Andruś Horvat pierad pierajezdam ź Minska ŭ Prudok.
Vioska, kudy viarnuŭsia Andruś Horvat, nazyvajecca Prudok. Heta ŭ hłušy Paleśsia, kala miažy z Ukrainaj, 300 km na poŭdzień ad Minska. U Prudku žyvie kala 150 čałaviek. Najbližejšy ad jaje horad — Chojniki. Kali viedajecie znakamityja vioski Juravičy, Aŭciuki ci Karanioŭku («Ludzi na bałocie» Mieleža) — heta pobač.
Zarablaje Andruś Horvat fryłansam. Akramia taho, ź vieraśnia jon maje pajści nastaŭnikam u Juravickuju škołu. «Chacieŭ biełaruskaj movy, ale biaruć historykam))», — piša jon. Raźličvaje jon i mieć prybytak sa svajho vialikaha aharoda.
Prapanujem Vašaj uvazie zapisy i foty ź jahonaha veb-dziońnika.
Andruś Horvat (na fota vyłučany jarkaściu) u Minsku da pierajezda ŭ viosku. U stalicy Horvat pracavaŭ žurnalistam i, adnačasova, dvornikam teatra imia Janki Kupały.
18 červienia 2014
U 1931 hodzie majho pradzieda Andreja vysłali ź jaho rodnaj vioski ŭ dalokuju Piermskuju vobłaść na rudniki. Praz dva hady jon źbieh i viarnuŭsia nazad. Jaho chatu ŭžo prystasavali pad sielskuju škołu, tamu jon try hady badziaŭsia pa susiedziach sa svajoju siamjoju. Badziaŭsia-badziaŭsia, znoŭ staŭ zamožnym, jaho znoŭ raskułačyli i znoŭ vysłali — užo ŭ Śviardłoŭskuju vobłaść. Bolej jon nie viarnuŭsia. Pamior niaviedama dzie i kali. Adnak viarnuŭsia jaho syn, moj dzied. U tuju ž viosku. I pabudavaŭ tam dom. U hetym domie naradziŭsia moj tata. Siońnia hety dom pacichu razburajecca. I ja zrazumieŭ, što mušu zrabić toje, što nie zdoleŭ moj pradzied, — viarnucca dadomu.
Pakul maje rodzičy aktyŭna vyrašajuć, jak pieraaformić dom dzieda na mianie, zapisvajcie adras: Kalenkavicki rajon, vioska Prudok. Nieŭzabavie (praz vosiem miesiacaŭ) ja tudy źjedu nazaŭsiody, tam pastareju, pamru i budu pachavany na miascovych mohiłkach. Viadoma dzie i viadoma kali.
Tam les amal dakranajecca da chaty.
18 červienia 2014
Maša [ja pierajedu mienavita praz 8 miesiacaŭ], bo praz 8 miesiacaŭ pačniecca viasna)
21 červienia 2014
Ź siońnia ŭ mianie jość svoj dom.
29 červienia 2014
Siońnia Varvara mianie paniuchała i skazała, što ja pachnu domam, hrybami, elektryčnym śviatłom i papieraj. Viadoma, ja nie pachnu ŭsim hetym, ale jak dobra jana mianie adčuvaje. Jak dobra jana adčuvaje ludziej uvohule.
19 lipienia 2014
Maja chata z kraju.
15 kastryčnika 2014
Jeździŭ ja da adnoj svajoj babulki, jakaja žyvie ŭ 4 km ad majoj chaty, u vioscy Borusk. Jakaja ž asałoda słuchać jaje havorku. Navat kryŭdna robicca, što ja ŭvieś taki adukavany i nie ŭmieju razmaŭlać pa-jejnamu. Ale hieny palcam nie razdušyš — uzhadvajucca rodnyja paleskija słovy, raściakajucca pa sercy masłam: jetaka, čahojlisia, kažny, lisianki, roskiduŭsia, kuplejuć, popryjezdžejuć.
