«Kanvair zhinaŭ tvaram u padłohu i šaptaŭ: «Darujcie, vymušany». Historyja haspadara kramy nacyjanalnych suvieniraŭ
«Raniej prychodzili aficyjnyja asoby i kuplali vyšyvanki. Ja, praŭda, nie viedaju, kudy jany ich nadziavali», — zhadvaje Juryj Kazakievič, haspadar baranavickaj kramy z nacyjanalnaj simvolikaj. Paśla vobšukaŭ i sutak jon źjechaŭ z krainy. Pra los kramy ŭ rajcentry i tajamničaha inviestara, kanvairaŭ u izalatary i rasijskich mabilizavanych u Baranavičach jon raskazaŭ u intervju.
Juryj Kazakievič z žonkaj Aksanaj, saŭładalnicaj kramy «Roskvit», pieršyja foty ŭ emihracyi. Fota: asabisty archiŭ
Aktyvist ruchu «Za svabodu» Juryj Kazakievič vyrašyŭ pradavać u Baranavičach biełaruskija suvieniry, kali ŭ roznych haradach stali adkryvacca kramy nacyjanalnaj simvoliki.
U 2016 hodzie Juryj bałatavaŭsia ŭ deputaty Pałaty pradstaŭnikoŭ i na sustrečach z vybarščykami zaklikaŭ ich papularyzavać biełaruskija idei, u tym liku praz raspaŭsiudžvańnie pradmietaŭ z nacyjanalnaj simvolikaj.
«Na adnoj z sustreč padyšoŭ nieviadomy biznesoviec, zapytaŭ, kolki patrebna hrošaj na adkryćcio kramy. Ja nazvaŭ sumu, jakaja, jak akazałasia, była duža zanižanaj, i hety čałaviek praz dva dni jaje mnie daŭ. Skazaŭ, što hrošy viartać nie treba, i dadaŭ, što «našych nasamreč značna bolej i ŭ tym liku siarod zabiaśpiečanych ludziej», — apaviadaje historyju z adkryćciom kramy Kazakievič.
Kali ŭ śniežni 2016 hoda jon adkryŭ «Roskvit», amal adrazu ŭtvaryłasia čarha. Ludzi ŭspryniali z natchnieńniem zjaŭleńnie ŭ horadzie miesca, dzie možna było prydbać pradukcyju ź biełaruskaj simvolikaj.
Šancy na prybytkovaść
Spačatku suvieniry na realizacyju Kazakievič braŭ u minskich kaleh, a paźniej staŭ zakuplać u vytvorcaŭ, jakich sam znachodziŭ. Značnuju častku tavaru składała pradukcyja dziaržaŭnaj fabryki mastackich vyrabaŭ, jakaja šyje lnianoje adździeńnie z nacyjanalnym arnamientam.
Z pośpiechaŭ pieršych hadoŭ pracy kramy Juryj zrabiŭ vysnovu, što nacyjanalnaje stanovicca modnym, ale zaŭčasna.
«Baranavičy ŭ paraŭnańni ź Minskam — nievialiki rajcentr, i kolkaść našych klijentaŭ abmiežavanaja. Praz dva hady jany ŭžo mieli pa dźvie majki, dźvie bajki, čatyry ściažki, niekalki kubkaŭ z nacyjanalnaj simvolikaj, tamu pryjšło razumieńnie, što zaduma z kramaj pakul nie budzie materyjalna prybytkovym biznes-prajektam», — pryznajecca Juryj.
Miascovaja ŭłada «Roskvit» uspryniała naściarožana. Čynoŭniki, jakija dali dazvoł na jaje adkryćcio, dakarali ŭładalnika handlovaha centra, čamu toj daŭ dla jaje miesca. Ale ciaham nastupnych šaści hadoŭ Juryj nie zaŭvažaŭ adkrytych «najezdaŭ» na kramu, choć jaje kantralavali.
«Naprykład, zachodziŭ małady čałaviek, uvažliva ahladaŭ tavar, a potym havaryŭ pradaŭcu: «Intierieśnieńko, pohulajem jeŝio, zajdiom k vam pozdnieje». A praz paŭhoda vyśviatlajecca, što heta byŭ apieratyŭny rabotnik vyšukovaj słužby padatkovaj inśpiekcyi.
