«Było zrazumieła, što rasijskich sałdataŭ tut parvuć na ŭkrainski ściah». Jak były apieratar ORT dałučyŭsia da bataljona Kalinoŭskaha
Andrej «Andžej» Korsak — adzin z najstarejšych bajcoŭ bataljona Kalinoŭskaha. U vialikim intervju «Svabodzie» jon raskazaŭ ab pracy ŭ žurnalistycy, słužbie ŭ savieckim vojsku, i pra toje, čym žyćcio ŭ Rasii adroźnivajecca ad žyćcia ŭ Polščy.
«Uvachod rubiel, vychad — dva»
— Andrej, raskažycie krychu pra siabie.
— Ja rodam z Navapołacka, pracavaŭ tam na rehijanalnych telestudyjach apierataram. U Navapołacku takich adrazu čatyry; tak atrymałasia, što ja ŭmudryŭsia papracavć na ŭsich. Pracavaŭ, darečy, niejki čas ź ciapierašnim palitviaźniem Andrejem Alaksandravym. Potym zaprasili ŭ Minsk, pracavaŭ na BiełaPAN da 2016 hoda, pakul ahienctva nie stali prybivać pacichu. Niejki čas žyŭ u Rasii, zatym źjechaŭ u Polšču.
— Jak vam pracavałasia na BiełaPANie?
— Uspaminajecca, jak davodziłasia ŭciakać ad milicyi, kab nie ścierli materyjał. Byvała, što i zatrymlivali. Kali ž atrymlivałasia źbiehčy i prynieści materyjał, to adčuvaŭ siabie takim hierojem! Razhrom ahienctva, aryšt supracoŭnika — adna z pryčyn, čamu ja ciapier va Ukrainie. U BiełaPANie pracavali takija mocnyja prafiesijanały, takija vydatnyja ludzi. Vielmi kryŭdna, što ciapier jany siadziać. Ź Iraj Leŭšynaj my žyli pa susiedstvie, amal štoviečar, kali jana vyhulvała sabaku, sustrakalisia, jašče jazykami miancili ab pracy, dy i pra ŭsio na śviecie. Ź Dzimam Navažyłavym my paśpieli papracavać razam u biełaruskim pradstaŭnictvie rasijskaha telekanała «ORT». Ja viedaju ŭsich ich, viedaju, nakolki heta prystojnyja ludzi, i ciapier jany siadziać u turmach za svaju prystojnaść.
— Oho, dyk vy i na rasijskaje telebačańnie papracavali?
— Kali viedajecie, jość taki biełaruski prapahandyst Alaksiej Michalčanka, jaki vioŭ pieradačy na «ANT». My dobra znajomyja pa Navapołacku, pracavali razam. Jon častka sistemy, tam uvachod rubiel, a vychad ź jaje — dva. Chacia jak pra čałavieka ničoha kiepskaha skazać nie mahu. Dyk mienavita Michalčanka paznajomiŭ mianie ź Dzimam Navažyłavym, jakomu byŭ patrebny apieratar na ORT. Paśla ŭžo Dzima prapanavaŭ mianie Alesiu Lipaju. BiełaPAN byŭ najlepšym kalektyvam, dzie mnie davodziłasia pracavać. Prosta załatyja ludzi, mnie ich vielmi nie chapaje.
«Milicyja — biznes, armija — biznes, carkva — biznes»
— Čym zajmalisia ŭ Rasii, kali źjechali tudy?
— Pracavaŭ na budoŭli, na myjcy aŭtamabilnaj, zalivaŭ bietonnyja páli. Ja pahladzieŭ na Rasiju znutry — heta ž niejki žach. Zładziei tam paŭsiul, pačynajučy ad mianta, jaki skanuje ciabie na vakzale na pradmiet najaŭnaści hrošaj, i kančajučy prezidentam. I heta na ŭsich uzroŭniach. Milicyja tam — biznes, armija — biznes, carkva — biznes. Kali ja pryjechaŭ u Polšču, to ŭ mianie byŭ kulturny šok, ja zrazumieŭ, što ŭ mianie jość pravy, što ja mahu niešta asprečyć. Čas u Rasii — heta jak turmie adsiadzieŭ.
— A rasijanam praŭda ŭłaścivy impieryjalizm? Ci heta toje, što na ich nakinuŭ Pucin?