Dak pra šte jenta ja? Vo ceta ž było b charaše navučycca razmoŭlać pa-tutejšamu. Pryjedu taki svoj uščent, pazdaroŭkajusia z babaj Hašaj. A jana mnie ska': «Voj, Andruška, 'šče bolej schudnieŭ. Chiba ž nichto nie davoŭ jeści? Pojšli misku kryšanioŭ dom».
15 studzienia 2015
Ź pieršaha vieraśnia [praz vosiem miesiacaŭ] ja pačnu pracavać nastaŭnikam u sielskaj škole.
Ja ŭ dziacinstvie maryŭ pra heta — stać sielskim nastaŭnikam, ale staŭ žurnalistam. I tut raptam. Užo ciapier vielmi chvalujusia — heta ž takaja adkaznaść. Siońnia navat ujaŭlaŭ svaich budučych vučniaŭ, paprasiŭ ich nazyvać mianie spadarom Andrusiom.
26 studzienia
Nočču saśniŭ Hannu Čarnušku z «Ludziej na bałocie».
U śnie my całavalisia, Hanna navat pakazała kalena. A vy kažacie, Evan Rejčał Vud. Kalena Čarnuški — vo sapraŭdny biełaruski eratyčny son.
7 lutaha
Praz adzin miljon vosiemsot čatyrnaccać tysiač čatyrysta siekundaŭ ja budu doma.
A ŭčora zahadčyca haspadarki padpisała maju zajavu na zvalnieńnie. Kula ziemnaja nachilajecca ŭ bok viasny.
20 lutaha
U mianie zastalisia try apošnija dni. 114 pakoj — jašče try dni moj pakoj. A potym vaźmu z saboj termas, siadu la fantana, budu pić harbatu ŭ 7 ranicy i nazirać. Abaviazkova tak zrablu.
Krychu padumaŭ i vyrašyŭ zamiest harbaty ŭziać kańjak.
***
Źbiraju rečy. Znajšoŭ svoj dziciačy vieršyk:
«Sprava pižama.
Śleva krovať.
Na kuchnie nožami
Orudujet mať».
24 lutaha
U letapisach Kupałaŭskaha teatra ciapier dva Horvaty. Pieršy — trynaccacijuradny brat majho pradzieda, maršałak šlachty Minskaj hubiernii Aton Horvat, jaki achviaravaŭ 50 rubloŭ na budaŭnictva teatra. I ja, jaki syhraŭ rolu dvornika ŭ realistyčnaj praciahłaj dziei. Kluč ad hrymiorki zdadzieny, piačatka pastaŭlena. Biez avacyj, biez kvietak i padziakaŭ, cicha, lohka, niezaŭvažna pieraciakaju ŭ novuju jomistaść. Z hałoŭnym nabytym umieńniem nie saromiecca rabić prostyja rečy.
A taksama nahadvaju, što zaŭtra ŭ 7.00 adbudziecca ŭračysty ałkaranišnik la fantana i ahledziny novaha dvornika. Usie achvočyja mohuć dałučycca.
25 lutaha
Kupałaŭski ałkaranišnik vačyma ałkaranišnikaŭca Arcioma Bahasłaŭskaha.
Andruś Horvat pierad pierajezdam ź Minska ŭ Prudok.
26 lutaha
Vielmi dobra pamiataju pačatak svajho staličnaha žyćcia. Ja nazyvaŭ koka-kołu sokam, modna apranaŭsia na Ždanach, vaziŭ z domu zakatki. Potym chutka pastaleŭ, staŭ apranacca na Dynama, nazyvać koka-kołu «napitkom», navučyŭsia kazać: «Mama, nie nužny mnie eti zakatki, čto ja budu s nimi tiahaťsia».
Ja anikolki nie škaduju, što zastalisia tolki dźvie nočy pad minskim niebam. Heta vielmi kaštoŭnaje ŭmieńnie — biez bolu pakidać miescy i ludziej. Bo samaje hałoŭnaje ž zastaniecca, nikudy nie dzieniecca.
A papraŭdzie, ja prosta siabie padbadziorvaju.
6 sakavika
5 sakavika ja pieranios z kamory na haryšča 50 sonnych matylkoŭ.