Paźniej rabilisia pieratrusy, adbirałasia technika, ale mnie zdavałasia, što nie było ŭstanoŭki začyniać kramu. Takoje adčuvańnie zjaviłasia tolki ŭ kastryčniku 2022 hoda. Pra taki zahad mnie navat paviedamili za dzień da aryštu», — adznačaje Juryj Kazakievič.
Da nacyjanalnaha nie ŭsie čynoŭniki i siłaviki staviacca niehatyŭna, ličyć Juryj. Niamała słužboŭcaŭ kuplali ŭ jaho kramie tavary.
«Da mianie prychodzili aficyjnyja asoby i kuplali vyšyvanki. Ja, praŭda, nie viedaju, kudy jany ich nadziavali. Inšaja reč, što hetyja ludzi vymušanyja žyć pavodle praviłaŭ sistemy i nie hatovyja iści nasupierak joj», — razvažaje pradprymalnik.
Prapahandysckija kanały nakinulisia na Kazakieviča za toje, što toj nibyta ciškom letaś pradavaŭ u kramie tavary ź simvolikaj. Zdaryłasia heta paśla historyi z adnym naviednikam. Jon ničoha nie kupiŭ, a potym akazałasia, što heta byŭ ryžski videabłohier, jaki na svajoj staroncy vykładaje historyi pra svaje padarožžy.
«Čamuści jon vykazaŭ mierkavańnie, što my ciškom pradajom tavary, ale nijakich padstavaŭ dla hetaha nie pryvioŭ. Ich i nie mahło być. U kramie ničoha nie zachoŭvałasia, što pryznavałasia ŭładaju ekstremisckim. Svoječasova heta prybirałasia, tamu i pratrymałasia tak doŭha krama. Ale takaja infarmacyja zacikaviła milicyju», — raskazvaje Juryj.
«Kanvair zhinaŭ tvaram u padłohu i šaptaŭ: «Darujcie, vymušany»
Apošnija dva hady asnoŭnaje pryznačeńnie kramy było ŭ tym, kab dać mahčymaść adnadumcam sustrakacca ŭ joj. Prychodziła šmat ludziej, jakija apaviadali, što ź imi rabili letam i vosieńniu 2020 hoda ŭ niavoli.
Juryj sam dvojčy pabyvaŭ na sutkach. Pieršy raz jaho kinuli ŭ izalatar na 15 dzion u listapadzie 2021 hoda. Pavodle jaho, tady była masavaja abłava abłasnoha HUBAZiKa na tych, kaho vinavacili ŭ «raspaŭsiudzie ekstremisckich materyjałaŭ», i za dień schapili da 40 čałaviek.
«Spali na padłozie, piatnaccać sutak nie mylisia, vyprošvali tualetnuju papieru, nas stavili tvaram ŭ padłohu padčas pierasoŭvańnia pa kalidory, zakoŭvali ruki ŭ kajdanki, — apaviadaje ab pieražytym jon. —
Ale byvała i takoje: kali kanvair zhinaŭ ciabie tvaram u padłohu, to šaptaŭ na vucha: «Darujcie, vymušany rabić mienavita tak». Takoje zdarałasia sa mnoju».
Druhi raz na sutki Juryj trapiŭ 14 kastryčnika 2022 hoda za toje ž «raspaŭsiudžvańnie ekstremisckich materyjałaŭ». Jon źviazvaje hety aryšt mienavita z atakaj na kramu. Kali jaho praz try dni vypuścili, to paviljon, dzie jana mieściłasia, byŭ zaviešany čornaj plonkaj i mieŭsia ŭžo dakumient ab skasavańni damovy ab arendzie.
«Ciaham nastupnych dvuch tydniaŭ mianie vyklikali ŭ milicyju i KDB, vymusili vydalić usie zhadki pra kramu z sacyjalnych sietak. Vypytvali pra dziejnaść ruchu «Za svabodu». Zatym padklučyŭsia apieratyŭny adździeł vyšukovaj pracy padatkovaj inśpiekcyi, jakaja abvinavaciła mianie ŭ niezakonnaj pradprymalnickaj dziejnaści. Zakonnych padstaŭ dla takich pretenzij prosta nie było», — apaviadaje historyju z zakryćciom kramy jaje ŭładalnik.
