Znajści
Ałharytmičny łacinski varyjant
26.11.2022 / 12:16RusŁacBieł

Marośkaŭski skarb: historyja hlinianaha harščočka, jaki apynuŭsia adnym z samych vialikich skarbaŭ, znojdzienych u Biełarusi

U fondach Minskaha abłasnoha krajaznaŭčaha muzieja znachodzicca adzin z piaci samych vialikich skarbaŭ, znojdzienych na terytoryi Biełarusi. Hety skarb byŭ adšukany 50 hod tamu ŭ Maładziečanskim rajonie, piša «Maładziečanskaja hazieta».

30 rubloŭ za znachodku

Na hliniany harščok, paŭniutki maniet, natknułasia na hłybini mietra na svaim prysiadzibnym učastku žycharka vioski Marośki, jakaja kapała jamu pad sklep.

— U našych dakumientach paznačana imia hetaj viaskoŭki — Volha Ivanaŭna Kałačyk, — raskazvaje małodšy navukovy supracoŭnik abłasnoha krajaznaŭčaha muzieja Jana Kazakievič. — Taksama zhadvajecca, što joj praduhledžvałasia dziaržaŭnaja vypłata ŭ pamiery 30 rubloŭ.

U staradaŭnim haršku znachodziłasia 5768 maniet siaredziny XVI — pačatku XVII stahodździa. Vaha znachodki — amal siem kiłahramaŭ. Žančyna sama pryniesła skarb u muziej, jaki ŭ pačatku 1970-ch raźmiaščaŭsia ŭ našym horadzie na vulicy Libava-Romienskaj. Chiba tolki harščok byŭ paškodžany, ale jaho čarapki taksama jość u fondach. Muziejščyki i siońnia nie pierastajuć ździŭlacca sumlennaści Volhi Ivanaŭny, jakaja ŭśviedamlała, nakolki kaštoŭnaja trapiłasia joj znachodka. Rabotniki ŭstanovy taho času potym vyjazdžali na ahlad miascovaści, dzie byŭ zakapany skarb, ale bolš ničoha nie adšukali.

Fakt jaho znachodki zafiksavany ŭ niekatorych histaryčnych encykłapiedyjach, knihach, jość takija i ŭ hetym muziei. Asablivaj uvahi zasłuhoŭvaje vydańnie viadomaha biełaruskaha numizmata, daśledčyka, piedahoha Valancina Rabceviča «O čiom rasskazyvajut moniety», vokładku jakoha ŭpryhožvaje fotazdymak mienavita marośkaŭskaha raryteta. Niekalki staronak pryśviaciŭ hetamu skarbu ŭ svajoj knizie «Nieviadomaje pra viadomaje» i były rabotnik abłasnoha muzieja krajaznaviec Siarhiej Starykievič. Svajo pačesnaje miesca jana taksama znajšła ŭ fondach.

Hrašovaja haspadarka

Ale dakładnuju historyju harška z manietami nichto nie viedaje. Chacia muziejščyki, jakija ŭvažliva staviacca da minuŭščyny, pasprabavali adnavić jaje.

— Pakolki ŭ skarbie maniety roznych dziaržaŭ, možna śćviardžać, što jon źjaŭlajecca typovym uzoram hrašovaj haspadarki XVII stahodździa, — źviartaje ŭvahu Jana Ivanaŭna. — U pieršuju čarhu heta maniety Rečy Paspalitaj — dynaryj, dvajny dynaryj, ternaryj, šeleh, hroš, paŭtarahrašovik, trajny hroš. Inšaziemnaja manieta, jakaja taksama była ŭ abarocie na terytoryi Biełarusi, pradstaŭlena tryma asnoŭnymi hrupami — biłonami Prusii, šylinhami Šviedskaj Prybałtyki (Ryha, Livonija) i talerami Ispanskich Niderłandaŭ. Usio heta havoryć ab tym, što ŭ toj daloki čas naša hrašovaja sistema ŭpisvałasia ŭ jeŭrapiejskuju. Našy maniety byli ŭ abarocie ŭ inšych dziaržavach, ich — chadzili ŭ nas.

Taksama muziejščyki pasprabavali vyznačyć čas, kali skarb byŭ schavany.

— Abapirajučysia na vopyt i dośledy Siarhieja Starykieviča, pa-pieršaje, treba źviarnuć uvahu, na jakoj maniecie paznačana najbolš poźniaja data, — pahłyblajecca ŭ historyju navukovy supracoŭnik. — Hod čakanki vyznačaje čas, raniej jakoha skarb nie moh być schavany. Samyja maładyja ŭ marośkaŭskim rarytecie čatyry šylinhi Karła Ch Hustava, što adčakanili na Ryžskim manietnym dvary. Takim čynam, možna ŭpeŭniena skazać, što harščok z manietami byŭ zakapany prykładna ŭ druhoj pałovie 1650-ch, ale nie raniej za 1655 hod. Jość i zakanamiernaść: u skarbie najbolšaja kolkaść drobnych biłonavych maniet šylinhaŭ (ich zvyš čatyroch z pałovaj tysiač), i čakanilisia jany na roznych manietnych dvarach, ale z kožnym hodam vypusku ich vidavočna mienš. Heta akaličnaść ukazvaje na toje, što čym bližej da daty zachavańnia skarbu, tym mienš tam znachodzicca samych maładych maniet. Takim čynam, možna zrabić vysnovu, što jon byŭ zakapany mienavita ŭ 1655-m.

