Znajści
Ałharytmičny łacinski varyjant
08.02.2023 / 23:2212RusŁacBieł

Bylinny hieroj u prafannaj realnaści. Jašče raz pra Zianona

Vobraz mastadonta biełaruskaj palityki ŭspłyvaje ŭ hramadskaj śviadomaści mienavita ŭ tyja časy, kali sercy, jakija prahnuć pieramien, achoplivaje tuha, a aktualnyja lidary nie mohuć raźviejać jaje. Prykładna ŭ takich ža (choć i zusim nie nastolki dramatyčnych) umovach hadoŭ ź piatnaccać tamu paŭstaŭ bliskučy narodny chip-chop-epas, dzie Zianon namalavany ŭ roli typovaha mifałahičnaha supierhieroja. Jaho źjaŭleńnie na avanscenie nieminuča aznačaje pieramohu ŭ bieznadziejnaj, zdavałasia b, situacyi. Tolki voś, u adroźnieńnie ad bylinnych padańniaŭ, u žyćci źjaŭleńnie hieroja chod padziej nijak nie mianiaje. Što, adnak, nijak nie škodzić hieraičnaj reputacyi, piša ŭ SN-plus Jan Biertanovič.

«Chitry chod dla čałavieka ŭ niahiehłym puchaviku», — piša pra niadaŭniuju aktualizacyju ZS złosny i papularny błohier Staś Karpaŭ. I na jaho tut ža nakidvajucca. Pryčym zusim nie z zakonnym pytańniem: čamu kamuści dahetul cikavy puchavik hetaha čałavieka?

Što charakterna, siarod apałahietaŭ Zianona Stanisłavaviča ŭžo nie tolki sivavałosyja vieterany ruchu, ale i davoli šmat moładzi. Ludziej, jakija viedajuć jaho tolki ŭ adnoj ipastasi — mienavita mifałahičnaha hieroja. Što ž, nahadajem im pra papiarednija.

Pra dobraje (rolu ŭ stanaŭleńni niezaležnaści) hetym razam nie budziem — pra ŭsio heta ŭžo i biez taho napisana ŭ knihach. Pra styl u vopratcy i čałaviečyja jakaści — taksama. Fatahrafija — asobnaja tema, dzie ZS sapraŭdy na vyšyni… Ale davajcie lepš pra palityku. Pra tyja składanyja, časam ekzistencyjalnyja kalizii, jakija jana sparadžaje.

U svaim ampłua

Pieršaja surjoznaja dylema paŭstała pierad ZS jašče na śvitanku jaho karjery — amal adrazu paśla taho, jak jon staŭ lidaram demakratyčnych sił. Užo da pačatku 90-ch było zrazumieła, što vobraz intelihientnaha i znaročysta niesavieckaha biełarusa — heta vielmi ramantyčna, ale ŭsio ž vielmi daloka ad naroda. Nie toje, kab drennaha, ale… savieckaha, skažam adkryta. Vyraźnik jaho spadziavańniaŭ pavinien mieć zatočku praściejšuju.

Vychadaŭ ź situacyi było dva. Albo pasprabavać usio ž znajści ahulnuju movu z tymi, z kim asabista tabie havaryć zusim niepryjemna (pry hetym časam navat pierachodziačy na ruskuju movu), albo pahadzicca z rolaj huru i vyraźnika intaresaŭ mientalna blizkaj sabie mienšaści — i sastupić darohu inšamu lidaru, nie takomu ramantyčnamu.

Zianon dziejničaŭ u svaim ampłua. Jon pakinuŭ usio jak jość. Ničoha nie staŭ u sabie mianiać. I ŭžo tym bolš sastupać darohu.

U 1994-m, kali na haryzoncie zamajačyli pieršyja (i, jak paźniej vyśvietlicca, apošnija) prezidenckija vybary, samyja dalnabačnyja demakraty śćviardžali, što staŭku treba rabić nie na žycharoŭ palitalimpa, jakija prymilhalisia i nadakučyli, a na śviežuju kroŭ. U takoj jakaści bačyli, naprykład, Hienadzia Karpienku, jaki ŭžo paśpieŭ siabie zarekamiendavać na pasadzie mera Maładziečna.