Krama «Roskvit» paśla aryštu Juryja Kazakieviča. Fota z sacyjalnych sietak
Juryj kaža, što pahroza źniavoleńnia pa kryminalnym artykule źjaviłasia, kali 28 listapada ekstremisckimi pryznali sajt kramy «Roskvit» i jaje staronku ŭ instahramie.
Akaŭnt začynienaj kramy zastajecca ŭ instahramie. Da jaho ni Juryj, ni jaho žonka nie majuć dostupu. Likvidavać staronku nie mohuć.
Z daŭhami kramy Juryj raźličyŭsia, pradaŭšy svaju majomaść.
«Mabilizavanyja rasijanie skryniami zakuplali harełku»
U Baranavičach z pačatkam vajny va Ukrainie stali adčuvacca napružanaść i niervovaść.
U kramu zachodzili kupcy, havorka jakich vydavała, što jany rasijanie. Pavodzili jany siabie prystojna, ale absłuhoŭvać takich klijentaŭ było niepryjemna, pryznajecca Juryj.
Jon kaža, što dakładna viedaje prynamsi pra adnu bojku miž rasijskimi vajskoŭcami i miascovymi chłopcami. Vyklikali tady nie tolki milicyju, ale i chutkuju dapamohu.
Mabilizavanyja rasijanie skryniami zakuplali harełku. U kaviarniach jany časta pavodzili siabie nachabna.
«Miascovamu ludu heta nie padabajecca, ale, da žalu, šmat biełarusaŭ padtrymlivajuć Rasiju ŭ vajnie z Ukrainaj. Heta dla nas było vielmi niečakanym, vyklikała vialikaje rasčaravańnie i stała adnoj z pryčyn, što my zjechali», — pryznajecca Juryj.
Žonka Juryja Aksana dadaje, što susied, jakoha jana viedała šmat hadoŭ, akazaŭsia siarod prychilnikaŭ pucinskaj Rasii. Jon sa škadavańniem havaryŭ pra ŭkraincaŭ, jakija hinuć, ale nie chavaŭ: kali spatrebicca, to voźmie zbroju i pojdzie vajavać na baku Rasii.
«I takoje ja čuła nie raz ad inšych ludziej. Našy ziemlaki atajasamlajuć siabie z Rasijaj i ličać siabie ruskimi. Mnohija ŭ zachapleńni «ad lidara Rasijskaj Fiederacyi». Jany jak zavarožanyja hladziać jahonyja vystupleńni i ličać, što rasijanie zabivajuć va Ukrainie fašystaŭ», — apaviadaje Aksana.
Jury Kazakievič z žonkaj paśla jaho pieršaha aryštu. Fota: siamiejny archiŭ
Mahčyma, takoje ŭražańnie składajecca praz toje, što adkryta vykazvać alternatyŭnuju pazicyju niebiaśpiečna.
Juryj kaža, što šmat chto ŭ Biełarusi ciapier zapałochany, mnohija ludzi spynili adnosiny miž saboj. Vydalajuć akaŭnty ź sietak, nie adkazvajuć na telefanavańni.
Kazakievič zjechaŭ 1 śniežnia. Paźniej radzimu pakinuła i Aksana z dačkoj. Jany pakul nie viedajuć, čym buduć zajmacca na čužynie, bo nikoli nie płanavali źjazdžać ź Biełarusi.
«Naša Niva» — bastyjon biełaruščyny
PADTRYMAĆHaspadar baranavickaj kramy nacyjanalnaj simvoliki «Roskvit» Juryj Kazakievič vymušana źjechaŭ ź Biełarusi
Viadomy biełaruski brend z pačatku vajny adkryŭ čatyry kramy ŭ Maskvie. Dyzajniery patłumačyli svajo rašeńnie
U Dziatłaŭskim rajonie starasta vioski zaniałasia zboram daŭnišnich pryładaŭ
