Udzielniki biełaruskaha ruchu ŭ Zachodniaj Biełarusi ŭžo ŭ pieršyja hady paśla abviaščeńnia niezaležnaści Biełarusi adznačali 25 sakavika jak nacyjanalnaje śviata. Hałoŭnyja śviatkavańni byli ŭ Vilni, dzie adbyvalisia ŭračystyja nabaženstvy ŭ carkvie i kaściole, a hramadskaść ładziła ŭračysty schod-akademiju. Śviatkavali 25 sakavika i ŭ vilenskaj biełaruskaj himnazii.

Vilenskija śviatkavańni 25 sakavika apisvalisia ŭ biełaruskaj presie. Taksama haziety źmiaščali artykuły, jakija tłumačyli značeńnie daty 25.III.1918 dla biełaruskaha naroda.

Biełaruskija aktyvisty na pravincyi redka pryjazdžali na śviatkavańni ŭ Vilniu. Niašmat mieli i arhanizacyjnych mahčymaściaŭ dla taho, kab naładzić uračystaje śviatkavańnie ŭ vioscy. Tym nie mienš, data 25 sakavika nie prachodziła niezaŭvažna ŭ tych miascovaściach, dzie byli aktyŭnyja hurtki biełaruskich aktyvistaŭ. Nie majučy mahčymaści adpravić svaich pradstaŭnikoŭ u Vilniu, hurtki dasyłali svaje pryvitalnyja telehramy. Tak, padčas uračystaj akademii, jakuju zładziła biełaruskaja hramadskaść 25 sakavika 1933 hoda, byli začytanyja telehramy ad hurtkoŭ u Charkach Pastaŭskaha pavieta, Budsłavie Vilejskaha pavieta, Lachavičach Baranavickaha pavieta, Ikaźni Brasłaŭskaha pavieta, biełaruskaha dabračynnaha tavarystva ŭ Stoŭbcach.

U mnohich miescach biełaruskija aktyvisty samatuham arhanizoŭvali śviatkavańni 25 Sakavika. Polskaja administracyja časta rabiła pieraškody takim śviatkavańniam. Z-za taho, što administracyja nie zaŭsiody davała dazvoł na publičnaje śviatkavańnie, časam jano adbyvałasia tolki ŭ kole znajomych, abo ŭ kole siabroŭ hurtka, na schod jakoha nie treba było admysłovaha dazvołu. Časam pasiedžańni biełaruskich arhanizacyj prymiarkoŭvalisia da daty 25 sakavika, jak toje było ŭ 1934 hodzie ŭ Lachavičach, kali ŭ hety dzień siabry hurtka Biełaruskaha Instytuta Haspadarki i Kultury abmiarkoŭvali vyniki svajoj pracy i akreślili płany na budučyniu. Palicyja časta zabaraniała vyviešvać bieł-čyrvona-biełyja ściahi.

Tyja ścipłyja śviatkavańni, tym nie mienš, stanavilisia viadomymi šyrokaj hramadskaści, bo apisvalisia ŭ karespandencyjach, jakija drukavali vilenskija biełaruskija haziety. Pryviadziom tut niekalki karespandencyj, jakija dajuć ujaŭleńnie pra toje, jak śviatkavali i ź jakimi ciažkaściami sutykalisia biełaruskija aktyvisty na pravincyi.

Biełaruskaja Krynica, Nr. 18, 7 traŭnia 1933 hoda

«Dzień 25-ha sakavika s. h. siabry hurtka BIHiK u Miadźviedzičach [Baranavicki paviet] pastanavili razam z usim śviedamym hramadzianstvam adśviatkavać, jak 15-tyja ŭhodki abvieščańnia Niezaležnaści Biełarusi. Śviatkavańnie adbyłosia vielmi skromna, bo tolki ŭ ramkach Hurtka. Na śviatkavańnie pryjšli ŭsie siabry Hurtka, za vyniatkam tolki pary asob, katoryja nia viedama čaho bajalisia supolna śviatkavać naša Narodnaje Śviata. Prahrama śviatkavańnia ahraničyłasia tolki da pračytańnia pieradavoha artykułu z «B. Krynicy» ab akcie 25.III.18 h. Pa pračytańni hazety adzin ź siabroŭ pradeklamavaŭ paru vieršaŭ, a potym viałasia dalej hutarka ab akcie abvieščańnia Niezaležnaści Biełarusi.

Choć śviatkavańnie było nieaficyjnaje, adnak nie abyšłosia biez palicyjantaŭ, katoryja padhaniali siabroŭ, kab skarej končyli, bo im jeści chočacca. Treba skazać, što palicyja nami vielmi apiakujecca: źjaŭlajucca navat tady, kali ŭ hurtku ničoha niama. Treba taksama skazać, što našyja palicyjanty vielmi spaścierahaŭšyja, bo nie pazvolili vyviesić nad chataj biełaruski nacyjanalny ściah. m. t».

