«Ideja «biełaruskaj Šviejcaryi» blizkaja masavaj śviadomaści». Doktar sacyjałohii pra čakańni i nastroi biełarusaŭ
Bolšaść biełarusaŭ chacieła b, kab u ich spravy nichto nie lez, pad Rasiju jany kłaścisia nie chočuć, a vajna va Ukrainie dla mnohich virtualnaja, ličyć viadomy sacyjołah Hienadź Koršunaŭ. Jon tłumačyć, čamu častka biełarusaŭ uchvalaje papulisckija zachady Łukašenki, čamu kanflikt u hramadstvie jość, a raskołu niama, dy čamu maŭčyć uładnaja elita.
Staršy daśledčyk Centra novych idej, doktar sacyjałohii Hienadź Koršunaŭ. Fota: asabisty archiŭ
Režym Łukašenki zrabiŭ prapahandysckim naratyvam, što ŭ Biełarusi nie kiepska, — i toje pačynaje pracavać
Staršy daśledčyk Centra novych idej, doktar sacyjałohii Hienadź Koršunaŭ kaža, što ŭ nastrojach biełarusaŭ ciapier daminujuć dźvie tendencyi. Z adnaho boku, vialikaja častka ludziej zaniepakojenaja ŭłasnaj biaśpiekaj. Ich u luby momant mohuć aryštavać ci jany apynucca pad inšymi represijami, naprykład, buduć zvolnienyja z pracy.
Z druhoha boku, pavodle ekśpierta, adsutnaść mabilizacyi i stabilizacyja cen spracavali na ŭchvaleńnie dziejańniaŭ ułady. Apošnija try miesiacy ŭmacoŭvajecca ideja taho, što ŭ Biełarusi nie ŭsio tak drenna. Režym Łukašenki stvaraje hety prapahandyscki naratyŭ, i jon pačynaje pakrysie pracavać.
Zadavolenaść ahulnym napramkam raźvićcia dziaržavy na praciahu apošniaha hoda. Skrynšot prezientacyi daśledavańnia «Biełaruskaja nacyjanalnaja identyčnaść u 2022 hodzie»
«Va Ukrainie jość vajna — u Biełarusi jaje niama. Prapahanda aktyŭna prasoŭvaje ideju, što Biełaruś u hetaj vajnie nie ŭdzielničaje. Nie zvažajučy na toje, što naša terytoryja, infrastruktura vykarystoŭvalisia rasijskimi vojskami dla napadu na Ukrainu.
Vidać, što apošnija niekalki miesiacaŭ ź Biełarusi bambavańniaŭ Ukrainy niama. Nazirajecca dystancyjavańnie ad vajny», — ilustruje situacyju prykładam ekśpiert.
Dla bolšaści biełarusaŭ vajna va Ukrainie virtualnaja
Pra vykarystańnie Rasijaj biełaruskaj terytoryi, ličyć Hienadź Koršunaŭ, zbolšaha viedajuć usie biełarusy. Ale ŭ hetym vypadku pracujuć asablivyja miechanizmy.
«Kali zdarajecca niešta zusim niejmaviernaje, što nie ŭkładajecca ŭ karcinu śvietu, jakaja ŭ hałovach, to rozum takija fakty nie ŭsprymaje. Jon kaža, što heta niapraŭda, bo takoha nie było i nie moža być u pryncypie. Tamu toje vykreślivajem i nie bačym, asabliva kali heta naŭprost nas nie kranaje.
Prapahanda i dziaržaŭnyja miedyja vielmi dobra heta vykarystoŭvajuć i davodziać, što my ŭ vajnie nie ŭdzielničajem. Tym samym padtrymlivajučy ŭstanoŭku ludziej na «nie zvažać», — tłumačyć daśledčyk.
Čyj bok padtrymlivajuć biełarusy ŭ vajnie va Ukrainie. Skrynšot prezientacyi daśledavańnia «Biełaruskaja nacyjanalnaja identyčnaść u 2022 hodzie»
Na dumku Koršunava, žychary Hrodzienskaj, Minskaj, Mahiloŭskaj, Viciebskaj abłaściej nie bačyli vojskaŭ, i dla ich vajna va Ukrainie virtualnaja. Z rasijskimi vojskami niepasredna sutyknulisia žychary Homielskaj i Bresckaj abłaściej, dzie kvataravali sałdaty.