Ale ŭ vyniku zamiest jaho ŭ biuleteni trapili ŭsim viadomyja proźviščy, čyj admoŭny rejtynh našmat pieravyšaŭ stanoŭčy. Abodva diemakratyčnyja kandydaty sukupna nabrali zasłužanyja 23%, a ŭ roli «śviežaj kryvi» paśpiachova vystupiŭ inšy palityk. Što zusim nie pieraškodzić ZS praz paru dziesiacihodździaŭ zajaŭlać, byccam pieramoha tady była ŭ jaho ledź nie ŭ kišeni, i kali b nie «kryvavaja hebnia»…

Źjaŭleńnie, jakoha nie było

Na žal, jość zanadta šmat padstaŭ u hetym usumnicca. Ciažka skazać, što ŭ pieršuju čarhu paŭpłyvała na masavaje ŭsprymańnie BNF — ci prapahanda ź jaje abvinavačvańniami ŭ nacyjanaliźmie, ci toje, što jany, uvohule, byli nie zaŭsiody biespadstaŭnyja… ale fakt jość fakt: narod svoj front bajaŭsia.

Pamiataju, jak na apošnich vybarach u parłamient, dzie jašče možna było realna hałasavać, u śpisach pa minskich akruhach byli dziasiatki kandydataŭ ad samych roznych partyj. U druhi tur, jak praviła, vychodzili dźvie — BNF i kamunisty. Abodva (i tolki jany!) byli viadomyja i mieli stabilny elektarat u miežach 15—20%.

I što b vy dumali? U druhim tury čaściakom pieramahali kamunisty! «Hłybinny narod» byŭ hatovy hałasavać za kaho zaŭhodna, aby nie za BNF. Nivodzin kandydat ad frontu ŭ parłamient XIII sklikańnia nie trapiŭ. U tym liku i ZS.

Niejkija vysnovy? Dy ni ŭ jakim razie!

Ale ŭsio ž Zianon nieŭzabavie realizavaŭ siabie — jak biassprečny lidar vuličnaj apazicyi. Pieršaja chvala pratestaŭ suprać Łukašenki, «Minskaja viasna», i blizka nie była takoj masavaj, jak apošniaja (ci krajniaja). Ale navat 30—40 tysiač na cichich vulicach Minska — heta ŭžo vielmi šmat. Pieršyja sutyčki z AMAPam, pieraviernutyja mašyny…

Ale tut zdaryłasia padzieja, jakaja vyklikała źbiantežanaść navat u zaŭziatych prychilnikaŭ Zianona — a ŭžo kolki złaradnaści niadobrazyčliŭcaŭ! Pravadyr pakinuŭ pole bitvy, bajučysia za svajo žyćcio.

Nie varta ciapier razvažać pra toje, nakolki hetyja aściarohi byli apraŭdanyja. Choć hučnyja źniknieńni pačnucca na try hady paźniej, dy i pieršyja palityčnyja prysudy (jakraz u 96-ym) surovaściu nie adroźnivalisia. Bajacca za svajo žyćcio kožny maje prava. Navošta daloka chadzić: ja b u takoj situacyi ŭžo dakładna b zdrejfiŭ.

Ale jość adno «ale». Ja nie lidar vuličnaj apazicyi. I ni da čoha nikoha nikoli nie zaklikaŭ — akramia žonki da ekanomii srodkaŭ.

A kali b ja raptam staŭ lidaram, ale nie raźličyŭ advahu i samavałodańnie? Tady, napeŭna, lepš za ŭsio sastupić hetaje miesca inšamu — tamu, chto śmialejšy i hatovy iści da kanca. I ščyra syści na piensiju.