Jany ledźvie varuchnuli kvołymi kryłami, pahladzieli na mianie zaspanymi vačyma — i znoŭ traplali ŭ abdymki matylkovaha Marfieja. Ciapier na maim haryščy žyvuć maleńkija sonnyja kamorniki.
9 sakavika
Karablik, maminy baćki i sełfi.
Ciapieraka ŭ mianie jość šapka-handonka i polski švedar, kuplony ŭ 90-ja (ja tady bratu napisaŭ list u vojska: «Ciocia Katia pryviazła nianašy śvitar iz Polščy»). U nas tut tak modna. Ja modny)
Pryvitańnie.
10 sakavika
Siadžu ŭ jabłynievym sadzie, piaje ptuška, lotaje pčała, breša sabaka, hudzie traktar. Na rukach i botach hlina.
Za lesam Ukrajina.
Za karoŭnikam Minsk.
Vioska. Leta.
12 sakavika
Źjezdziŭ u Juravičy. Tam žyli ludzi 25 tysiač hadoŭ da našaj ery. Rabili chatki z kostak mamantaŭ. Tady ŭ Juravičach nie było sielsavieta. I tyja ludzi nie prapisalisia i źjechali. A voś ja prapisaŭsia. Ź siońnia ja aficyjna tutejšy viaskoviec. Pieradajcie ŭ Centr: urbanizacyja admianiajecca.
16 sakavika
Jedu ŭ ciahniku z Harodni. Na vierchniaj palicy 120-kiłahramovy mužyk. Palica raz nie vytrymała, sarvałasia, pakul ja chadziŭ da vietru. Jaje adramantavali. Mužyk spić. Ja malusia.
18 sakavika
Pryjechaŭ u Minsk. Pieršaje ŭražańnie — čyścieńka, jak i pa televizary.
19 sakavika
''Palašuk, pryjšoŭšy na bieły śviet, žyćcio pačynaje ŭ sasnovaj kałyscy, cełaje žyćcio žyvučy ŭ sasnovaj chacie, abahravanaj i aśvietlenaj sasnoj, śpić, adpačyvaje i jeść na sasnovaj mebli. U volny ad pracy čas słuchaje huki, uzmocnienyja słajami sasnovaha deka skrypki, a adychodziačy na viečny adpačynak ad ziamnych turbot, zabiraje z saboj čatyry sasnovyja doški ŭ vyhladzie damaviny''.
Časłaŭ Piatkievič / Rečyckaje Paleśsie
20 sakavika
Paśla rasijskaha telebačańnia chočacca kaho-niebudź zastrelić, a potym pamycca i nažercisia kanoplaŭ. I sprava nie ŭ źmieście, a ŭ ahresii, ź jakoj jaduć mazhi. A biełaruskaje telebačańnie mianie supakojvaje. Takija čyrvonaščokija homielskija čynoŭniki — tarmaznutyja i chitravatyja — prosta busieńki mimimišnyja.
Heta ja da baćkoŭ pryjechaŭ. Kali ja vykinu ich televizar, mianie nie zrazumiejuć )
21 sakavika
Siońnia budzie maja pieršaja sapraŭdnaja noč u svajoj chacie.
23 sakavika
Kot, pryviezieny Andrusiom z saboj ź Minska, upieršyniu zalez na haryšča.
25 sakavika
Idu pa Prudku z małakom, a sabaka: ''Rrrrr''. A haspadar jamu: ''Niamožna, svaje''. U mianie ažno śpina vyprastałasia — tak pryjemna być svaim.
26 sakavika
Vyčyščaju pohrab, vykapaŭ kałoniju žukoŭ.
Jany mnie:
— Jakoj chalery! Vyklučy śviatło!
Ja im:
— Padjom! Viasna!
— Trasca tabie ŭ s*aku! Daj paspać.
— Śpicie na vulicy. Heta maja chata.
— Čahoooo?! Navałač staličnaja, škyndziochaj adsiel. My tut naradzilisia. Chata naša.
A vy kažacie: Jak ty tam budzieš adzin? A ja kažu: u intraviertaŭ niama času na adzinotu — zašmat usiaho adbyvajecca navokał. A budzie sumna, pafarbuju zialonkaj lampački.
