжу выконвае сама Украіна, кажа контр-адмірал Дзюк Хайнц, высокапастаўлены амерыканскі афіцэр, які працуе ў IDCC.
«Украінцы прыязджаюць у Польшчу і іншыя краіны, каб атрымаць зброю, менавіта яны вырашаюць, як перасякаць мяжу», — тлумачыць ён.
Пасля гэтага атрыманае ўзбраенне можа аказацца на фронце ўжо на працягу 48 гадзін.
У апошні час Украіна неаднаразова казала, што заходніх узбраенняў, якія ёй пастаўляюцца, занадта мала, і яны паступаюць занадта павольна. Па меры таго, як Расія працягвае бамбардзіроўкі Данбаса, просьбы аб дапамозе становяцца ўсё больш адчайнымі. Намеснік міністра абароны Украіны Ганна Маляр заявіла, што Кіеў атрымаў толькі 10% ад аб'ёму зброі, пра які папрасіў.
Але контр-адмірал Хайнц прытрымліваецца іншага пункту гледжання. «Я ўпэўнены, што боепрыпасы ў іх не скончацца», — кажа ён.
Нягледзячы на сумныя навіны з Данбаса, ён настойвае: «Я б не сказаў, што яны прайграюць. Я б сказаў, што яны трымаюць удар».
Цяжкія ўзбраенні і стандарты НАТА
За апошнія некалькі месяцаў запыты Украіны значна змяніліся. IDCC быў створаны ў канцы лютага, каб каардынаваць пастаўкі зброі з ЗША і Вялікабрытаніі. На пачатку вайны Захад слаў Украіне ў асноўным пераносныя супрацьтанкавыя і зенітныя комплексы. Але цяпер патрэбныя значна больш сур'ёзныя сродкі — артылерыя, рэактыўныя сістэмы залпавага агню і сістэмы СПА.
У першыя дні вайны IDCC шукаў старую савецкую зброю і боепрыпасы да яе ў краінах былой Варшаўскай дамовы — тыя ж, што ёсць ва ўкраінскай арміі. Але, па словах Кінга, такія запасы паступова скончацца. Ва ўсёй Еўропе застаўся толькі адзін завод, які вырабляе артылерыйскія снарады савецкага калібру 152 мм.
Украінскае войска паступова пераходзіць на зброю натаўскіх стандартаў. На працягу апошніх некалькіх месяцаў Украіне даслалі больш за 100 амерыканскіх гаўбіц M-777 і да іх 300 тыс. снарадаў калібру 155 мм.
Брытанскі брыгадзір Крыс Кінг лічыць, што вайна ва Украіне можа працягнуцца некалькі гадоў
Гэта стварае новую праблему: украінцаў яшчэ трэба навучыць абыходзіцца з новай для іх зброяй.
IDCC арганізуе такое навучанне па-за межамі Украіны. Некаторыя ўкраінскія вайскоўцы цяпер знаходзяцца ў Вялікабрытаніі, асвойваючы новыя гарматы і брытанскія рэактыўныя сістэмы залпавага агню. Выкарыстанню найпрасцейшых сістэм можна навучыцца віртуальна — пры дапамозе відэаролікаў і пісьмовых інструкцый.
Ні Хайнц, ні Кінг не вераць, што гэтая вайна можа скончыцца хутка. Абодва кажуць, што гатовыя да таго, што працаваць у IDCC ім давядзецца яшчэ доўга.
«Гаворка не ідзе пра месяцы. Думаю, што мы будзем тут яшчэ некалькі гадоў», — адказаў адзін з брытанскіх афіцэраў.
«Самая важная праца з 1952 года»
Але некаторыя ў НАТА пачынаюць задаваць пытанні, наколькі Захад сапраўды гатовы да вайны, якая можа працягнуцца некалькі гадоў. Такая вайна можа стаць сур'ёзнай праверкай альянсу на трываласць. Акрамя таго, запасы зброі і боепрыпасаў у НАТА абмежаваныя.
Але супрацоўнікі цэнтра ў Штутгарце перакананыя, што стаўкі ў гэтай гульні высокія як ніколі. Хайнц называе сваю місію па дастаўцы ўзбраенняў Украіне «самай важнай працай, якую рабіла яго камандаванне» з 1952 года, калі, уласна, і было створанае Еўрапейскае камандаванне Узброеных сіл ЗША.
Кінг называе гэта «вырашальным момантам для нашага пакалення».
На яго думку, выбар цяпер вельмі просты: «Мы або дапаможам Украіне змагацца, або пагодзімся з тым, што — можа быць, не адразу, але праз некалькі гадоў — нам давядзецца весці вайну недзе яшчэ. Калі мы не зробім тое, што трэба, цяпер, то створым перадумовы для будучых канфліктаў».
Гісторык: Тое, што многія людзі працягваюць жыць звычайным жыццём, не азначае, што мы не ўступілі ў Трэцюю сусветную вайну
Столтэнберг: Украіна павінна атрымаць больш цяжкага ўзбраення
Украіна атрымае амерыканскія РСЗА да канца чэрвеня