Dumaju, mienavita tak ja b i zrabiŭ, kali b u toj momant byŭ na miescy ZS. Ale… čytaj vyšej. Jak na licha, nabližałasia vyrašalnaja bitva: refierendum listapada 96-ha. Na kartu było pastaŭlena ŭsio dalejšaje palityčnaje ŭładkavańnie Respubliki Biełaruś. U roli apazicyi da adnoj z halin ułady raptam akazalisia nie tolki šmatlikija i nie zrazumiełyja narodu demakraty, ale i amal uvieś isteblišmient, uklučajučy astatnija dźvie haliny.

Heta była jakraz taja redkaja situacyja, kali vuličnaja aktyŭnaść mahła istotna na niešta paŭpłyvać. Natchnić niaśmiełuju deputackuju braciju na pryniaćcie śmiełych rašeńniaŭ (jak heta ŭžo, darečy, było ŭ 91-ym). Dy i prosta stvarać emacyjny fon. Ale dla hetaha vuličnaj apazicyi byŭ nieabchodny lidar.

Pierakładčyk-palihłot, jaki volaj vypadku apynuŭsia la rula BNF, na takuju rolu, pry ŭsioj pavazie, nie ciahnuŭ. Manifiestacyi byli nievyraznymi i drenna arhanizavanymi — navat niahledziačy na toje, što siłaviki ich tady razhaniać bajalisia. Minsk patanaŭ u vosieńskaj słocie i depresii. U Minsku čakali Zianona: ź jaho charyzmaj jon moh zapalić. Ale Zianon u Minsku nie źjaviŭsia.

Paśla kanca

Nu, a dalej pačaŭsia (i dahetul nie skončyŭsia) sucelny pastfaktum: i dla ZS, i dla ŭsioj biełaruskaj palityki. Pa sutnaści, jana spyniłasia jak źjava. Ale tak jak palityki zastalisia, im treba było čymści siabie zaniać.

U hetym płanie Zianon nie viedaŭ sabie roŭnych. Uspomnim choć by jahonuju ideju z paralelnym hramadzianstvam BNR. Ja b taksama tudy źjechaŭ, ale dziaciej treba było ŭ sad vadzić. I karmić jašče časam.

Nu i tak, byli sproby hety status kvo źmianić. Samyja roznyja sproby. Pamiataju, adnoj sakavickaj ranicaj 2006-ha ja znajšoŭ u paštovaj skryni dźvie ŭlotki. Adna zaklikała hałasavać za adzinaha kandydata ad apazicyi i rychtavacca adstojvać svoj vybar na płoščy, a druhaja — skraści biuleteń, dapisać tudy adsutnaje ŭ im proźvišča i nikudy nie chadzić.

Dźvie vielmi prostyja zahadki: 1) aŭtaram jakoha zakliku byŭ ZS? 2) jakija idyjamatyčnyja vyrazy ŭžyŭ moj susied-rabaciaha, atrymaŭšy adrazu dźvie supiarečnyja adna adnoj instrukcyi?

Hryźnioj siarod apazicyi było składana kahości ździvić: jaje prystupy zdaralisia rehularna, pierachodziačy zatym u biaskoncyja pieramovy ab adzinstvie. Ale navat na hetym strakatym fonie Zianon usio ž vyhladaŭ asabniakom.

Jon nikoli i nie sprabavaŭ z kim-niebudź damovicca, demanstrujučy niaźmienny i prosty padychod: usie, chto nie z nami (dakładniej, sa mnoj) — kryvavaja hebnia. Navat kali heta staryja kamrady z BNF.

U roli mifa

Zrešty, nieŭzabavie ZS ad aktyŭnych sprob interviencyi ŭ biełaruskuju realnaść admoviŭsia. Pa-pieršaje, usie jany (navat bolš racyjanalnyja i arhanizavanyja, čym u ZS) byli zahadzia asudžanyja na pravał.

A pa-druhoje… jon kančatkova kanstytujavaŭsia ŭ jakaści mifałahičnaha hieroja. Taho samaha, z rep-byliny — jakuju jon, darečy, zakanamierna nie acaniŭ i nazvaŭ čarhovaj pravakacyjaj hebni.

