Aniempadystaŭ: Šery koler — samy pryhožy. A ściah — bieła-čyrvona-bieły

Michał Aniempadystaŭ. Fota: Wikimedia Commons

— Vy i dyzajnier, i hrafik, fatohraf i paet, ale kim Vy ŭsio ž taki siabie ličycie?

— Ja pieradusim dyzajnier. Bo dyzajn — heta sintetyčny vid dziejnaści, jaki dapuskaje praniknieńnie ŭ inšyja vidy dziejnaści. Navat kali ja pišu, ja šmat u čym zastajusia dyzajnieram. Praca dyzajniera ŭklučaje ŭ sabie i pracu hrafika, i pracu z tekstam, i bieźlič usiaho inšaha.

— Toje, što Vy ŭžo 30 hadoŭ zajmajeciesia dyzajnam, pakidaje adbitak na śvietaŭsprymańni? U čym admietnaści takoha ładu žyćcia?

— Idealnaje ŭ dyzajnie — heta racyjanalnaje. Apošniaja definicyja dyzajnu tłumačać jaho jak mietadałohiju vyrašeńnia pastaŭlenych zadač. Dobry dyzajnier pavinien aryjentavacca ŭ šmatlikich temach i znachodzić adkazy na lubyja pytańni, pačynajučy ad pravavych aśpiektaŭ i sanitarnych norm, zakančvajučy stylem, kamunikacyjaj dy psichałohijaj. Praca dyzajniera padobnaja da pracy palityka. Jana palahaje ŭ padparadkavańni rečaisnaści.

— Jakoje dasiahnieńnie ŭ svaim žyćci Vy ličycie samym hałoŭnym?

— Stvareńnie «Narodnaha Alboma».

— «Narodny albom» paŭpłyvaŭ na cełaje pakaleńnie. U čym jaho cud i fienomien?

—

«Narodny albom» — heta luboŭ. Nie prosta ž tak na vokładcy serca. Heta luboŭ da svajho i tych cudaŭ, jakija niasie ŭ sabie žyćcio. Heta alternatyva nianaviści i žyćciovaj pazicyi, pabudavanaj na admaŭleńni. My chacieli vyvieści ludziej z depresii i prapanavać emacyjnuju alternatyvu.

«Narodny albom» aptymistyčny i vitalny. Luboŭ da čahości — bolej stvaralnaja matyvacyja, čym nianaviść. Asabliva, kali nam patrebnaja matyvacyja na praciahły pieryjad.

— Ci mahčyma niešta padobnaje stvaryć ciapier?

— Tady my rabili ŭsio absalutna biaspłatna, ciapier my taki prajekt nie padniali b, bo ŭsio robicca za hrošy. My ž tady nie ŭkłali nivodnaj kapiejki.

— Nakolki pamiataju, vy zaŭsiody nadavali ŭvahu pošukam adkazaŭ na pytańnie, jak vyhladaje biełaruskaja kultura, to bok jaje vizualizacyi. Ci znajšli vy adkaz na jaho?

— Dla siabie ja viedaju, inšaja sprava ci mahu ja retranślavać svajo bačańnie i viedy całkam i ŭ poŭnym abjomie, prynamsi samastojna.

— U takim vypadku, što by vy abrali ŭ jakaści simvała Biełarusi?

— Bieła-čyrvona-bieły ściah, adzin z najpryhažejšych ściahoŭ u śviecie i Pahoniu. Navošta prydumvać niešta novaje, kali jano ŭžo našymi papiarednikami prydumanaje?

— U adnym ź intervju vy kazali, što koler Biełarusi šery. Ale šeraść — heta niavyznačanaść, šery koler i nie dobry, i nie kiepski. Jon nijaki.

— A što tady dobra?

— Niešta jarkaje, soniečnaje: žoŭty, błakitny.

— Šmat vypadkaŭ, kali žoŭty niasie kiepski pasył. Kropkava jon moža i pryjemny, ale nie ŭ maštabie krainy. Pafarbujcie pakoj žoŭtaj barvaj, i praz tydzień jon pačnie vas razdražniać. My niedaaceńvajem šery. Z punktu hledžańnia prafiesijanałaŭ, architektaraŭ, dyzajnieraŭ, jon adzin z najlepšych (u Michała Aniempadystava, darečy, u kvatery daminujuć adcieńni šeraha i biełaha, asabliva ŭ kuchni). Jon niejtralny, jon nie razdražniaje, jon idealna pasuje da luboj draŭniny, da mietału, da kieramiki, da farforu.

Dy i pryhadajcie, što va ŭsich biełaruskich kazkach dobryja źviaruški šeryja: šeraja kaza, zajčyk šerańki, šeraja hałka, kocik šerańki, myška šerańkaja. Šery koler maje pazityŭnuju kanatacyju, raz jon prystuničaje ŭ kazkach dla dzietak.