Biełaruskaja Krynica, Nr. 18, 7 traŭnia 1933 hoda

«V. Valaŭka, Navahradzkaha pav. Nia majučy arhanizacyjnych ramaŭ, naša moładź sabrałasia 25 Sakavika i, zamiest Akademii, śviedamiejšyja siabry vyjaśnili pavahu dnia, darahoha dla kožnaha Biełarusa. Vytvaryŭsia pavažna-ŭračysty nastroj, adpaviedny da ŭračystaj chvili. Hetak my samatuham śviatkavali našaje nacyjanalnaje śviata. Dratva».

Biełaruskaja Krynica, Nr. 17, 15 krasavika 1934 hoda

«V. Šutavičy, Ašmianskaha pav. Tutejšyja biełarusy dziela ŭšanavańnia aktu 25.III., zarhanizavali dnia 25.III.34 h. ŭ Šutavičach uračystaje śviatkavańnie. U prahramu śviatkavańnia ŭvajšli: 1) lekcyja pračytanaja stud. Ja. Šutovičam — na temu «Ideały biełaruskaj dziaržaŭnaj niezaležnaści ŭ niedalokaj minuŭščynie i sučasnaści».

2) adśpiavańnie himnu «Nie pahasnuć zorki ŭ niebie…» Śviatkavańnie tryvała bolej 3-ch hadzinaŭ. Prysutnyja na śviatkavańni — pierad vysłuchańniem lekcyi — stojačy adnaminutnym maŭčańniem ušanavali pamiać pamioršych i zahinuŭšych baraćbitoŭ za volu i lepšuju dolu biełaruskaha narodu. 

Dziela nadańnia ŭračystaha charaktaru dla narodnaha biełaruskaha śviata, niekalki dzion pierad dniom 25-ha sakavika, tutejšyja biełarusy ŭ składčynu sabrali hrošy i zakupili materjał na bieł.- čyrvona-bieły biełaruski ściah. Sšyty ściah byŭ vyviešany na ranicy ŭ dzień śviatkavańnia nad vulicaj i visieŭ pakul paviadomlenaja niahodnymi adzinkami palicyja nia pryjšła i jaho nie skanfiskavała.

Vyviešany ściah radavaŭ sercy ŭsich šutaŭskich śviedamych Biełarusaŭ, a smuciŭ i napaŭniaŭ žoŭciu nienaviści niekatorych niaśviedamych (a jašče i takich nažal jość u Šutavičach) Biełarusaŭ.

Pastupak smarhonskaj palicyi ličym niazhodnym ź isnujučym u Polščy pravaparadkam. Dziela hetaha — prociŭ takoha pastupku palicyi protestujem i kličam adpaviednyja ŭłady zaniacca hetaj spravaj i pakarać palicyju za jejnuju samavolu. Siabra».

Biełaruskaja Krynica, Nr. 15, 7 krasavika 1935 hoda

«Šalciny, Brasłaŭskaha pavietu. Dzień Biełaruskaha Narodnaha Śviata 25.III. b. h. Šalcinaŭski Hurtok BIHiK maniŭsia adznačyć śviatkavańniem z adpaviednym refieratam, śpievami i deklamacyjami vieršaŭ. Usio patrebnaje było pryhatavana i zahadzia była vysłana zajava ŭ brasłaŭskaje Starastva. Starastva adnak publičnaha śviatkavańnia pravodzić nie dazvoliła, matyvujučy zabaronu tym, što pamieškańnie «nie odpowiada warunkom bezpieczeństwa» i h. d. Dziela hetaha śviatkavańnie zmahło adbycca tolki ŭ vuzkim kruhu siabroŭ Hurtka. Naddźvinski».

Biełaruskaja Krynica, Nr. 17, 12 krasavika 1936 hoda

«Juški, kala Vilni. Naš hurtok Biełaruskaha Instytutu Haspadarki i Kultury sioleta 25 Sakavika ŭ 18-ja ŭhodki Abvieščańnia Niezaležnaści Biełarusi naładziŭ uračysty schod svaich siabroŭ i hetak adznačyŭ vialiki dzień biełaruskaha narodnaha śviata. Uračysty schod siabroŭ hurtka, u začynienym pamieščańni, naładziŭ akademiju, a paśla akademii deklamacyi biełaruskich vieršaŭ. Akademiju adčyniŭ i pračytaŭ referat staršynia hurtka hram. Ja. Jarmałkovič. Siabry hurtka paśla akademii razyšlisia ź vieraj, što praŭda pieramoža. Niezaležnik».

Mižvoli paŭstaje pytańnie: a ci budzie sioleta jubilej niezaležnaści śviatkavacca ŭ tych rehijonach u biełaruskaj pravincyi, dzie jon adznačaŭsia, niahledziačy na ciažkaści i pieraškody, u mižvajenny pieryjad?

Клас
0
Панылы сорам
0
Ха-ха
0
Ого
0
Сумна
0
Абуральна
0

Chočaš padzialicca važnaj infarmacyjaj ananimna i kanfidencyjna?