upieršyniu apublikavana ŭ 2015 hodzie
***
Padčas kadravych pierastanovak va ŭradzie, jakija ŭ śniežni zładziŭ Łukašenka, vice-premjer Michaił Rusy moh złavić siabie na adčuvańni dežaviu.
Kaliści hetaksama hučna z pasady vykidali jaho — tahačasnaha ministra sielskaj haspadarki. Što razzłavała Łukašenku ŭ 2003m? U spravazdačach čynoŭnikaŭ było napisana, što rabotnikam kałhasaŭ vypłacili zarobki i raźličylisia za zdadzienyja pradukty. A nasamreč, zapeŭnivaŭ kiraŭnik dziaržavy, było inakš.
Prypiski tady byli padstavaj dla adstavak premjer-ministra Hienadzia Navickaha, vice-premjera Alaksandra Papkova, a taksama Michaiła Rusaha. Jašče ź dziasiatak čynoŭnikaŭ atrymali vymovy.
Prakuratury i KDK tady było zahadana zavieści kryminalnyja spravy, ale na nastupny dzień Łukašenka źmianiŭ hnieŭ na miłaść.
«Jany nie pavinny być vykinutyja na vulicu», — vyrašyŭ jon i zahadaŭ znajści zvolnienym čynoŭnikam novaje miesca pracy. Naprykład, Navicki atrymaŭ siniekuru, staŭšy śpikieram savieta respubliki (takim ža šlacham ciapier nakiravaŭsia Michaił Miaśnikovič).
A voś Rusaha zrabili kiraŭnikom biełaruskaha pradstaŭnictva ŭ Sankt-Pieciarburhu, a ŭ 2004-m jon viarnuŭsia na radzimu, kab pačać čarhovy ŭzychod pa namienkłaturnaj leśvicy. Praź dziesiacihodździe paśla haniebnaha zvalnieńnia jon farmalna ŭvachodzić u dziasiatku samych vysokich čynoŭnikaŭ krainy.
Staršynia kałhasa z partyjnymi pierśpiektyvami
Budučy namienkłaturny dziejač naradziŭsia za niekalki kiłamietraŭ ad Turava. Niepadaloku ciače Prypiać. Jahonaja vioska Varonina apynułasia pamiž bolš mahutnymi vioskami i ciapier patrochi vymiraje. Siarod svajakoŭ Michaiła Rusaha ŭ rodnaj vioscy zastałasia tolki stryječnaja siastra. Rodnaja chata vice-premjera staić pustaja, jahonyja baćki pryjazdžajuć siudy redka. Syn pieravioz ich u Stoŭbcy.
Ivan i Nadzieja Rusyja pachodziać z Varonina. Baćka čynoŭnika byŭ koniucham, a maci pracavała ŭ Turavie. U siamji raśli troje synoŭ.
«Starejšy Miša byŭ cichieńki, chudzieńki. I vučyŭsia dobra», — uzhadvaje svajačka. Bazavuju škołu jon skončyŭ u svajoj vioscy, a ŭ starejšyja kłasy chadziŭ u susiedniuju Vieraśnicu.
«Dziaciej vychoŭvaj tak, kab svaim rozumam usiaho dasiahali!» — raiŭ Michaił stryječnaj siastry.
Sam jon pastupiŭ u sielskahaspadarčuju akademiju ŭ Horkach. Darečy, padčas vučoby paznajomiŭsia z budučaj žonkaj. Tamara fihuravała ŭ śpisie rabotnikaŭ ziemleŭparadkavalnaj słužbie Minabłvykankama.
Atrymaŭšy dypłom, Rusy viarnuŭsia na Žytkaviččynu i staŭ pracavać u kałhasie ŭ Marocharavie. Za niekalki hadoŭ jon uźniaŭsia z pasady hałoŭnaha ahranoma da staršyni kałhasa. A ŭ siamji tym časam naradziłasia starejšaje dzicia. Usiaho ž u Rusych dźvie dački.
Maładoha staršyniu ŭ 1983m pieraviali ŭ Karmu. Praca niepasredna na ziamli dla jaho skončyłasia. Rusy staŭ načalnikam upraŭleńnia sielskaj haspadarki ŭ rajvykankamie. A zaadno pastupiŭ u Minskuju vyšejšuju partyjnuju škołu, jakaja malavała pierad im šyrokija dalahlady. U Karmie jon paśpieŭ pabyć jašče druhim sakratarom rajkama KPB, paśla čaho byŭ pieraviedzieny ŭ Stoŭbcy.
Karmianskuju rajonnuju inśpiekcyju dziaržtechnahladu, darečy, uznačalvaje siaredni z bratoŭ Rusych — Ściapan.
U Stoŭbcach Michaił staŭ pieršym sakratarom rajkama KPB. A taksama ŭznačaliŭ kamisiju pa pierachodzie na rynkavyja adnosiny.
