Lenin u Horkach. Apošni hod žyćcia.
Členy CK niasuć trunu ź ciełam Lenina.
Raźvitańnie ź Leninym: čarha.
Kiraŭniki SSSR na fonie jašče draŭlanaha maŭzaleja. 1925.
Piramidy XX stahodździa: budaŭnictva hranitnaha maŭzaleja. 1930.
U saviecki čas hihanckaja čarha da maŭzaleja była adnoj ź vizitovak Maskvy.
Dla sučasnaha palityka 53 hady — čas roskvitu karjery.
Lenina nazyvali «dziadulem», a Pucin u tyja ž hady lotaŭ z žuravami i fatahrafavaŭsia z hołym torsam, a prezident Francyi Fransua Ałand, adnahodak Alaksandra Łukašenki, jeździć na matarolery da kachanki.
Palavaŭ na vaŭkoŭ za dva dni da śmierci
Lenin straciŭ pracazdolnaść u 1922, paśla zamachu i apieracyi pa vydaleńni kulaŭ. U sakaviku pačalisia prypadki z strataj prytomnaści, za hod raźviŭsia paralič pravaha boku cieła, adniało movu.
Lenina pieravieźli ŭ Horki. I ŭsio ž lekary da zimy 1923 zdoleli papravić stanovišča nastolki, što Iljič pačaŭ vučycca pisać levaj rukoj, paŭdzielničaŭ u dziciačaj navahodniaj jalincy ŭ Horkach.
Časta ŭ savieckich dziciačych knižkach my čytali, što Lenin u Horkach lubiŭ jeździć u les. Možna kankretyzavać, čaho jeździŭ: na palavańnie.
Apošni raz — za dva dni da śmierci. Nastupnaje było pryznačana na 21 studzienia. Stralać źbiraŭsia vaŭkoŭ. Adnak 20 studzienia Leninu stała istotna horš.
50 chvilin ahonii
«Pačynajučy z čaćviarha (20 studzienia), stała adčuvacca, što niešta nasoŭvajecca: vyhlad staŭ va Uładzimira Iljiča žachlivym,
stomleny, zmučany. Jon časta zapluščvaŭ vočy, niejak źbialeŭ i, hałoŭnaje, u jaho niejak źmianiŭsia vyraz tvaru, staŭ niejki inšy pozirk, jak u ślapoha…», — uspaminała žonka Lenina, Nadzieja Krupskaja.
Apošnija sutki Lenina adzin ź jaho lekaraŭ, prafiesar Vosipaŭ, apisvaje tak: «20 studzienia Uładzimir Iljič adčuvaŭ ahulnaje niedamahańnie, u jaho byŭ drenny apietyt, mlavaść, nie było achvoty zajmacca; jon byŭ pakładzieny ŭ łožak, była prapisanaja lohkaja dyjeta. Na nastupny dzień hety stan mlavaści praciahvaŭsia… źjaviŭsia apietyt, dazvolena było dać jamu bulon.
U šeść hadzin (viečara) niedamahańnie ŭzmacniłasia, jon straciŭ prytomnaść, źjavilisia kurčy. Pravyja kancaviny byli napružanyja tak, što nielha było sahnuć nahu ŭ kalenie.
Kolkaść udychaŭ padniałasia da 36, a sardečnych skaračeńniaŭ — da 120—130 u chvilinu, i źjaviłasia parušeńnie dychalnaha rytmu, mazhavy typ dychańnia, jaki amal zaŭsiody śviedčyć pra nabližeńnie fatalnaha kanca».
Tempieratura ŭ Lenina padniałasia nastolki, što nie chapała rtutnaha słupka ŭ termomietry,
ale kurčy pačali słabieć, i daktary spadziavalisia, što chvory vyžyvie. Ale a 18.50 raptam kroŭ rezka pryliła da tvaru, zatym byŭ hłyboki ŭzdych i imhniennaja śmierć. Marnyja sproby reanimavać Lenina praciahvalisia jašče 25 chvilin.
Ci była paryžskaja prastytutka?
Śmierć kiraŭnika pieršaj balšavickaj dziaržavy sparadziła masu čutak.
Biełaja emihracyja aktyŭna pisała pra toje, što Lenin skanaŭ ad sifilisu.
