Praca achoplivaje pieryjad ad XV stahodździa, kali Skidziel (horad u Hrodzienskim rajonie) upieršyniu ŭzhadvajecca ŭ piśmovych dakumientach, da siaredziny XX stahodździa.
U čym navatarstva takoj knihi? U rakursie, jaki vybrali aŭtary.
Na praciahu apošnich stahodździaŭ navukoŭcy čaściej za ŭsio pisali daśledavańni, pryśviečanyja palityčnaj historyi.
Hierojami takich knih stanavilisia vybitnyja dziaržaŭnyja dziejačy, palityki i pałkavodcy. Inakš kažučy, vielmi vuzkaja elita hramadstva.
U 1970-ja hady ŭ italjanskaj histaryčnaj navucy ŭźnik novy kirunak, jaki atrymaŭ nazvu mikrahistoryja. U adroźnieńnie ad «vialikaj» historyi jana razhladała małyja terytoryi i papulacyi (miastečka, viosku abo navat asobnuju siamju).
Akcent rabiŭsia na paŭsiadzionnym žyćci i mientalnaści asobnaha čałavieka.
Za savieckim časam u Biełarusi taki napramak amal nie raźvivaŭsia.
Dziela abjektyŭnaści, knihi pra nievialikija harady vychodzili. Ale havorka na ich staronkach išła pra ŭsiu tuju ž palityčnuju historyju. Adnoj ź pieršych łastavak stała kniha Mikałaja Ułaščyka «Była takaja vioska», jakaja vyjšła ŭ 1989 hodzie, užo paśla śmierci jaje aŭtara. Jana była pryśviečana Vickaŭščynie, rodnaj vioscy historyka, što na Kojdanaŭščynie.
Dziesiać hod tamu Siarhiej Tokć, vykładčyk Hrodzienskaha dziaržaŭnaha ŭniviersiteta, napisaŭ daśledavańnie «Biełaruskaja vioska na miažy epoch». Historyja Skidziela – praca, napisanaja ŭ tym ža kirunku mikrahistoryi.
Tolki stvorana jana ŭ suaŭtarstvie. Pieršyja try raździeły — «Epocha Vialikaha Kniastva i Rečy Paspalitaj», «U Rasijskaj impieryi» i «U mižvajennaj polskaj dziaržavie» — naležać Tokciu. Raździeł «Kraj zmaharoŭ, kraj paetaŭ» i padraździeł «Los pradprymalnikaŭ Skidzielskich» — Mikałaju Dzielankoŭskamu.
Kniha napisana na padstavie archiŭnych dadzienych i taksama ŭspaminaŭ, zapisanych aŭtarami. Jana litaralna nasyčanaja imionami zvyčajnych ludziej, pra jakich nikoli nie pisali ŭ padručnikach i navukovych manahrafijach.
Naprykład, pierad čytačami śpis haspadaroŭ viosak Skidzielskaj vołaści ŭ 1679 hodzie abo habrejaŭ-ramieśnikaŭ Skidziela i členaŭ ich siamji ŭ 1806 hodzie.
Aŭtary padrabiazna raskazvajuć pra skidzielskaje načalstva. Tak, staršynioj vołaści ŭ 1890-1905 hadach źjaŭlaŭsia Mikałaj Syralevič, jaki kiravaŭ vielmi despatyčnymi mietadami.
Adzin ź sialan, Hieorh Ivanaŭ Čobat, skardziŭsia, što Syralevič pasadziŭ jaho na dvoje sutak pad aryšt bieź ježy i pitva. Za hety čas jamu dali «tolki brudnaj vady ź dziohciem z hlinianaha čerapa, dzie myjuć boty». Ad takoj vady niaščasny sielanin ledź nie atruciŭsia.
Vydańnie pabačyła śviet ŭ vydaviectvie «Technałohija». U pradmovie aŭtary abiacajuć praciahnuć daśledavańnie i davieści vykładańnie padziej da našaha času.
Na prezientacyi knihi historyk Andrej Kištymaŭ adznačyŭ: «Skidzielu pašenciła, što ŭ jaho jość svaje Hieradoty».