Aściarožny refarmatar Rusy
Jak jon tady ŭjaŭlaŭ reformy? «Dzie harantyja, što rynak nie stanie svojeasablivym mahilščykam kałhasaŭ i saŭhasaŭ, fiermierskich haspadarak i padvorjaŭ. Dy i viosku jon moža zrujnavać uščent», — zaścierahaŭ jon, prezientujučy ŭ kancy 1990ha svaje prapanovy. Nijakich rezkich normaŭ — siarod jahonych idej hučała ŭviadzieńnie dziaržaŭnaha zakazu dla padsobnych haspadarak, a taksama pryjarytetnaje budaŭnictva žylla ŭ vioskach.
U asabistych pytańniach sprava ruchałasia sprytniej. Chatu ŭ Stoŭbcach tahačasny pieršy sakratar i staršynia rajonnaha Savieta narodnych deputataŭ pa sumiaščalnictvie paśpieŭ pryvatyzavać jašče da razvału SSSR. Mienavita tut ź ciaham času pasialilisia baćki Rusaha.
U 1991-m partyjec pajšoŭ na pavyšeńnie: jon uznačaliŭ Kamitet pa ziamielnaj reformie i ziemleŭładkavańni pry Saŭminie BSSR.
Kali paśla abviaščeńnia niezaležnaści naśpieła nieabchodnaść rabić paŭnavartasnuju ziamielnuju reformu, adzin prajekt prapanavała demakratyčnaja apazicyja, inšy farmulavała kamisija Rusaha.
«Mnie raskazvali, što na Brestčynie ŭžo abjaviłasia dzieviać spadkajemcaŭ pana Patockaha. I ŭsie jany pretendujuć na ziemli, jakija niekali naležali siamiejstvu. A što zastaniecca tym, chto stolki hadoŭ žyŭ na hetaj ziamli i dahladaŭ jaje? Zahnać u kabału?» — Rusy zaklikaŭ nie śpiašacca z pryniaćciem novaha zakona. U vyniku Viarchoŭny saviet, u jakim bolšaść składali kamunisty i ahraryi, prahałasavaŭ za jahony, bolš łahodny, varyjant. Kałhasy zastalisia dahetul, fiermierstva tak i nie atrymała šyrokaha raspaŭsiudu.
Ministr pry ŭsich premjerach
Paśla prychodu da ŭłady Alaksandra Łukašenki Rusy trapiŭ na ministerskuju pasadu nie adrazu.
Pieršym ministram pryrodnych resursaŭ (viedamstva było ŭtvorana zamiest Dziaržaŭnaha kamiteta pa spravach ekałohii) byŭ viciebski navukoviec-arnitołah Anatol Darafiejeŭ. Jašče ŭ savieckija časy jon vystupiŭ suprać budaŭnictva ŭ Biełarusi novaj AES. A paśla adstaŭki zaniaŭsia krajaznaŭstvam — vyvučaŭ tvorčaść Jana Barščeŭskaha.
Jahonaje miesca va ŭradzie Michaiła Čyhira ŭ kastryčniku 1994-ha zaniaŭ Michaił Rusy. Admietna, što na pasadzie ministra jon zdoleŭ papracavać pry ŭsich premjer-ministrach łukašenkaŭskaj Biełarusi.
Hałoŭnaj ekałahičnaj prablemaj zastavalisia nastupstvy čarnobylskaj katastrofy, adnak hetym zajmałasia asobnaje ministerstva.
Rusaha ž vabiła sielskaja haspadarka. U aficyjnaj bijahrafii jon pradstaŭlaŭsia jak «navukoviec-ahranom». Niekalki jahonych artykułaŭ u hazietach 1980-ch byli pryśviečanyja vapnavańniu hleby, a taksama fosfahipsu.
U 2001-m Rusy staŭ ministram druhi raz — ciapier jamu daručyli adkazvać za sielskuju haspadarku.
Padčas «Dažynak-2013» u Žłobinie Rusy sustreŭ rusałku i zahadaŭ žadańnie: «Kab Boh pastajanna žyŭ u Biełarusi».
Što ŭ hety čas adbyvałasia ŭ pryvatnym žyćci čynoŭnika? Svaju čatyrochpakajoŭku kala Kamaroŭki jon padaryŭ starejšaj dačce, a sam razam z žonkaj pabudavaŭ jašče adnu čatyrochpakajoŭku. Kvatera płoščaj bolš za 110 m2 znachodzicca niepadaloku ad aeraporta «Minsk-1». Rusyja jakraz paśpieli skončyć budaŭničyja spravy za niekalki miesiacaŭ da hučnaj adstaŭki.
Deputat ad «viertykali»
U Pieciarburhu eks-ministr pravioŭ mienš za hod. Tut, darečy, žyŭ jahony małodšy brat Ivan, jaki pamior niekalki hadoŭ tamu.