— A jak vy acenicie biełaruskuju dziaržaŭnuju estetyku koleru i jaho ŭžyvańnie va ŭpryhožvańni navakolla?

— U nas adbyvajecca afrykanizacyja. Naša tradycyjnaja kultura pierastała być tradycyjnaj paśla Pieršaj Suśvietnaj vajny, jak, zrešty, i tradycyjnaja kultura pa ŭsioj Jeŭropie. Biełaruskaja narodnaja tradycyja była vielmi strymanaj u dačynieńniach z kolerami. Pieravaha addavałasia naturalnym materyjałam i ich naturalnym koleram. Šlachieckaje žytło mała čym roźniłasia. A ź dziacinstva nam naviazvajuć, što ŭsio čamuści pavinna być jarkim, «viasioleńkim»… U vyniku što my majem? Tradycyi niama, pierajemnaści niama, zatoje ŭbili ŭ hałavu, što matroška heta ideał pryhažości.

Michał Aniempadystaŭ ź Lavonam Volskim na knižnym kirmašy ŭ Lvovie. 2009 hod. Fota: Wikimedia Commons

— Niahledziačy na toje, što vas nazyvajuć u tym liku paetam, vy niekali skazali, što paeziju nie lubicie i paetam siabie nie ličycie. Ale navošta tady pišacie?

— Tak, ja heta kazaŭ. Kali ja pačaŭ pisać, ja pisaŭ mienavita teksty dla piesień. I napisaŭ šmat dobrych tekstaŭ, čym hanarusia. Paezija adnak, mianie mała cikaviła, ciapier majo staŭleńnie źmianiłasia, ale ščyra kažučy, ja i ciapier addaju pieravahu inšym žanram.

Vyklučeńnie — tvorčaść Alesia Razanava, jakaja cikaviła mianie zaŭsiody. Jon vielmi biełaruski ŭ svajoj tvorčaści, mudry, paradaksalny. Jon paet-fiłosaf, paet-mnich.

Jon žyvie ŭ paetyčnaj prastory i vykazvaje tyja niaŭłoŭnyja sensy, jakija zvyčajnaj movaj vykazać niama jak. Ja ž tolki čas ad času maju patrebu ŭ vykazvańni paetyčnymi srodkami.

Pa rodzie zaniatkaŭ ja dakładna nie paet, pa sposabie myśleńnia taksama. Ja dyzajnier. Što nie vyklučaje taho, što ja mahu pisać dobruju paeziju. Ale nie mnie heta vyrašać.

Tamu, kali niechta nazyvaje mianie paetam, ja nie spračajusia, a prymaju z udziačnaściu i navat honaram.

— Biełaruskaja litaratura vyłučajecca biaskoncym sumam i tuhoj, jakija tak utulna adčuvajuć siabie ŭ tvorach našych piśmieńnikaŭ. I pry hetym taki raskład usim padabajecca. Uźnikaje niejki biełaruski mazachizm, jakim navat hanaracca. Čym horš, tym lepš.

— Jość takaja štuka, jak tempieramient. Voś biełarusy — miełancholiki. Typ tempieramientu zakładzieny ŭ nas ad naradžeńnia, jon pieradajecca z hienami. I tak zvany psichatyp taksama pieradajecca. Pa-mojmu, bolšaść biełarusaŭ majuć toj psichatyp, jaki schilny da depresii, zakrytaści, bojazi pieramien. Taki psichatyp pašyrany siarod paŭnočnych narodaŭ. I kali takoje zakładziena, to ty ničoha nie źmieniš. Tamu i litaratura takaja.

— I navat imknucca nie treba navučycca pad inšym vuhłom hladzieć na śviet?

— Moža, varta pryniać siabie takimi? Navošta siabie hvałcić? I jak? Prapisać usim antydepresanty? Treba navučycca vyciskać z hetaha bolš plusaŭ i adkidvać minusy. Mnie ŭvohule cikava, čamu dahetul nichto nie zadaŭsia pytańniem, jaki kalektyŭny psichatyp my pieravažna majem. Jakija ŭ nas słabyja miescy i jak ich abminać, ci jašče lepiej vypraŭlać na plusy. Heta ž lažyć na pavierchni. Takija parady prydalisia b i dla adukacyjnych prahram, i dla palityčnych. Navučylisia ž mientalna padobnyja da nas finy, šviedy, dany pierajnačvać svaje chiby na plusy. A jany jašče bolš zakrytyja, jašče bolej za nas nie lubiać źmieny i depresikaŭ tam chapaje.

— Isnuje mierkavańnie, što čas žanočaj pryhažości značna karaciejšy za mužčynski, pik ich charastva ŭ 35, a dalej idzie zaniapad. A mužčyny tolki pačynajuć charašeć z hetaha času i stanoviacca lepšymi i lepšymi.

