Nacbiblijateka, dom Čyža… Ekśpierty pa architektury znajšli aznačeńnie «ahratrešu» i nazvali jaho šedeŭry ŭ Minsku
U 90-ja ŭ bujnych postsavieckich haradach pačali zjaŭlacca budynki, źniešni vyhlad jakich niaredka vyklikaŭ źbiantežanaść, iraničnuju ŭśmiešku i navat sumnievy ŭ najaŭnaści prafiesijnaj adukacyi ŭ aŭtaraŭ. Viežki, piramidki, kałony, porciki, dziŭnaha vyhladu mietałakanstrukcyi na dachach, vientfasady ź mietałakieramiki — jakija tolki aznačeńni nie prydumvali dla hetaj architektury, samym raspaŭsiudžanym ź ich byŭ «ahrahłamur». Ale hrupa maładych daśledčykaŭ, architektaraŭ i mastactvaznaŭcaŭ, jakaja zaniałasia vyvučeńniem hetaj zjavy, dała joj inšaje aznačeńnie — kapitalistyčny ramantyzm.
— Kapram — heta nie styl, heta pieryjad u kultury postsavieckich krain. Tamu što stylistyčna hetyja pomniki vielmi raznastajnyja. U kapitalistyčnym ramantyźmie sustrakajucca pabudovy ŭ duchu lubych architekturnych kirunkaŭ: nieakłasicyzm, chaj-tek, — raspaviadaje «Kufaru» Daniił Vieracieńnikaŭ, architektar i adzin z aŭtaraŭ tielehram-kanała «Klizma ramantyzmu». — Stylistyčna heta ŭsio što zaŭhodna, a kulturna — heta davoli sucelnaja zjava, jakaja źviazanaja z peŭnymi sacyjakulturnymi i palityčnymi transfarmacyjami, jakija adbyvalisia paśla raspadu SSSR.
Pavodle jaho, architektura kapramu — heta parušeńnie tabu «vysokaha hustu», sproba na smak «zabaronienych pładoŭ». U adzin momant architektary pa ŭsim byłym SSSR, jakija vychoŭvalisia na vysokich uzorach savieckaha madernizmu, raptam zachapilisia stvareńniem zusim inšych budynkaŭ.
— Kali spačatku było nielha, a potym stała možna — heta zryvaje dach, i ty pačynaješ pierahinać pałku. Hetaja ŭsiodazvolenaść, hetaje pjankoje pavietra svabody, u tym liku svabody samavyjaŭleńnia, realna «zryvała dach» šmatlikim architektaram, jakija da hetaha tvaryli ŭ vielmi strohim akademičnym klučy. Ramantyzm — heta stomlenaść ad univiersalnaha. Kali kłasičnaja strohaść stanovicca sumnaj, joj na źmienu prychodzić mastacki pluralizm, — tłumačyć Daniił Vieracieńnikaŭ.
Daśledčyk kapitalistyčnaha ramantyzmu nie raz byvaŭ u Minsku, ale vyłučyć charakternyja rysy miascovaha kapramu nie biarecca, pakidaje hetuju pracu budučym daśledčykam:
— U Rasii bačnyja vyraznyja rehijanalnyja adroźnieńni. Maryjskaja architektura nie padobnaja da mardoŭskaj, tatarstanskaja — da čačenskaj. Nižaharodskaja architekturnaja škoła nie toje samaje, što irkuckaja.
A biełaruski kapram takoj svojeasablivaściu nie vałodaje. Jon vielmi raznastajny. Mahčyma, tamu, što ŭ 90-ja — 2000-ja ŭ Biełarusi architekturny i budaŭničy rynak nie byŭ zanadta manapalizavany, u adroźnieńnie ad rasijskich rehijonaŭ.
Tym nie mienš epocha jarka adbiłasia ŭ architektury biełaruskaj stalicy, i Daniił Vieracieńnikaŭ vyłučyŭ try šedeŭry, jakija, na jaho dumku, niasuć u sabie ŭsie prykmiety kapitalistyčnaha ramantyzmu.
— Dom kala Trajeckaha pradmieścia kidajecca ŭ vočy z roznych punktaŭ, kali špacyruješ pa Minsku. Heta adzin z budynkaŭ, jakija mocna źmianili niabiesnuju liniju horada i jakija śviedčać ab praźmiernych ambicyjach zabudoŭščykaŭ taho času. Heta i jość ramantyzm kapitalistaŭ. Ahulny siłuet budynka i asobnyja jaho elemienty namiakajuć na žadańnie raźvivać histaryčnyja architekturnyja movy, ale vielizarny maštab całkam źniščaje lubyja sproby nadać jamu kantekstualny charaktar.
— Biznes-centr «Kapitał Pałas» niby «paradziruje» Pałac prafsajuzaŭ pobač. Pry hetym, kali pahladzieć płan biznes-centra, ništo nie pradviaščaje pafasny porcik u kłasicystyčnym styli. Zvyčajny korpus litaraj H i zusim ardynarny fasad, jaki nieviadoma navošta vyrašyli «ŭpryhožyć» takim voś čynam. Viedaju, što hety budynak «mazolić» mnohim minčanam vočy, ale jon ad hetaha nie pierastaje być pomnikam architektury.
— Uklučać u hety śpis Nacyjanalnuju biblijateku nie całkam pravamierna. Hety budynak sprajektavany jašče ŭ Savieckim Sajuzie, prosta pabudavany praz 15 hadoŭ. Ale, viadoma, jaho nielha abyści ŭvahaj — heta, pa-mojmu, vybitnaja štuka. Kali jaho zadumvali, užo była dazvolenaja pryvatnaja prajektoŭnaja dziejnaść, i ŭ architekturu pačali pranikać niejkija jeŭrapiejskija pavievy. U hetym mahutnym architekturnym vykazvańni jość šmat čaho ź internacyjanalnaj mastackaj movy. I ŭ im dakładna možna adroźnić rysy rańniaha kapramu.
Na dumku daśledčyka, u Rasii epocha kapramu padyšła da kanca: svabody ŭ architektury stanovicca z kožnym hodam mienš, a tvorčy palot dojlidaŭ abmiažoŭvajuć rehłamientami, standartami i dyzajn-kodami. Da taho ž sučasnaść pradjaŭlaje hetym budynkam šmat estetyčnych pytańniaŭ.
Ale Daniił Vieracieńnikaŭ upeŭnieny, što sapraŭdnaja acenka kapitalistyčnaha ramantyzmu napieradzie:
— Z estetyčnaha punktu hledžańnia pomniki kapramu zaŭsiody, navat u dalokaj budučyni, buduć usprymacca jak niedaskanałyja. Ale važna inšaje — z historyka-kulturnaha punktu hledžańnia ich kaštoŭnaść budzie raści.
U niejki momant budzie zusim niavažna, što hetyja budynki nie adznačajucca vysokim hustam, tamu što budzie važny sam fakt ich najaŭnaści — toje, što jany zachavalisia i reprezientujuć saboj cełuju epochu ź jaje mastackimi svabodami. Z tymi svabodami, jakija byli, — i raptam ich nie stała.