Jasny pień, što bylinnamu hieroju nie varta sunucca ŭ hetuju našu prafannuju realnaść. I sapraŭdy — hanarlivaja palityka dystancyjavańnia prynosiła svaje płady. Asabliva na biazrybji.

Uvohule, u hetaj evalucyi nie było ničoha kiepskaha. Jość bo ŭ palitycy i fihury čysta pradstaŭničaha płana — jak manarchi ŭ daščentu respublikanskich dziaržavach. Ich pavažajuć, i nichto navat nie pytajecca, za što.

Tolki adna biada… Jak viadoma, dla taho, kab być baćkam demakratyi, dastatkova tolki nadzimać ščoki. Šturchać pramovy pry hetym nieabaviazkova. Ci navat škodna: raptam zmaroziš niejkaje hłupstva?

ZS hetym praviłam čamuści nie kirujecca. Pramovy jon šturchaje spraŭna. Cytavać ich možna doŭha i sa smakam. Dumaju, u Zianona tut jość tolki adzin surjozny kankurent.

Kali b heta było zvyčajnaje kanśpirałahičnaje tryźnieńnie, vialikaj biady ŭ hetym ja b nie znajšoŭ. Urešcie, ekstravahantny aŭstryjski mastak Hierman Nitč naŭrad ci pakryŭdziŭsia b, kali b jaho nazvali ŭdzielnikam suśvietnaj satanisckaj zmovy. 

U pramovach ZS pastajanna zhadvajucca kudy blizkija nam piersanalii. Tyja, chto sprabuje niešta źmianić, niachaj pakul i nie vielmi paśpiachova. Ale idzie da kanca — i realna za heta pakutuje.

Čuć pra toje, što Viktar Babaryka, jaki zarekamiendavaŭ siabie hrandyjoznymi prajektami ŭ imia biełaruskaj kultury, a zatym pramianiaŭ svoj utulny asabniak na škonku — heta čyjści ahient, dla mianie dzika. Nie mahu ŭjavić u roli sieksota i paśpiachovuju ŭ Hiermanii flejtystku Maryju Kaleśnikavu.

Navat toj, jak mnohija dumajuć, hopnik (a na samaj spravie, całkam sabie «kreakł»), jaki ŭsio heta pačaŭ, čamuści zakłapaciŭšysia adsutnaściu łaźni ŭ vioscy Prudok, mnie bačycca prosta ščyrym biełarusam. I ničoha strašnaha, kali spałučeńnie hukaŭ KCHP vyklikała ŭ jaho asacyjacyi tolki ź miksturaj ad kašlu…

Što ni kažy, być bieścialesnym hierojem mifałahičnych padańniaŭ, jakija nijak nie spałučanyja z našymi łaźniami, — heta kudy jak zručniej.

Nashaniva.com

Chočaš padzialicca važnaj infarmacyjaj
ananimna i kanfidencyjna?

Клас
Панылы сорам
Ха-ха
Ого
Сумна
Абуральна
0
daviedka/adkazać/
10.02.2023
Ech, raz, da jeŝio raz, da jeŝio mnoho-mnoho-mnoho raz...
3
Yn/adkazać/
12.02.2023
Nado žie, kak iz adieptov naftalinovoho hieroja piena v kommientach polezła :) Užie i "Niva" u nich hebnia... a hlanuť vnimatielnieje na svojeho bylinnoho - nie, učiťsia na ošibkach nie naš mietod.
1
Ny/adkazać/
12.02.2023
Yn,  Zienon vas odin udiełyvajet tak čto žałko na vas smotrieť. Iš kak vas priet na anonimnyje statiejki.
Pakazać usie kamientary
Kab pakinuć kamientar, kali łaska, aktyvujcie JavaScript u naładach svajho braŭziera
Kab skarystacca kalendarom, kali łaska, aktyvujcie JavaScript u naładach svajho braŭziera