27 sakavika
Siońnia znoŭ byŭ u Minsku. Usie ludzi pamytyja. Heta ŭražvaje.
1 krasavika
2 krasavika
Krapiva. Moj ranišni eliksir nieśmiarotnaści. Vypiŭ — i da viečara nieśmiarotny )
A pa praŭdzie, adčuvańnie, što ŭnutry ŭklučajecca hienieratar. Adrazu chočacca pieraciahnuć cahlinki ci vykarčavać stary pień.
3 krasavika
1. U mianie 20 sadžancaŭ višni. Zaŭtra jany stanuć sadam. Nie razumieju, čamu ja 15 hadoŭ žyŭ u Miensku. 2. Narešcie ja pazbaviŭsia ad kureńnia. Nie razumieju, čamu ja 15 hadoŭ kuryŭ.
4 krasavika
Roma — parań haradskoj. Nočču — viaskovyja dzieŭki. Dniom śpić u maim łožku.
***
Elektraabahravalnik znoŭ sapsavaŭsia, 3G-madem nie pracuje, małako nie kiśnie. U kamory, dzie ja splu, pakul što +8. Uraaaaa, pryhody!
5 krasavika
Navina pra toje, što ŭ Prudok pryjechaŭ žyć staličny žurnalist, ablacieła ŭsiu viosku. Ale niedzie plotku pierabrachali i kažuć, što pryjechaŭ piśmieńnik.
6 krasavika
7 krasavika
Moj dzień pačaŭsia z hrukatu ŭ dźviery, kali ja jašče lažaŭ u łožku.
Trochi praź niečakanaść, trochi praz uračystaść vyhlad ja mieŭ zaniepakojeny, ale pryvieści siabie ŭ paradak času nie było, bo toj, chto hrukaŭ u dźviery, moh padumać, što ja jašče splu (papraŭdzie, tak i było), a mnie nie chaciełasia b, kab miascovyja daviedalisia, što ja splu ŭ vosiem ranicy. Žančyna na hanku pabačyła toje, što pabačyła: pamiataha baradataha mužyka sa spužanymi vačyma.
— Ja tabie bulbu pryviezła, — jana praciahnuła mnie pakiet z bulbaj. — Barščy jasi? U mianie borš jo zakatany. I jajcy viečaram pryviazu. A žyr nada?
Ja sprabavaŭ składna adkazvać, ale vychodziła nie vielmi. U hałavie łunała dumka: «Hałoŭnaje, kab jana nie padumała, što ja z baduna».
8 krasavika
Susiedka adklučyła mianie ad elektryčnaści (zascała, što jaje chata zharyć praź mianie). Ja kupiŭ u kramie śviečku, sšytak i asadku.
Jašče jość knižki i trochi zaradki na telefonie, adkul i pišu. I viedajecie što, tak kruta! Tak prosta. Tak zrazumieła ŭsio. Ježa — heta vohnišča. Śviet — heta ahoń. Tekst — heta papiera.
12 krasavika
Siońnia ŭvaskros Chrystos. Chrystos uvaskros!
13 krasavika
Maja babula kazała, što pa piatnicach napieradadni vialikich carkoŭnych śviataŭ treba pakidać kućciu na stale dla prodkaŭ. Ale babula nie viedała, kali tyja śviaty, i pakidała kućciu štopiatnicu. Maci tolki što raskazała, a mnie niama kudy zapisać. A ja mušu zapisać, kab moj unutrany nierealizavany etnohraf supakoiŭsia.
15 krasavika
My z Romam u čakańni samaha važnaha dyjałohu z maim stryječnym bratam-haŭniukom [adnosna pravoŭ ułasnaści na chatu] (dziakuj Bohu, što jon, jak kažuć palaki, moj ciotačny brat, to bok nie majho proźvišča). Z partretam dzieda parazmaŭlaŭ, z unutranym psichaterapieŭtam parazmaŭlaŭ, z žyvymi Horvatami parazmaŭlaŭ. Za nami — praŭda i Stalinhrad-Hrunvald. Pastaŭlena meta — znajści ŭ zakramach cieła brata Šuryka adekvatnuju malekułu i zapeŭnić jaje mirnymi mietadami, što Prudoknaš. Kali malekułu nie znajdu, skažu tak: ''Von iz Prudka. Siuda ja bolšie nie jezdok. Biehu, nie ohlanuś, pojdu iskať po śvietu, hdie oskorblennomu jesť čuvstvu uhołok. Karietu mnie. Karietu!''. Ale heta žart. Nasamreč, ja chvalujusia. Dypłamatyčny talent Łukašenki, javisia mnie (paŭtaryć try razy).