Upieršyniu hetaja viersija była ahučanaja byłym zahadčykam kafiedry skurnych i vienieryčnych chvarob Impieratarskaha Mikałajeŭskaha ŭniviersiteta (Sarataŭ) Uładzimiram Cierabinskim. Jon u 1919 adstupiŭ ź biełaj armijaj, vykładaŭ u Białhradskim univiersitecie. U svajoj pracy «Ab pryčynach śmierci U.I.Lenina pavodle źviestak pratakoła ŭskryćcia (Lues cerebri)» miedyk vykazaŭ mierkavańnie, što ŭ Lenina byŭ sifilis mozhu — apošniaja stadyja pobytavych prancaŭ.
Paźniej źjavilisia navat pikantnyja padrabiaznaści, što prancy Lenin «padchapiŭ» u 1902 ad paryžskaj prastytutki. Padstavami dla vysnovy pra sifilis było toje, što
lekary prapisali Leninu salvarsan — preparat, jaki ŭžyvaŭsia tolki dla lačeńnia prancaŭ, a na kansultacyju zaprasili niamieckaha prafiesara Maksa None, aŭtara kłasičnaha daviednika «Sifilis i niervovaja sistema».
Pry hetym całkami hnarujecca toj fakt, što ŭ toj čas lekary kiravalisia praviłam «In dubio suspice luem» («U sumnieŭnych vypadkach šukajcie sifilis»).
Lenin i sam nie vyklučaŭ, što pryčyna jaho chvaroby — zapuščanyja prancy. Prymaŭ salvarsan, sprabavaŭ lačycca preparatami na asnovie rtuci i vismutu. Ale
prafiesar None adnaznačna śćvierdziŭ, što nie znachodzić absalutna nijakich prykmiet sifilisu ŭ leninskim arhaniźmie.
Pryčynaj ciažkaj chvaroby i nastupnaha skonu Lenina lekary paličyli pašyrany ateraskleroz sasudaŭ na hlebie zaŭčasnaha ich znosu. «Z pryčyny zvužeńnia praśvietu arteryj mozhu, ad niedastatkovaści podtoku kryvi nastupali ačahovyja raźmiakčeńni tkanak mozhu, jakija tłumačać usie simptomy chvaroby (paraličy, strata movy). Niepasrednaj pryčynaj śmierci źjaviłasia: 1 ) uzmacnieńnie parušeńnia krovazvarotu ŭ hałaŭnym mozhu; 2) krovaźlićcio ŭ miakkuju mazhavuju abałonku», — adznačałasia ŭ vynikach uskryćcia.
Nie znajšłosia sifilityčnych śpirachietaŭ i pry mikraskapičnym analizie mozhu.
A voś,
što tyčycca aterasklerozu, Lenin mieŭ drennuju spadčynnaść:
ad krovaźlićcia ŭ mozh na 55-m hodzie žyćcia skanaŭ baćka Lenina — Illa Mikałajevič Uljanaŭ, byŭ skleroz i ŭ jaho maci — Maryi Alaksandraŭny.
Lenin i hryb
Jašče adzin papularny mif — Lenina atrucili. Hetu viersiju kultyvavaŭ Leŭ Trocki, naŭprost vinavaciačy Stalina ŭ zabojstvie pravadyra.
Trocki ŭ emihracyi pisaŭ, jak Stalin «z paŭuśmieškaj» raskazvaŭ inšym najbližejšym paplečnikam, što «stary mučajecca» i prasiŭ u jaho atruty,
kab užyć u skrajnim vypadku.
Adzin z sakrataroŭ Stalina, jaki ŭciok za miažu, śćviardžaŭ, što 20 studzienia 1924 Stalin adpraviŭ da Lenina ŭ Horki dvuch daktaroŭ u supravadžeńni namieśnika staršyni AHPU Hienrycha Jahody. Nibyta, jany i dali pravadyru atrutu.
Jość apovied palitźniavolenaj, a paśla emihrantki, jakaja ŭ turmie sustrakałasia (cikava, jakim čynam?) z šef-kucharam kramloŭskaha sanatoryja ŭ Horkach Haŭryłam Vołkavym. Nibyta 21 studzienia mienavita jon prynios u 11.00 ranicy Leninu druhi śniadanak. I
Lenin pryŭźniaŭšysia, vydaŭ niekalki hukaŭ i vypuściŭ z ruk papierku: «Haŭryłuška, mianie atrucili…
Zaraz ža jedź i pryviazi Nadziu… Skažy Trockamu … Skažy ŭsim, kamu zmožaš».
Jości i viersija, zhodna ź jakoj Lenina atruciŭ toj samy kuchar — hrybnym supam, u jaki dadali sušany cortinarius ciosissimus (pavucińnik asablivy),
śmiarotna atrutny hryb.