Sacyjołah akcentuje ŭvahu na tym, što prapahandu zaŭždy treba ŭličvać. Akramia taho, nie zabyvać, što pa razhromie niezaležnych miedyja infarmacyjnaja prastora ŭ Biełarusi tatalna rusifikavanaja i maje prarasijski ŭchił.
«Kali niekatoryja biełarusy havorać sa svajakami va Ukrainie, to vierać bolš prapahandzie, čym svajakam. I toje śviedčyć, što prapahanda pracuje», — adznačaje jon.
Jašče adzin momant — paraŭnańnie z tym, što adbyvajecca ŭ Rasii.
Tam mabilizacyja, raście psichałahičnaje napružańnie. U Biełarusi vajenkamaty pravodziać pravierku danych, ale mabilizacyja aficyjna nie abviaščałasia. Heta nadaje pazityŭnuju karcinu ŭ paraŭnańni z Rasijaj.
Na pryciskańnie cen ułada atrymała pazityŭny vodhuk ad prostaha čałavieka
Pavodle Koršunava, zabarona rostu cen mocna spracavała dla masavaj śviadomaści, bo hetaje pytańnie zaŭždy turbuje. Choć taki krok nie duža dobraja reč dla ekanomiki, prosty čałaviek bačyć, što ceny nie rastuć, i heta jaho zadavalniaje.
Na pohlad surazmoŭcy, «pryciskańnie cenaŭ» — pa sutnaści, pieršaje štości značnaje, što zrabiŭ Łukašenka za apošnija dva hady paśla revalucyi, i na fonie jaho papiaredniaj biaździejnaści i heta atrymała pazityŭny vodhuk ad prostych ludziej.
«Stratehičnaha bačańnia siońnia ŭ ludziej niama, bo situacyja dynamičnaja. U adnym z daśledavańniaŭ my zapytvali, jaki ŭ respandentaŭ haryzont płanavańnia. Dla bolšaści heta 1—2 miesiacy. Ludzi dalej nie hladziać.
Tamu ŭ takim apieratyŭnym płanie situacyju sapraŭdy dziaržava stabilizavała. Na pieršym miescy zaŭždy ŭ ludziej ekanamičny składnik», — tłumačyć Koršunaŭ.
Bolšaść biełarusaŭ chacieła b zajmacca svaimi spravami
Sacyjołah Filip Bikanaŭ u niadaŭna prezientavanym daśledavańni adznačyŭ, što 39 pracentaŭ biełarusaŭ u staŭleńni da vajny va Ukrainie trymajucca prarasijskaj pazicyi, a 20 padtrymlivajuć Ukrainu. Astatnija schilnyja maŭčać i dychać. Ci śviedčyć heta, što 39 pracentaŭ biełarusaŭ hatovyja vajavać i ich nie pałochajuć nastupstvy?
«Tak adnaznačna kazać nielha, — adkazvaje Koršunaŭ i ŭdakładniaje:
— Jość u hramadskaj śviadomaści kansensus z usich bakoŭ — i tych, chto za ŭładu, i tych, chto za pratesty, i tych, chto atajasamlaje siabie z savieckimi ludźmi, i śviadomymi biełarusami — nie ŭstupać u vajnu. Vajna — heta ahulnaja antykaštoŭnaść. Heta bačna pa vynikach daśledavańnia».
Pavodle daśledčyka, bazavaja stratehija biełaruskaha hramadstva prasočvajecca i pa hieapalityčnych pytańniach, i pa ŭnutrypalityčnych: bolšaść biełarusaŭ chacieła b zajmacca svaimi spravami i kab u hetyja spravy nichto nie ŭłaziŭ.
«Kali ž prymušać čałavieka vykazacca, ci jon za tych, ci za tych, jon skaža niešta, adnak, tut pytańnie, što jon budzie rabić», — padkreślivaje Koršunaŭ.
Staŭleńnie biełarusaŭ da intehracyi. Skrynšot prezientacyi daśledavańnia «Biełaruskaja nacyjanalnaja identyčnaść u 2022 hodzie»
Pa słovach Koršunava, padtrymka rasijskaha boku — heta mocnaja zvyčka. Jaje ŭkładali biełarusam sa škoły, dziesiacihodździ nad hetym pracavała prapahanda.