Abn. Adekvatnuju malekułu ŭ ciele brata znajšoŭ. Malekuła budzie dumać da Radunicy. 5—6 dzion ja višu ŭ pavietry, uśmichajusia i lubujusia viasieńnim suśvietam.
* * *
''Ruchajučysia praź Minsk, Mazyr, Naroŭlu ŭ Čarnobyl, my amal uvieś čas išli lasami. Kala Naroŭli my prachodzili pa takich miaścinach u pieršabytnych lasach, dzie niejkuju viosačku ci lichuju karčomku možna było ŭbačyć tolki praź niekalki milaŭ adna ad adnoj. Žychary hetych małych pasieliščaŭ byli takimi pałachlivymi, što pierad našym nabližeńniem z žonkami i dziećmi chavalisia ŭ lasach, a my natykalisia na pustyja sialiby. I tolki paźniej, pryvablenyja našymi padarunkami, a kankretna harełkaj, asobnyja ź ich viartalisia dadomu''
''Dziońnik hienierała Jana Viejsienhofa'', 1790
17 krasavika
Maja maci vučyć Varvaru čytać: Č + Y = ČY. Heta kruta — mieć sapraŭdnuju biełaruskuju babulu.
18 krasavika
A vam viadoma pra tradycyju padpalvać cyharetu i kłaści na mahiłu pamierłamu kurcu? Moj dziadźka zaraz tak ''kuryć''. Učora da jaho pryjazdžali maje siostry, pryvieźli pakuryć.
19 krasavika
U skarbonku biełaruskaj łajanki: «Mać jaho dychała!» (nacisk na «y») Pierakładajecca jak: jon taki i hetki, ale niachaj robić što choča, ja bolš umiešvacca nie budu.
21 krasavika
Moj pradzied kazaŭ: ''Treba jeści tak, kab na žyvacie možna było voš zabić''.
* * *
Paviedamleńnie ź linii frontu (dla tych, chto ŭ temie): Prudoknaš.
22 krasavika
Maša cikavicca, čamu ja nie žyvu ŭ Varšavie, a ja siońnia pasadziŭ buraki, morkvu, redźku, cybulu, časnok, krop, piatrušku. Zaraz pajdu pa łazu, kab spleści košyk. Voś čamu, Maša.
23 krasavika
U Kalinkavičach dzieŭki ŭ karotkich spadnicach i vysokich botach. Napeŭna, takich mieła na ŭvazie prudkaŭskaja babka, kali pieraścierahała mianie ad žonki-łacuhi.
24 krasavika
U mianie znoŭ raście barada. Nie naŭmysna jaje rašču, prosta niama ŭmovaŭ halicca, dyj u lusterka siabie baču, tolki kali pryjazdžaju da cietki ŭ Kalinkavičy (opa, a ja znoŭ baradaty). Tutejšyja siońnia skazali, što ja vyhladaju, jak śviatar. Paraili paviesić na dach chaty kryž, a ŭ chacie — abraz. Ludzi buduć prychodzić malicca. Abraz u mianie ŭžo jeść. Maja babcia pryciahnuła z Pskova.
25 krasavika
Koliś lištvy voknaŭ azdablali simvałami sonca, kab u chatu nie trapiła štości ciomnaje i złoje. Heta nijakaja nie navina, navat samy lanivy etnohraf pra heta viedaje. Ale čytać pra toje ŭ knihach nie toje samaje, što łamać sabie hałavu: a voś moj dzied, kali vyrazaŭ soniejki, chacieŭ abaranić chatu ad ciomnaha i złoha ci prosta azdobiŭ vokny tradycyjnymi simvałami biez uśviedamleńnia ich značeńnia.