— Sapraŭdy ŭłaścivy. Kali brać prosta čałavieka, to jon čałaviek jak čałaviek. Kali ž brać ich jak hramadstva, to, viadoma, kapiec. Ty možaš być bamžom ci ałkaholikam, ale pry hetym z prydychańniem havaryć, što naležyš da Rasii, da impieryi. Heta ich tak padymaje va ŭłasnych vačach. Tolki pa adnym pravie, što jon rasijanin, jon hladzić na ŭsich zvysoku — na biełarusaŭ, na ŭkraincaŭ, na tadžykaŭ. Ja pracavaŭ z tadžykami — heta takija afihiennyja ludzi, z čačencami — toje samaje. A heta i jość nacyzm, kali ty ličyš, što tvaja nacyja vyšejšaja za ŭje astatnija.
— Ci sapraŭdy Pucina ŭ Rasii lubiać?
— Tak. U ich hramadstva pabudavanaje tak, što mianiajucca tolki šyldy: «Rasijskaja impieryja», «SSSR», «Rasijskaja Fiederacyja». Nie važna jak, ale im patrebny car, jaki budzie ŭsio vyrašać, kab ni pra što nie zadumvacca. U Biełarusi hramadzianskaja supolnaść była našmat bolš raźvitaja, našmat bolš inicyjatyvaŭ. U Rasii ŭsiaho hetaha było našmat mieniej. Jany radujucca, što pieradajuć adkaznaść za krainu kamuści inšamu. I ja nie vieru, što jany mohuć źmianicca.
«Šaniec viarnuć krainu narodu»
— Čamu vy vyjechali ŭ Polšču?
— Pracu šukaŭ. Žyŭ u Varšavie, troški ŭ Krakavie. Pracavaŭ tam na zavodzie, dastaŭkaj u IKEA zajmaŭsia. Atrymaŭ vid na žycharstva. U 2020 hodzie nie pajechaŭ u Biełaruś, choć mnie i chaciełasia spačatku paŭdzielničać u pratestach. Kali ž pratesty pieraŭtvarylisia ŭ «maršy vychadnoha dnia»: piać dzion pracujem ci što, a na šosty vychodzim i pakazvajem svaju «nievierahodnaść», to ja zrazumieŭ, što jechać niama sensu. Adzinaje, čaho ja moh dasiahnuć — kab mianie pasadzili. Ja dumaŭ až da vajny, što budu ŭ Polščy budavać svajo novaje žyćcio. A tut źjaviŭsia šaniec nie prosta viarnucca, ale viarnuć krainu narodu.
— Kali vy apošni raz byli ŭ Biełarusi?
— U lutym 2021 hoda. U mianie skončyłasia viza, jeździŭ praciahvać. Žyŭ na čužoj kvatery, karystaŭsia čužoj simkaj, nidzie nie śviaciŭsia. Prasiadzieŭ tak miesiac, jak myš pad vienikam; tady jašče latali samaloty, vyskačyŭ i pierachryściŭsia.
«Polšča była, jak pajezdka ŭ Dysnejłend»
— Čamu ŭ vas pazyŭny «Andžej»?
— Jašče ŭ 1970-ja pajechali z baćkami da svajakoŭ u Polšču. Mnie tady było piać hadoŭ. Mianie tam usie nazyvali «Andžej», navat baćki stali mianie tak nazyvać. Tak i zastałosia sa mnoj na ŭsio žyćcio. Dla mianie ŭžo tady Polšča była, jak pajezdka ŭ Dysnejłend. Jana vielmi mocna adroźnivałasia ad SSSR: usie chodziać u džynsach, žujku možna kupić u kramie (śmiajecca).
— Dyk vy z časoŭ savieckaha zastoju, atrymlivajecca, pa zamiežžy padarožničajecie.
— Moj dzied i čatyry jahonyja braty ŭ časy Druhoj suśvietnaj vajny vajavali ŭ Polskim vojsku. Jany rodam z Hłyboččyny, havaryli pa-polsku. Adzin z bratoŭ zahinuŭ. Moj dzied i jašče adzin brat viarnulisia ŭ Biełaruś, a jašče dvoje zastalisia ŭ Polščy. Z tych časoŭ u nas svajaki tam. Jany pamiatajuć, što ich karani ź Biełarusi, ale ličać siabie palakami.
«Ja ličyŭ, što Pucin razumniejšy»
— Što za dzień dla vas byŭ 24 lutaha 2022?