«Ale, kali padvodzić da padtrymki vajny, to tut havorka pra inšaje. Padtrymlivać ža možna taksama pa-roznamu. Mienšaja častka žadaje pieramohi, mahutnaj, kryvavaj, rasijskamu ci ŭkrainskamu boku. Bolšaść ža spačuvaje. Ciapier bjuć Rasiju, dyk joj spačuvajuć. U ich mabilizacyja, tamu dumki biełarusa — kab svajaka tam na vajnu nie zabrali», — miarkuje surazmoŭca.
Kanflikt u hramadstvie jość — raskołu niama
Sioleta ŭ krasaviku Hienadź Koršunaŭ kazaŭ, što krytyčnaha padziełu hramadstva nie bačyć, jak i pieradumoŭ dla sapraŭdnaha supraćstajańnia. Ci źmianiłasia situacyja za praminuły čas?
Koršunaŭ zaŭvažaje, što «my pryzvyčailisia hladzieć na polusy, bo heta prosta, nahladna i zrazumieła», ale toje nie adlustroŭvaje sapraŭdnaj situacyi. Pavodle jaho, kanflikt u hramadstvie nasamreč jość, ale raskoł adsutničaje, i heta zasłuha «vialikaj siaredziny» nieprymirymych hrup.
«Heta bačna pa pytańni pra hieapalityku. Kali zapytvaješ, vy za ŭschod ci za zachad, to bolšaść kaža: adčapiciesia ad nas, my chočam niejtralitetu i chočam zajmacca svaimi spravami», — davodzić jon.
Pa słovach sacyjołaha, toje ž samaje pracuje i ź identyčnaściu. Bolšaść nie choča iści ni ŭ bok nacyjanalna-ramantyčnych, ni ŭ bok savieckich.
Koršunaŭ ličyć, što treba vybudoŭvać centrysckija, niejtralnyja madeli hramadstva, jakija zbałansujuć toje, što lažyć na adnym i druhim baku. Ideja «biełaruskaj Šviejcaryi» naturalna blizkaja biełaruskaj masavaj śviadomaści.
Hienadź Koršunaŭ adznačaje, što ładnaja častka biełarusaŭ rozumam zastajecca ŭ 2020 hodzie. Tady adbyłasia pierakadziroŭka biełarusaŭ jak nacyi ŭ postyndustryjalnaj i postmadernovaj eposie.
Na jaho dumku, biełarusam blizkaja sietkavaja arhanizacyja hramadstva, u jakim daminujuć haryzantalnyja suviazi miž ludźmi. U hetym jon bačyć pryčynu taho, što biełarusam nie ŭdałosia sfarmulavać napačatku XX stahodździa madernovaj kancepcyi nacyi, kali pracavali viertykalnyja suviazi.
Biełarusy nie zhodnyja kłaścisia pad Rasiju, a Łukašenku niajomka padparadkoŭvacca Pucinu
Hienadź Koršunaŭ ličyć aktualnymi raniej nazvanyja im scenary raźvićcia situacyi ŭ śviatle «straty častki infarmacyjnaha suvierenitetu Biełarusi»:
— «samakałanizacyja Biełarusi, heta značyć padparadkavańnie Rasii»
— pryjarytet niejtralitetu: zachavańnie suvierenitetu, roŭnyja siabroŭskija adnosiny i z Uschodam, i z Zachadam.
— prajeŭrapiejski scenar.
Śfiery mahčymaha pahłybleńnia intehracyi z Rasijaj. Skrynšot prezientacyi daśledavańnia «Biełaruskaja nacyjanalnaja identyčnaść u 2022 hodzie»
Adzinaje, varta razumieć, adznačaje Koršunaŭ, što ŭ nas dziaržava suprać hramadstva. Chacia ciapier jano zbolšaha padtrymlivaje toje, što rabić ułada (u ekanamičnym, a nie ŭ ahulnym płanie).
Na dumku daśledčyka, biełarusy nie zhodnyja całkam kłaścisia pad Rasiju.
«Kali my pytajem, z kim sajuz, to ludzi kažuć pra sajuz z Rasijaj, ale heta nie varyjant Savieckaha Sajuza. Heta varyjant adkrytych miežaŭ, ekanamičnaha supracoŭnictva. Palityčnaha ci vajskovaha tut značna mieniej. Asnoŭnaje — usio roŭna ekanomika. I bolšaść kaža, što siabravać treba z usimi», — tłumačyć Koršunaŭ.