Kryvavaja minuŭščyna

Muziejščyki pasprabavali vyśvietlić i toje, što mahło prymusić haspadara schavać źbieražeńni ŭ ziamli.

— Tahačasnaja palityčnaja i ekanamičnaja abstanoŭka ŭ dziaržavie była vielmi niaprostaj, — znoŭ hartaje staronki historyi Jana Ivanaŭna. — Reč Paspalitaja mocna asłabieła ŭ vyniku nacyjanalna-vyzvalenčaj i antyfieadalnaj vajny 1648-1651 hadoŭ na ziemlach Ukrainy i Biełarusi. Adzinaccataha kastryčnika 1653 hoda Ziemski sabor daŭ zhodu pryniać Ukrainu pad uładu Rasii, što aŭtamatyčna aznačała vajnu cara Alaksieja Michajłaviča z Rečču Paspalitaj. Tamu ŭžo ŭ mai 1654-ha vojski rasijskaha cara pačali vajennyja dziejańni. Armija na čale ź im rušyła ŭ bok Smalenska i dalej na biełaruskija ziemli. Roŭna praz hod pačałasia druhaja vajennaja kampanija. Šlach rasijskaj hrupoŭki pralahaŭ u tym liku praz Maładziečna, Lebiedzieva. Možna zrabić zdahadku, što za niekalki dzion da ŭziaćcia Vilni, kali niepryjacielskija vojski padychodzili da Marosiek, i byŭ schavany skarb. Jaho haspadar, chutčej za ŭsio, papaŭniaŭ hrašovyja zapasy štodzionna, i najbolš vierahodna, jon trymaŭ prydarožnuju karčmu. A pasudzina, u jakuju składvali maniety, najpierš praduhledžvałasia dla pryhatavańnia ježy. Mabyć, pry jaŭnaj niebiaśpiecy haspadar schapiŭ harščok, jaki pieršym trapiŭ pad ruku. Los hetaha čałavieka, vierahodna, skłaŭsia trahična, bo schavanaje im tak i zastałosia ŭ ziamli.

Jana Kazakievič taksama źviartaje ŭvahu na historyju samoj vioski Marośki. Pieršaje aficyjnaje ŭpaminańnie pra jaje datujecca kancom XVIII — pačatkam XIX stahodździa, znojdzieny skarb — vidavočna raniejšym časam.

— Heta moža śviedčyć, što vioska isnavała značna raniej, — zaŭvažaje navukovy supracoŭnik. — A voś taja pryčyna, pa jakoj byŭ schavany skarb, mahčyma, mieła nastupstvy dla samoha nasielenaha punkta. Jon moh być źniščany ŭ toj strašnaj vajnie i amal dva stahodździ z-za hetaha nidzie ŭ dakumientach nie zhadvaŭsia.

Pieralik — zataiŭšy dychańnie…

Chacia skarb zachoŭvajecca ŭ muziei paŭvieka, šyrokamu kołu hledačoŭ demanstrujecca niačasta, bo pradstavić jaho na vystaŭcy — nadzvyčaj pracajomki i adkazny praces. Upieršyniu jaho poŭnaściu pakazali na vystaŭcy «Skarby muzieja» ŭ 2000 hodzie. Druhi raz — u čas adkryćcia novaha budynka muzieja ŭ 2006-m. U roznyja časy ekspanavalisia tolki asobnyja maniety z tych tysiač.

— U fondach usie jany zachoŭvajucca ŭ asobnych papiarovych kanviercikach, jakija, zhodna ź ich pamierami, muziejščyki zrabili sami, — havoryć Jana Ivanaŭna. — U adpaviednaści ź biełaruskim zakanadaŭstvam, instrukcyjami padobnyja skarby, u tym liku hety, nieabchodna pieraličvać raz u piać hadoŭ, i kali na manietach utvaryŭsia nalot, raz na hod čyścić. Dla hetaha vykarystoŭvajucca zvyčajnyja ščotka, vada i bavaŭnianyja anučki. Mnie pakul ni razu nie davodziłasia prymać udzieł u takoj adkaznaj spravie. Ja pracuju va ŭstanovie čaćviorty miesiac paśla zakančeńnia VNU. Ale, biezumoŭna, maru dakranucca da sapraŭdnych kaštoŭnaściej našaj ziamli.

A voś Elvira Jachimovič, jakaja ŭ muziei bolš za dziesiać hadoŭ i ciapier źjaŭlajecca načalnikam adździeła navukova-mietadyčnaj raboty, dvojčy pieraličvała marośkaŭski skarb.

— Nieadnojčy čuła pra jaho, kali vučyłasia ŭ Biełdziaržuniviersitecie, ad svajho piedahoha Valancina Rabceviča, — dałučajecca da razmovy Elvira Alehaŭna. — Tady i padumać nie mahła, što budu pieraličvać hetyja maniety. Biezumoŭna, dakranańnie da tajamnic historyi vyklikaje asablivaje trapiatańnie, tym bolš kali maješ spravu z sapraŭdnym skarbam. Jak praviła, pieraličvajem jaho kamandaj supracoŭnikaŭ: učatyroch spraŭlajemsia za čatyry hadziny. Ličym naturalna zataiŭšy dychańnie.

Nashaniva.com

Chočaš padzialicca važnaj infarmacyjaj
ananimna i kanfidencyjna?

Клас
Панылы сорам
Ха-ха
Ого
Сумна
Абуральна
Kab pakinuć kamientar, kali łaska, aktyvujcie JavaScript u naładach svajho braŭziera
Kab skarystacca kalendarom, kali łaska, aktyvujcie JavaScript u naładach svajho braŭziera