Nieŭzabavie Rusamu dazvolili viarnucca ŭ biełaruskuju palityku. U 2004-m jon bałatavaŭsia ŭ pałatu pradstaŭnikoŭ ad Žytkavič. Jahonym supiernikam staŭ apazicyjny kamunist, zaatechnik miascovaha kałhasa Michaił Silivoniec. Rusy trapiŭ u parłamient, dzie ŭznačaliŭ kamisiju pa ahrarnych pytańniach.
Praz čatyry hady jon vyrašyŭ praciahnuć svoj mandat. Zmahacca znoŭ daviałosia z kamunistam Silivoncam, a jašče sa staličnym doktaram Siarhiejem Karniaŭcom. Adnak i ŭ hetym vypadku status kandydata ad viertykali dazvoliŭ Rusamu ŭbačyć pieramožny vynik u pratakole. Na čas pracy ŭ hetym sklikańni jamu daručyli kiravać ekałahičnaj kamisijaj.
Kali na pieršyja vybary Rusy išoŭ jak biespartyjny kandydat, to na druhija — ad Biełaruskaj ahrarnaj partyi.
Jon dziejny lidar palityčnaj partyi, choć i niezaŭvažnaj.
Pakazalny fakt pra jahonuju arhanizacyju: u 2009-m, na nastupny hod paśla abrańnia Rusaha kiraŭnikom, «ahraryi» atrymali papiaredžańnie ad Miniusta, bo zabylisia dasłać infarmacyju pra svaju dziejnaść.
* * *
Letam 2013-ha Michaił Rusy realizavaŭ maru biełaruskaha sielanina — zajmieŭ ułasnuju ziamlu. Pryčym nie aby-jakuju, a ŭ elitnym rajonie Viaśninka («Drazdy-2»). Pa rynkavych cenach ziamla z domam tut kaštuje kala $1 miljona.
* * *
Viaršynia karjery
U mai 2010 tahačasny ministr sielskaj haspadarki Siamion Šapira pajšoŭ na pavyšeńnie — staŭ kiraŭnikom Hrodzienščyny. A Łukašenka znoŭ uzhadaŭ pra Rusaha. Tak deputat staŭ ministram treci raz.
Jašče praz dva hady čynoŭnika čakała čarhovaje pavyšeńnie — da pasady vice-premjera pa ahrarnych pytańniach.
* * *
U pamiaci internaŭtaŭ čynoŭnik zapomniŭsia fotazdymkam z hihanckaj buchankaj chleba. Tak Rusy (sprava) vyhladaŭ na cyrymonii adkryćcia italjanskaj linii pa vypusku kandytarskich vyrabaŭ na «Mahiloŭchlebpramie».
* * *
Jak Michaił Rusy ŭjaŭlaje sabie sučasnaha sielanina? «Heta małady, pryhožy, upeŭnieny ŭ sabie čałaviek, dobry haspadar i siemjanin, roznabakova raźvity i z aktyŭnaj hramadzianskaj pazicyjaj … Jak praviła, jon žyvie ŭ prastornym domie z hazavym aciapleńniem i centralnym vodapravodam, maje lehkavik zamiežnaj vytvorčaści 7—10 hadoŭ ekspłuatacyi, traktar i hruzavuju techniku na ŭłasnym padvorku», — kazaŭ jon dva hady tamu.
Pa apošnich padlikach Biełstata, siaredni zarobak rabotnika sielskaj haspadarki ledź-ledź pieravyšaje 4 miljony rubloŭ «čystymi».
***
Michaił Rusy
Naradziŭsia ŭ 1954 hodzie ŭ vioscy Varonina Žytkavickaha rajona.
Skončyŭ Biełaruskuju sielskahaspadarčuju akademiju (1977), Minskuju vyšejšuju partyjnuju škołu (1989).
U 1977—1983 — hałoŭny ahranom, namieśnik staršyni, staršynia kałhasa imia Lenina Žytkavickaha rajona, u 1983—1985 načalnik upraŭleńnia sielskaj haspadarki Karmianskaha rajvykankama. U 1985—1991 — na partyjnaj słužbie ŭ Karmie i Stoŭbcach.
U 1991—1994 — staršynia Kamiteta pa ziamielnaj reformie i ziemleŭparadkavańni. U 1994—2001 — ministr pryrodnych resursaŭ i achovy navakolnaha asiarodździa, u 2001—2003 i 2010—2012 — ministr sielskaj haspadarki i charčavańnia
U 2003—2004 — kiraŭnik adździaleńnia pasolstva Biełarusi ŭ Sankt-Pieciarburhu.
U 2004—2012 — deputat pałaty pradstaŭnikoŭ, staršynia pastajannych kamisij.
U 2012—2019 — vice-premjer.
Žanaty. Maje dźviuch dačok.