Łukašenka zdaje ŭsio bolš i bolš suvierenitetu. Koršunaŭ trymajecca mierkavańnia, što Łukašenka vykanaje ŭsio, što jamu zahadaje Pucin. Rasijskija vojski atrymali ŭ Biełarusi dostup da terytoryi, balnic, daroh, zbroi, bojeprypasaŭ.
«Chutčej za ŭsio, nijakaha prymusu Łukašenki z boku Rasii niama, — ličyć jon. — Ale vidać, što dla Łukašenki niazvykłaja pazicyja padparadkoŭvajecca. Heta jamu nie padabajecca. Ci ŭdasca jamu vyskačyć — heta pytańnie».
Ścipłyja žesty ŭ bok Zachadu jon robić, adznačaje Koršunaŭ. Jak, naprykład, prapanova tranzitu ziernia z Ukrainy praź biełaruskuju terytoryju. Ale taja ž amnistyja vyliłasia ŭ pšyk z palityčnaha hledzišča. Palitviaźniaŭ jana nie zakranuła.
Ci možna čynoŭnictva razhladać jak asobnaha hulca na palityčnym poli biez Łukašenki
Daśledavańniaŭ pa čynoŭnictvie, uładnaj elicie amal niama, zaŭvažaje Hienadź Koršunaŭ. Ale pa ich pavodzinach, tym, što prasočvajecca ŭ miedyja, bačna, što elitaŭ u Biełarusi niama ŭ kłasičnym razumieńni.
Elity — heta subjekty, jakija asensoŭvajuć svaje mety, intaresy i za ich niejak zmahajucca. U Biełarusi hetaha niama.
Finansavych elitaŭ, jakija b vystupali za svaje intaresy, niama. Intelektualnyja elity vyniščanyja. Chto zastaŭsia — maŭčyć. Kali prajści pa siektarach, to tam nikoha bolš-mienš samastojnaha niama.
«Usio zacisnutaje ŭ režymny kułak, i heta kułak Łukašenki», — padkreślivaje ekśpiert.
Na jaho pohlad, heta adna z pryčyn, čamu nie było pieramohi ŭ 2020 hodzie. Tady nie adbyłosia raskołu elit, bo ich jak takich niama.
«Łukašenka vybudavaŭ pad siabie vielmi mahutnuju administracyjna-biurakratyčnuju i siłavuju mašynu. I jana pracuje — adna, manalitnaja. I Łukašenka robić usio, kab jana pracavała dalej», — davodzić Koršunaŭ.
Tamu, ličyć jon, Łukašenka adziny palityčny aktar i robić usio, kab stvoranaja im mašyna pracavała tolki na jaho.
Jakim budzie scenar raźviazańnia prablemaŭ u Biełarusi z ulikam nastrojaŭ
— Takoje pytańnie sabie ciapier nie zadaju, — adkazvaje Hienadź Koršunoŭ. — Naša situacyja vielmi mocna pryviazanaja da taho, što adbyvajecca va Ukrainie. Biez zakančeńnia vajny my nie raźviažam taho, što jość u nas.
Hałoŭnaje pytańnie — uvojduć biełaruskija vojski va Ukrainu ci nie, padsumoŭvaje hutarku daśledčyk.
«Kali ŭvojduć, to heta budzie vielmi niepryjemnaja situacyja. Kali nie ŭvojduć — to ŭ jakim ekanamičnym stanie budzie Biełaruś praz paŭhoda ci hod? U jakim stanie budzie biełaruskaje vojska, biełaruskaje hramadstva, biełaruskaja dyjaspara? Daloka tak nie zaziraŭ by, bo niama ŭ hetym sensu».
«Naša Niva» — bastyjon biełaruščyny
PADTRYMAĆŚviadomych ci savieckich — kaho bolš siarod biełarusaŭ? Novaje daśledavańnie biełaruskaj identyčnaści
Jak źmianiŭsia rejtynh telepieradač, jakija kruciać u Biełarusi, z pačatku vajny? Zajmalnaja karcina
Kiraŭnik Rovienskaj vobłaści: Biełarusy — dakładna nie ruskija. I jašče rana aceńvać ich rolu
