У самай багатай на нафту краіне Еўропы нечакана ўзнік энергетычны крызіс. І гэта сігнал для ўсяго кантынента
Незвычайна сухое надвор'е прывяло да зніжэння вытворчасці гідраэлектраэнергіі, таму Нарвегія мусіць скараціць экспарт электраэнергіі, піша Financial Times.
Нарвежскі танкер вязе нафту ў Беларусь, пачатак 2020 года. Фота: Associated Press
Нарвегія — шмат у чым шчаслівая краіна. Яе багатыя запасы нафты і газу, а яна займае першае ў Еўропе месца па запасах нафты і другое па газу, карыстаюцца вялікім попытам пасля поўнамаштабнага ўварвання Расіі ва Украіну. Шматлікія рэкі і вадасховішчы, размешчаныя ўдоўж і ўпоперак краіны, пакрываюць больш за 90 адсоткаў патрэбаў у электраэнергіі за кошт уласнай гідраэнергетыкі.
Але Нарвегія нечакана сутыкнулася з праблемамі з электрычнасцю, якія ўплываюць на ўсё: ад палітыкі і міжнародных адносінаў да бізнесу.
Незвычайна сухія зіма і вясна прывялі да таго, што ў многіх вадасховішчах на поўдні Нарвегіі самы нізкі ўзровень вады ў гісторыі для гэтага часу года, у выніку чаго ўрад у Осла паабяцаў абмежаваць экспарт электраэнергіі да таго часу, пакуль запасы не будуць папоўненыя.
Гэта можа стаць праблемай для такіх краін, як Германія, Нідэрланды і Вялікабрытанія, якія на працягу многіх гадоў імпартавалі значныя аб'ёмы электраэнергіі з Нарвегіі праз кабелі.
Найбольш яскравай дэманстрацыяй праблем з'яўляецца разрыў у цэнах паміж Паўночнай і Цэнтральнай Нарвегіяй, дзе вырабляецца амаль палова гідраэнергіі, і Паўднёвай Нарвегіяй, дзе праходзяць усе экспартныя кабелі.
У сераду электраэнергія ў трох паўднёвых раёнах Нарвегіі каштуе ад 263 еўра за мегават-гадзіну да 327 еўра, у той час як на поўначы і ў цэнтры краіны яна будзе каштаваць крыху больш за адзін еўра за мегават-гадзіну.
Такая сітуацыя захоўваецца ўжо дастаткова доўга і некаторыя прадпрыемствы пачалі галасаваць нагамі: Kryptovault, нарвежскі майнер біткоінаў, пераносіць прадпрыемства з поўдня за палярны круг, каб скараціць выдаткі на электраэнергію.
Асноўнай прычынай 160-кратнай розніцы ў цэнах з'яўляецца недахоп перадаючых магутнасцяў паміж поўначчу і поўднем. Аналагічная сітуацыя ў суседняй Швецыі, але гэта розніца прыводзіць да абсурдных выпадкаў. У пачатку гэтага лета нарвежская нацыянальная тэлерадыёвяшчальная кампанія NRK з розніцай ўсяго ў некалькі гадзін паказала сюжэты, у якіх энергетычныя кампаніі на поўначы краіны скардзіліся, што цэны настолькі нізкія, што яны не могуць дазволіць сабе інвеставаць у новыя магутнасці, а прамысловыя кампаніі на поўдні скардзіліся, што цэны настолькі высокія, што яны не могуць дазволіць сабе працягваць вытворчасць.
Гэтае пытанне выйшла на першае месца на парадку дня ў Осла, бо ўрад папярэджвае, што не можа выключыць магчымасць увядзення абмежаванняў на спажыванне электраэнергіі гэтай зімой, хоць цяпер ён лічыць гэта малаімаверным.
Левацэнтрысцкі ўрад балансуе на мяжы: ён са скуры лезе, каб прадставіць сябе ў Бруселі як надзейнага пастаўшчыка энергіі, які імкнецца прадаць як мага больш нафты і газу, але стала амаль немагчыма апраўдваць продаж электраэнергіі за мяжу па завоблачна высокіх коштах, калі многія нарвежцы вымушаныя плаціць столькі ж.
Сільві Лістхауг, лідэр правапапулісцкай партыі «Прагрэс», заклікаў Нарвегію будаваць газавыя электрастанцыі і сказаў, што «будзе скандал», калі «энергетычная нацыя» будзе мець патрэбу ў абмежаваннях на спажыванне электраэнергіі. Іншыя палітыкі заклікалі адмовіцца ад дарагіх планаў па электрыфікацыі марскіх нафтавых платформаў Нарвегіі, якія працуюць на газавых турбінах.
Урад адрэагаваў асцярожна. Будзе ўведзеная самая шчодрая падтрымка спажыўцоў у Еўропе, што азначае, што дзяржава будзе аплачваць 90 адсоткаў рахункаў за электраэнергію звыш пэўнага ўзроўню цэнаў. Аднак складаней распрацаваць схему, якая магла б дапамагчы бізнесу, не павялічваючы пры гэтым спажыванне.
Дагэтуль незразумела, як будзе праходзіць маштабны «зялёны» пераход у прамысловасці Нарвегіі, калі ўжо існуюць праблемы з пастаўкамі. Нарвегія нашмат апярэджвае астатні свет у такіх галінах, як электрамабілі — восем з дзесяці новых аўтамабіляў там электрычныя. Але ў яе таксама ёсць амбіцыйныя планы па вытворчасці «зялёных» батарэй, суднаходства і вадароду, якія залежаць ад шматлікай і таннай гідраэнергіі.
Звязаць усё гэта з далейшым экспартам у Еўропу — задача не з лёгкіх. Урад даў сабе тыдзень на распрацоўку механізму, які дазволіў бы спыніць экспарт, калі ўзровень вадасховішчаў апускаецца ніжэй за сярэдні сезонны ўзровень, што ў цяперашні час адбываецца на большай частцы поўдня Нарвегіі.