— Mužčyna staleje, nabyvaje žyćciovy vopyt i ŭ hetym jaho vartaść. A kabiety nabyvajuć šarm. Možna žančynie i ŭ 70 vyhladać cudoŭna. Časam marščyny nie psujuć čałavieka, a naadvarot dadajuć svojeasablivaj, inšaj pryhažości.

U niekatorych babulek tak nievierahodna vočy śvieciacca, a ŭ zmorščynach, što vakoł vačej — usio žyćcio, usie ŭśmieški, uvieś bol. Ci heta nie pryhažość?

Ale, što kazać, u lubym uzroście kabieta pavinna być dahledžanaj.

Zrešty, i mužykam na karyść lišnim razam boty vaksanuć.

— Vy tak ci inakš znachodzilisia ŭ avanhardzie biełaruskaj kultury. Bačyli jaje roskvit i zaniapad. Što na vaš pohlad adbyvajecca ŭ našaj kulturnickaj prastory zaraz? U čym adroźnieńni našych tvorčych pakaleńniaŭ?

— Nam było lahčej. Bo nam było pra što havaryć i šmat tem byli novymi. A ciapier moładzi składaniej, bo tuju situacyju my ŭžo apisali, a žyćcio nie źmianiłasia. Albo, kali kazać bolš dakładna, to źmieny adbyvajucca niepryncypovyja i biez našaha ŭdziełu. Ciapier my nie stvarajem situacyju, a tolki apisvajem jaje. Nie majučy matyvacyi na ŭłasnuju kulturatvorčaść, moładź aryjentujecca na Zachad, i miechanična kapijuje čužyja idei i trendy. Jasna, što treba viedać, što adbyvajecca, ale hetaha zamała, kali nie paŭstaje ŭłasny pradukt, kali niama krytyčnaha staŭleńnia da taho, što robicca inšymi.

My nikoli nie dahonim Zachad u śfiery kultury, my zaŭsiody budziem adstavać, pakul nie pačniom pracavać na apieradžeńnie, to-bok vysoŭvać i realizoŭvać idei ŭłasnyja.

Tolki tady my zmožam być kamuści cikavymi. Jasna, što dziela hetaha my pavinny zasvoić tyja płasty zachodniaj kultury, jakija adsutničali ŭ navučalnych prahramach. Taksama zrazumieła, što našy šancy pavialičacca, kali novyja mastackija, ci, šyrej, kulturnickija pradukty, buduć mieć ahulny viektar, ideju, aktualnuju nie tolki dla Biełarusi, ale i dla našych susiedziaŭ. Heta moža być što zaŭhodna, ale pieradusim toje, što aktualna mienavita dla nas samich.

— U 2006 hodzie vy stali čałaviekam hoda pavodle viersii «Tuzinu Hitoŭ». Jak heta być čałaviekam hoda? Heta viadomaść, słavutaść ci što?

— U nas niemahčyma być viadomym, tolki z ahavorkaj na «peŭnyja koły». Słavutymi i znakamitymi nas robiać tolki biełaruskija miedyja. I pakul jany buduć drukavać kožny puk rasijskich zorak, nie zvažajučy na svaich, to «viadomyja ludzi» buduć isnavać tolki ŭ miežach vuzkaha koła. Niemažliva być viadomym bieź miedyjaraskrutki.

— Michał, apošniaje pytańnie. Za što vy lubicie Biełaruś?

— Ja lublu Biełaruś zbolšaha nie za štości, a nasupierak. Toje, što mnie padabajecca i toje, što «majo» čamuści niaŭchilna źnikaje. Prykmieciŭ haradski zakutok, upadabaŭ krajavid, a zaŭtra jaho ŭžo niama. Zastajucca ŭspaminy i smutnaja biełaruskaja litaratura. Vidać, jość niejki psichałahičny miechanizm, što kali ty za niešta, albo niekaha pieražyvaješ, to rana ci pozna patraplaješ u peŭnuju psichałahičnuju zaležnaść. Tak i ź Biełaruśsiu. Ja šmat zamiežnikaŭ viedaju, jakija tak na Biełaruś padsadžvajucca. Spačatku zachaplajucca jaje niakidkaj, harmaničnaj pryhažościu, potym pačynajuć jaje škadavać, a potym pryrastajuć dušoj i ŭsio, nazaŭsiody.

***

Michał Aniempadystaŭ naradziŭsia 16 sakavika 1964 hoda ŭ Minsku — biełaruski dyzajnier, hrafik, fatohraf, paet, pierakładčyk i publicyst. Stvaralnik tekstaŭ «Narodnaha Alboma». Pamior 23 studzienia 2018-ha.

Nashaniva.com

Chočaš padzialicca važnaj infarmacyjaj
ananimna i kanfidencyjna? Pišycie redaktaru
«Našaj Nivy» ŭ TH

27

0

1

0

9

2