— Ščyra kažučy, byŭ šok. U mianie šmat dobrych siabroŭ siarod ukraincaŭ, jany ciapier taksama vajujuć. Pačali telefanavać adzin adnamu. My kožny viečar źbiralisia — i ŭsie razmovy byli pra mahčymuju vajnu. Navat nam užo tady ŭsim było zrazumieła: kali abvieściać vajnu, to rasijskich sałdat tut parvuć na ŭkrainski ściah. I budzie mienavita tak, jak my bačym ciapier. Treba być poŭnym debiłam, kab pajści na heta. Ja ličyŭ, što Pucin trochi razumniejšy čałaviek. Vyśvietliłasia, što nie. Niezrazumieła, jak jon moža kiravać krainaj, kali nie moža zrazumieć takich prostych rečaŭ.
— Vy adrazu zachacieli jechać va Ukrainu?
— Tak, imhnienna pačaŭ šukać šlachi. Mnie było niavažna, jechać vałancioram, paramiedykam, ci sałdatam. Možna ŭsio pravilna razumieć, pahavaryć, ale ŭ momant, kali pačałasia vajna, słovy ŭžo ničoha nie rašajuć. Rašajuć učynki. Kali pačuŭ, što pry Biełaruskim domie ŭ Varšavie farmujecca bataljon Kalinoŭskaha, to adrazu pajechaŭ tudy. Dapamahaŭ tam — niešta padnieści, niešta zahruzić. Štodnia dva tydni ja tudy jeździŭ, pakul pytańnie razhladałasia.
«Na vajnu jechaŭ nie pa ramantyku»
— Kolki vam hadoŭ?
— Užo va Ukrainie mnie spoŭniłasia 53. Ale ja tut nie samy starejšy, što było adkryćciom.
— Fizičnyja nahruzki vam ciažka dajucca?
— Spačatku było vielmi ciažka, čaho taić. A ciapier užo nie, navat słužba stanovicca rucinaj. U nas pastajannaja ratacyja: niechta na bajavych, chtości tut. Ja jašče nie jeździŭ, adzin z samych poźnich. Napeŭna, na nastupnym tydni pajedu.
— Vy słužyli ŭ savieckim vojsku?
— Tak, u Zakaŭkazskaj vajskovaj akruzie. Bazavalisia ŭ Hruzii. Heta byŭ čas, kali pačaŭsia vajenny kanflikt u Karabachu, u samich bajach udziełu nie prymali, ale vazili tudy humanitarku, dapamahali ŭciekačam. Ja tady ŭžo ŭbačyŭ, što vajna — heta nie ramantyka. Tamu i va Ukrainu ja jechaŭ nie pa ramantyku. Adzinaje dobraje, što jość na vajnie, — heta ludzi pobač.
— Heta ž i pra bataljon Kalinoŭskaha?
— Naturalna. Niama tut vypadkovych ludziej. A navat kali i źjaŭlajucca, to chutka źnikajuć. Usie vielmi matyvavanyja, jany hatovyja achviaravać saboj za ideju, za budučyniu Biełarusi. Łukašenka addaŭ našu krainu akupantam. Ukraincy nie zabuduć, što Kijeŭ abstrelvali ź Biełarusi, jamu hetaha nie spuściać. A my nie darujem jamu 2020 hod, Zacharanku i inšych.
«Śmierć «Vołata» ciažka było pieražyć»
— Z kimści z zahinułych biełarusaŭ byli znajomyja?
— Tolki z «Vołatam». Niekalki razoŭ razmaŭlali. Jon mnie dapamahaŭ. Chacieŭ zrabić jamu padarunak, a jon nie ŭziaŭ. Jahonuju śmierć ciažka było pieražyć. Jon vielmi cudoŭny čałaviek, u jaho była mocnaja enierhija, siła. Jon moh užo nie vajavać, bo byŭ ciažka paranieny ŭ 2021 hodzie. Takija ludzi pryvykli ŭsie ciažkaści brać na siabie, u jaho vializnaja adkaznaść za ŭsich była.
— Ci pieramoža Ukraina ŭ hetaj vajnie?
— Adnaznačna. Ukraina z kožnym dniom stanovicca ŭsio macniejšaj, a Rasija — słabiejšaj. Sankcyi taksama padkosiać Rasiju. Matyvacyi ŭ sałdataŭ niama nijakaj. Heta biessensoŭnaja vajna, nichto nie razumieje metaŭ. U Biełarusi nichto, mabyć, nie vieryć, što «rychtavałasia napadzieńnie z čatyroch bakoŭ». Mabyć, «starejšy brat» upadzie pieršym, ale i Łukašenka nie ŭsiedzić.
