«Dalejšy los dyjalohu pamiž Mienskam i Zachadam budzie zaležyć ad źjaŭleńnia novych palitviaźniaŭ u Biełarusi» — skazaŭ u interviju Svabodzie były ministar zamiežnych spravaŭ Polščy, analityk Centru eŭrapiejskich daśledavańniaŭ u Harvardzie Radosłaŭ Sikorski.
Napiaredadni prezydenckich vybaraŭ 2010 hodu Sikorski razam z tahačasnym ministram zamiežnych spravaŭ Niamieččyny Hida Vestervele sustreŭsia ŭ Miensku z Alaksandram Łukašenkam i paabiacaŭ finansavuju dapamohu Biełarusi za praviadzieńnie sumlennych vybaraŭ. Vybary 19 śniežnia skončylisia žorstkim razhonam demanstracyi ŭ Miensku i aryštam sotniaŭ udzielnikaŭ.
Hurnievič: Spadar Sikorski, ci sočycie vy za tym, što adbyvajecca ŭ Biełarusi, i što, u pryvatnaści, u subotu i niadzielu adbyvałasia ŭ Miensku, i inšych haradach?
Sikorski: Tak. Učora, u 60-uju hadavinu padpisańnia rymskich damoŭlenaściaŭ, jakija aformili siońniašni Eŭraźviaz, u mianie byli sumnyja dumki. Dziakujučy tamu, što Polšča dałučyłasia da Eŭraźviazu, u nas pratesty suprać svajoj ułady adbyvajucca mirna. A ŭ Miensku, na žal, patrebnaja bolšaja achviarnaść, kab zaśviedčyć, što heta taksama eŭrapiejskaja kraina.
Hurnievič: Apošnija dva hady pracesy ŭ Biełarusi mnohija nazyvali liberalizacyjaj. Polskija palityki, i bruselskija čynoŭniki, adnaŭlali kantakty z aficyjnym Mienskam. Mnohija ličyli, što adbyvajecca pavolny pavarot Biełarusi da Eŭropy? Siońnia tyja ž palityki, u Varšavie i Bruseli, kažuć zusim inšyja słovy. Što pajšło nia tak?
Sikorski: Sprobam cyvilizavać dyktatara Biełarusi ŭžo 20 hadoŭ. Z drapiežnika ciažka zrabić vehietaryjanca. Vielmi škada, što Biełaruś moža stracić šaniec na narmalnyja adnosiny z Eŭraźviazam. Ich harantyjaj da ŭčorašniaha dnia byŭ fakt, što ŭ Biełarusi niama palityčnych viaźniaŭ. Ja spadziajusia, što ich i nia budzie, i što Łukašenka, prynamsi, zmoža laviravać pamiž Rasiejaj i Eŭraźviazam. Asabista ja prychilnik bolš advažnaj praeŭrapiejskaj palityki Biełarusi i ŭsio jašče na heta spadziajusia.
Hurnievič: Hod tamu polski ministar zamiežnych spravaŭ Vitald Vaščykoŭski naviedaŭ Miensk i sustreŭsia z Łukašenkam. Mnohija nazvali heta zaŭčasnym vizytam. Heta była pamyłkovaja pajezdka?
Sikorski: Heta ŭžo nia pieršy polski ŭrad, jaki sprabuje dać Łukašenku cikavyja prapanovy. Ja padtrymlivaju takuju palityku, ja i sam sprabavaŭ tak rabić. Ale treba zaŭsiody razumieć z kim my majem spravu. Praźmiernaja ciepłynia vykazvańniaŭ pra čałavieka, historyju katoraha ŭsie viedajuć, zaŭsiody vielmi ryzykoŭnaja.
Sikorski: U vas niama deža viu, što paŭtarajecca 2010 hod i nastupstvy vašaha vizytu ŭ Miensk?
Sikorski: Tady staŭka była značna vyšejšaja. U Biełarusi byŭ šaniec atrymać vielmi vialikuju dapamohu. My tady nazyvali ličbu — heta 3 miljardy eŭra. Kali kazać z žorstkaj ščyraściu, to ŭzamien my chacieli atrymać mienš nachabnuju falsyfikacyju prezydenckich vybaraŭ. Ale vybary byli sfalsyfikavanyja jašče bolš nachabna, a ŭsie kankurenty Łukašenki apynulisia za kratami. Heta byŭ adkaz kiraŭnika Biełarusi na našu prapanovu. Siońnia sytuacyja troški inšaja. Ceny na naftu mizernyja, u Maskvy skončylisia hrošy i padtrymka Biełarusi z uschodu jašče mienšaja.
Hurnievič: Tym nia mienš, Łukašenka i paśla žorstkich aryštaŭ, nia robić krytyčnych zajavaŭ u bok Zachadu, nia kaža pra kaniec zbližeńnia z EZ. Jość šaniec, što dyjaloh budzie praciahvacca?
Sikorski: Šmat što zaležyć ad dalejšych krokaŭ Łukašenki. Razhon demanstracyi jašče nie sapsuje adnosin z Eŭraźviazam. A voś kali ŭ Biełarusi źjaviacca palityčnyja viaźni, to dyjaloh moža spynicca.
Hurnievič: Eŭrapiejskija palityki časta apraŭdvali zbližeńnie ź Mienskam novaj hieapalityčnaj realnaściu: vajnoj va Ŭkrainie, aneksijaj Krymu. Ci dastatkovy heta arhument, ci ŭsio ž varta viartacca da abmiežavalnych mieraŭ suprać Miensku?
Sikorski: Vynikam eŭrapiejskaj hulni z Łukašenkam stała vyzvaleńnie palitviaźniaŭ. Heta peŭnaja formu cisku na ŭładu i abarony biełaruskaj apazycyi. Treba mieć vielmi abmiežavanyja i ścipłyja čakańni adnosna efektaŭ takoj palityki, ale na peŭnuju ryzyku varta ŭsio ž iści.
Hurnievič: Vy nia tolki palityk, ale i były antykamunistyčny dziejač u PNR. Vy bačycie niejkaje padabienstva ŭ metadach dziejańnia tahačasnaj ułady ŭ Polščy i siońniašniaj u Miensku?
Sikorski: Najpierš heta roznyja praporcyi hramadzkaj padtrymki. Polskaja apazycyja ŭ 70-yja hady, a asabliva ŭ 80-yja, adčuvała vializarnuju padtrymku hramadztva. Ja dumaju, što ŭ Biełarusi hetyja praporcyi ŭsio jašče mienšyja.
Hurnievič: U Polščy źmiena systemy adbyłasia mirnym šlacham. Jak, na vašuju dumku, mohuć adbycca pieramieny ŭ Biełarusi?
Sikorski: Samy vialiki ŭpłyŭ na Biełaruś, praz kantrol nad uzbrojenymi siłami Biełarusi i šyrokija ekanamičnyja ŭpłyvy, ahienturu, maje Rasieja. Na maju dumku, u Biełaruś demakratyja pryjdzie ŭ vyniku pieramien u Maskvie, a nie ŭ samoj Biełarusi.