26 krasavika
Štoranicu ŭ 7:40 la majej chaty na rovary prajazdžaje maładaja žančynka. Štoranicu jana hučna kryčyć: «Dobraje utra!»
Z hetaha ŭtvaryłasia tradycyja. Ja mušu paśpieć pračnucca, prybrać łožak, pakarmić Romku, raspalić vohnišča, pryhatavać kavu i sieści na hanak. Jana musić zdalek pabačyć mianie, padjechać bližej i hučna vymavić: «Dobraje utra!» Tady budzie dobry dzień. Siońnia budzie dobry dzień.
28 krasavika
Sublimuju seksualnuju enerhiju ŭ pasieŭ harodniny.
I budzie ŭ mianie vosieńniu seksualny ŭradžaj. Vielmi-vielmi-vielmi šmat.
29 krasavika
Učora byŭ u Borusku. Dziadźka-palaŭničy skazaŭ, što adčuvaje pach dymu i što viecier niecharošy. Ja ničoha nie adčuvaŭ. Jon mnie ŭvieś čas: Nu voś, voś zaraz paniuchaj. Viečaram pračytaŭ pra pažar la Čarnobyla. Ranicaj nie ŭbačyŭ svajho lesu — jon staŭ sivym ad dymu. Praz hety dym niemahčyma dychać. Ja spačuvaju susiednim Chojnikam — jany tak blizieńka dychajuć hadaściu.
* * *
Romka spajmaŭ pieršuju myš i robić namahańnie raskazać mnie, što jamu padabajucca myšy i što ja mušu mienavita takuju ježu kuplać jamu ŭ kramie. Ja taksama lublu myšej, ale žyvych, tamu rablu vyhlad, što ničoha nie razumieju. ''Heta tvaja pryroda, — kažu. — Kali-niebudź i ciabie źjaduć''.
3 maja
Romka znajšoŭ sabie čornuju kotku. Užo tydzień načuje ŭ jaje, dadomu prychodzić tolki padsiłkavacca.
— Što, paluboŭnica nie nakarmiła? — kažu. — Ty zrazumiej, Romka, jana voźmie ŭsio, što joj treba, a potym zrobić vyhlad, što i nie viedaje ciabie. Treba, jak ja, budavać chatu i dbać pra pohrab, kab na zimu było kudy bulbu pakłaści. A dzieŭki vycisnuć ź ciabie soki dy znojduć sabie novaha — maładoha dy enerhičnaha.
— Kaŭ. Kaŭ.
— Pajeŭ by choć, panie Kachanku.
— Kaŭ.
Ledźvie žyvy, ale pajšoŭ moj durań da svajej brunietki. A ja tvaroh rablu i dumaju.
5 maja
Tak vyhladaje maja budučaja lnianaja vyšyvanaja kašula.
* * *
U mianie aktyvizavaŭsia niejki palašucki hien, jaki štodnia pa 24 hadziny nudzić: što jašče pasiejać? Ziamla prapadaje. Što jašče pasiejać?
Kupić karovu. Kupić kazu. Nie, lepiej dźvie karovy. I kazu. Try. I traktar. I ziamli jašče.
* * *
Pasadziŭ 333 słaniečniki. Zimoj pryjedu ŭ Minsk la mietro siemki pradavać.
6 maja
Kielich śviatła.
7 maja
Moj pieršyniec — Haroch Andrejevič. Jon taki mały, a ja chadžu i ŭśmichajusia.
9 maja
Abama pryžaŭ Mierkiel, i jana nie moža pryjechać u Maskvu pazdravić Pucina.
U ciahniku kažuć paleskija babuli. Našto mnie televizar — ja ŭsio viedaju i tak.
10 maja
Da maich baćkoŭ pryjechali hości z Rasii. I ja tut haściuju z Varvaraj. Daj mnie, Boža, ciarpieńnia.
Mianie nie tak rasijcy turbujuć, jak kaša ŭ hałovach palešukoŭ. I maich baćkoŭ u tym liku.
Ja nie ahituju rusafobiju. Ale maja tonkaja dušeŭnaja arhanizacyja psujecca ad ukraina- i amierykafobij. Viarnusia dadomu, napjusia krapivy.