Stalinu mo i niavyhadna było, kab Lenin całkam ačuniaŭ. Bo «pravadyru suśvietnaha praletaryjatu» bolš impanavali idei Trockaha, upłyŭ hiensieka partyi Stalina Lenin sprabavaŭ abmiažoŭvać. Ale, adznačajuć historyki,
u toj čas Stalin jašče nie mieŭ absalutnaj ułady, nie mieŭ dośviedu fizičnaha źniščeńnia palityčnych praciŭnikaŭ. Ci mieŭ jon, zrešty, i patrebu ŭ zabojstvie Lenina, faktyčna adchilenaha ad kiravańnia krainaj
i izalavanaha ŭ Horkach pad nahladam viernych Stalinu «sakrataroŭ»?
Mumifikavali, kab paśla ažyvić
Lenina spačatku źbiralisia prosta pachavać. Pieršasnaje balzamavańnie prafiesar Alaksiej Abrykosaŭ zrabiŭ, kab pracoŭnyja masy paśpieli raźvitacca ź ciełam pravadyra. Adnak paźniej,
kali spadkajemcy pabačyli ideałahičnuju patrebu ŭ zachavańni cieła Lenina nadalej, ad tych pracoŭnych pajšli listy z adpaviednymi prośbami.
A niekatoryja naiŭna spadziavalisia, što voś užo chutka navuka dasiahnie takich vyšyniaŭ, što Lenina možna budzie… ažyvić.
Suprać mumifikacyi vystupała siamja Lenina, jaho žonka i brat Dźmitryj, ale kiraŭnictva partyi było niepachisnym. Pieršy draŭlany maŭzalej byŭ sprajektavany za paŭnočy i zbudavany za try dni (architektar natchniaŭsia jehipieckimi piramidami). Paśla SSSR modu na maŭzalei pieraniali inšyja kamunistyčnyja dyktatury — Manholija, Kitaj, Vjetnam, Paŭnočnaja Kareja.
Spačatku Lenina chacieli zamarozić.
Ź Jeŭropy navat było vypisana składanaje abstalavańnie. Adnak jaho prosta nie paśpieli zmantavać: cieła pačało imkliva raskładacca, marudzić bolš było nielha. Dyj
u niestabilnaj situacyi 1920-ch luby zboj u enierhazabieśpiačeńni maŭzaleja pryvioŭ by da katastrofy.
Jehipiecki sposab balzamavańnia faraonaŭ taksama nie pasavaŭ — cieła pry im vysychaje, rysy tvaru mocna skažajucca. Navukoŭcy Uładzimir Varabjoŭ i Barys Zbarski prapanavali svaju technałohiju balzamavańnia.
Spačatku ź cieła byli vydalenyja ŭsie ŭnutranyja orhany.
Mozh pieradali ŭ śpiecyjalna stvorany dla jaho vyvučeńnia instytut. Serca, pavodle niapeŭnych źviestak, zachoŭvajecca ŭ Kramli,
los inšych orhanaŭ nieviadomy.
Cieła prapitali rastvoram farmaldehidu, likvidavali z dapamohaj vocatnaj kisłaty, pierakisu i amijaku ślady raskładańnia, a paśla pahruzili ŭ «balzamičnuju vadkaść», jakaja pieraškadžaje vysychańniu tkanak cieła i ŭtrymlivaje bakterycydnyja kampanienty. Asnovu vadkaści składaje hliceryn (66 %) i acetat kaliju, a taksama procimikrobny 2-pracentny chłaryd chininu. Byli vyrablenyja i ustaŭlenyja vočnyja pratezy, na rot nakładzienyja švy, schavanyja baradoj i vusami.
U takim stanie Lenin, pavodle miedykaŭ, moža zachoŭvacca sto i bolš hadoŭ praktyčna bieź źmienaŭ.
Adzinaje, raz na niekalki hadoŭ jaho pieranosiać u vannu z «balzamujučym rastvoram» i mianiajuć čas ad času kaścium.
Paśla razvału savieckaj dziaržavy ŭźnikła dyskusija pra nieabchodnaść pachavać cieła Lenina.
Adnak sprava była adkładzienaja Pucinym, jaki bačyć siabie adnaŭlalnikam SSSR, na śviatoje nikoli.
Čytajcie taksama:
Radavod Lenina: karaniami z Rečy Paspalitaj
«Chto taki Lenin?» — «Moža piśmieńnik?» — videaapytańnie ŭ Minsku
U Kijevie źnieśli apošni pomnik Leninu — videarepartaž «NN»