11 maja
Na Paleśsi maleńkija kusačyja moški nazyvajuć maskalami. Voś tak mova zachoŭvaje pamiać pra kolišnija padziei.
14 maja
A ŭ mianie lon pavyłaziŭ ź ziamli. Heta niešta takoje sakralnaje biełaruskaje. Kožny musić pasadzić lon, kab adčuć uračystaść momantu:) Jon, darečy, dobra raście na našaj ziamli.
* * *
U pošukach babuli, jakaja moža vyšyć vyšyvanku, telefanuju svajoj maci.
— Ma, — kažu, — a mo ty viedaješ takuju?
— Viedaju, — adkazvaje. — heta ja.
Zasłona. Toje dy sioje, vyśvietliłasia, što jaje baćka (to bok moj dzied) byŭ apošnim viaskovym majstram, chto rabiŭ pastały (łapci pa-našamu). A ŭsio z-za taho, što chrosnaja baba majoj maci (baba, jakaja pierarazała joj pupavinu, bo maci naradžałasia doma) vielmi lubiła nasić pastały, apošniaja ŭ vioscy, i moj dzied rabiŭ ich jej da samoj śmierci.
«I ja paru razoŭ pastoliki nasiła», — kaža maci. A jaje dzied (moj pradzied) apošni ŭ vioscy nasiŭ nacyjanalny stroj.
«Nie zapraŭlaŭ u štany, a pavierch ich, i padpajasvaŭsia, a ja arnamienty vyšyvała źnizu, na kaŭniery, na hrudziach i na manžetach. A dzied nadziavaŭ, i hanarysty taki chadziŭ pa vioscy».
Voś tak niečakana zamoviŭ ja ŭ svajoj maci vyšyvanku «jak moj pradzied lubiŭ».
Samaje dziŭnaje, što ja dahetul tradycyjnuju kultury ŭsprymaŭ niejak zvonku. Niejkija tam biełarusy na fotakartkach Isaka Sierbava. Niejkija tam stroi. Niejkija tam arnamienty. A tut — tydydž — maja maci ŭ pastałach chadziła i majmu pradziedu kašulu vyšyvała. «Mo ty, — kažu, — jakija kvietki vyšyvała?» — «Nie, dzied lubiŭ arnamienty čyrvonymi nitkami, jak na ručnikach».
Toj momient, kali razumieješ, što tvaja siamja - častka historyi. Taho boku historyi, jakim hanaryšsia. I stanovicca vielmi strašna ad dumki, što ty [pakul] nie trapiŭ u hetuju historyju, zastaŭsia za jaje miežami, nie tam, dzie pradzied.
26 maja
U Kalinkavičach dahetul pryniata chadzić pa vulicy z muzykaj. Raniej špana ciahała z saboj mahnitoły na batarejkach. Siońnia — mabilnyja telefony.
Telefona nie bačna, tamu idzie taki chłopiec — muzyčnaja skarbonka — a ź jaho ljecca błatniak. A siońnia mnie paščaściła ŭbačyć kalinkavickuju babulu, z hłybini jakoj curčyć akardeon.
* * *
Mieŭ karotkuju hutarku sa stryječnym bratam Šurykam. Jon pracuje ŭ škole. Nie nastaŭnikam, a tak, niejkim padsobnym. I dziakuj Bohu, što tak, bo ad jaho razvažańniaŭ mnie papłachieła.
Akazvajecca, sioleta ŭ prahramie ažno pa try ŭroki biełaruskaj movy štotydzień, jak i ruskaj, a heta «biezabrazije».
— Čamu tak? — pytajusia. — Dobra ž, što dzieci vučać rodnuju movu.
— Ty minia nie ahiciruj. Ja protif vsiech etich nacyanalizacyj. My časť ruskaj kultury, i nikuda at etava nie dzieniemsia. Nacyanalizacii vsie eti vaši pryvodziać da taho, što v Ukrainie — da nastajaščaha fašyzmu. My s Rasijaj, a nie z Amierykaj.
— A pričiem tut Amierika? Svaju movu ž treba viedać.
— Nie nada. Dzieci i tak u dziarevni rastuć, im nada vypravlać reč.
Jon prosta kavałak hliny, ź jakoha rasijskaje telebačańnie źlapiła toje, što majem. Šuryk — charošy chłopiec, pracavity. Navat nie pje, žyvučy ŭ vioscy. Lubić svaich dzietak, vielmi piaščotny z žonkaj. Jaho maci, maja ciotka, daŭno pamiorła. Jon tady padletkam byŭ. Šuryk rana spaznaŭ darosłaść, staŭ nadziejnym i tryvałym mužčynam. I tut na tabie — takaja fiłasofija. Ziemlaka Mieleža ŭ topku, bo biełaruskaja mova viadzie da «nastajaščaha fašyzmu». A pieśniu baby Hanny, jakuju jana śpiavała ŭ Hiermanii na čužbinie, terminova pierakłaści na ruskuju movu.
Ładna, pakrysie raźbiaromsia.
27 maja
Klova, kali internet prosta jość. Nie treba biehać z noŭtbukam pa chacie ŭ pošukach adzinaj maleńkaj chvalki. Nie treba źbirać častki madema, raźbitaha ab ścianu (bo ja psich). Velcom — heta ŭsio ž taki nie zadrypany MTS (dzie zabrać hanarar za rekłamu?).
30 maja
Albo biełarusy takija ciarplivyja tamu, što šmat stahodździaŭ zapar vyroščvali i pałoli lon, albo biełarusy šmat stahodździaŭ zapar vyroščvali i pałoli lon tamu, što takija ciarplivyja.
Maje charvackija hieny hladziać na hradu i dumajuć, što pracy prynamsi na hod, maje biełaruskija hieny ciarpliva poluć.
2 červienia
Nie viedaju, što sieńnia zrabili vy, ja dyk zrabiŭ niejkuju chierniu. Siadžu, hladžu na chierniu i radujusia.
3 červienia
Ja b zakachaŭsia, Maša, ale niama tut dzievak. Treba ź Miensku vieźci:)
6 červienia
Kalinkavičy — heta vialikaja vioska. Pad lichtarom u ciemry sumujuć biez pracy dźvie prastytutki — sapraŭdnyja, u parykach i ź vialikimi hrudziami. Jak u Almadovara. Kali ŭjaŭlaješ tranśviestytaŭ z bujnoha jeŭrapiejskaha šou, to voś takija jany bliskučyja.
Pobač dva milicyjanty šukajuć minakoŭ bieź flikieraŭ. Znajšli mianie, uzradavalisia. Znajšli b lepiej prastytutak — usim było b dobra. Tam užo flikier niama kudy čaplać)
8 červienia
Ranicaj adno skočyła mnie na hałavu, hetaje pasialiłasia na maim kapielušy. Sitaŭki. Na čałaviečaskam jazykie — triasohuzki.
9 červienia
Maje kvataranty.
13 červienia
Hladžu ja na svaje kabački, hrada ź jakimi chiba što ŭkrainskaj miažy nie dasiahaje, i zapeŭnivajusia, što ja psich. Skvapny palesski psich.
15 červienia
Siońnia ja pravioŭ dzień sa svajej ciotkaj z Kalinkavičaŭ. Ciocia Vola razmaŭlaje pa-biełarusku, nie hladzić televizar, naležyć da ''Śviedkaŭ Ijehovy'' i baicca hadziuk. Tydzień tamu jana niaŭdała paviarnułasia na łožku i atrymała pierałom klučycy. Z hetaj nahody ja i baviŭ sieńnia čas na jaje hradkach. Pračnulisia my ŭ čatyry ranicy, prajšli vosiem kiłomietraŭ, pabačyli siem maleńkich čornieńkich hadziuk. Cietka kaža, što, kab zabić hada, jaho treba pratknuć naskroź halinkaj. Kali nie pratknuć, inšyja hady vyciahnuć jaho ź inšaśvietu. Jana ŭ heta vieryć. Ja ŭ heta vieru.
[Praciah (spadziajomsia) budzie.]
Fejsbuk Andrusia Horvata — pa spasyłcy tut.
