Siarod knih pa historyi Biełarusi mnie zaŭsiody brakavała surjoznych tekstaŭ, napisanych papularnaj movaj. Nie navukovym stylem, a dastupna, jasna i cikava. Kniha Siarhieja Abłamiejki «Niečakany Skaryna» — heta ŭzor taho, jak navukoviec moža pisać prostaj movaj pra važnyja rečy.
Pamiatajecie pokazku? Mužyk złaviŭ załatuju rybku i ŭsie try pažadańni vykarystaŭ na toje, kab zrabić sabie vialikimi nos, vočy i vušy. I kali rybka spytałasia, a čamu nie bahaćcie ci žančyna, mužyk ździŭlena adkazaŭ: «A što, možna było?»
U biełaruskaj histaryčnaj navucy šmat knižak pra fakty. Ale prac ź interpretacyjaj hetych faktaŭ vobmal. Heta inercyja savieckaj spadčyny, kali ŭ škołach my zubryli histaryčnyja daty i apisańni bitvaŭ, ale redka asensoŭvali sutnaść hetych padziej i ich značeńnie. Ale ciapier možna. I Siarhiej Abłamiejka heta robić.
1. Kali b mnie daviałosia prydumać mianušku dla Siarhieja Abłamiejki, ja b biez sumnievaŭ nazvaŭ jaho Google. Nazavicie Siarhieju niejkaje słova, i jon vam vydaść usie mahčymyja adkazy. Aŭtar — erudyt. Historyja, architektura i mastactva — heta jaho stychija. Adnojčy my jechali aŭtamabilem pa Prazie, i Siarhiej kala 15 chvilinaŭ raskazvaŭ mnie pra šryfty Skaryny. Praz tydzień u jaho byŭ hatovy tekst «Jak Skaryna znajšoŭ biełarusam antyčnaść» pavodle toj «lekcyi». Inšym razam za kielicham vina jon amal 20 chvilinaŭ zachoplena raspaviadaŭ pra italjanskaha mastaka Džota. Abłamiejka kajfuje ad historyi.
2. Pra Skarynu napisana niekalki tysiač prac. Heta kaštoŭnyja teksty, ale bolšaść ź ich, na žal, nikoli nia stanuć dastupnymi dla šyrokaj publiki. Kniha Abłamiejki akurat dla masaŭ. Heta čytvo i dla školnika, i dla rabočaha Žabinkaŭskaha torfabrykietnaha zavodu, i dla pensijanierki na leciščy. Karotkija skazy, karotkija ese, intryhoŭnyja temy, stylovaja mova.
3. Aŭtar nia prosta pryvodzić fakty, jon cikava pra ich raskazvaje. Čamu Skaryna vybraŭ Prahu, ci dobrym lekaram jon byŭ, čamu jaho navučyła Venecyja, dzie jon natchniŭsia na vydańnie knih, ci ŭsiu Bibliju jon pierakłaŭ, ci sapraŭdy Skaryna chacieŭ atrucić Lutera. Heta taja biełaruskaja historyja, pra jakuju ja chaču čytać. Što jeŭ Skaryna, što piŭ, jak baviŭ volny čas. Aŭtar nia prosta syple faktami, jon ich interpretuje, analizuje, daje svaje versii. Teksty Abłamiejki ź «Niečakanaha Skaryny» — heta hatovy scenar dla dakumentalnaha cykłu Discovery History.
4. Siarhiej Abłamiejka zachaplaje svajoj intelektualnaj advahaj i dychtoŭnym padychodam da detalaŭ. Jon farmuluje svaje tezisy tak, što ŭ niekaha hety niefarmatny pohlad na Skarynu moža sarvać dach. Nu, maŭlaŭ, jaki sa Skaryny biełaruski nacyjanalist numar 1, abo dzie aŭtar bačyć kumpiak pobač ź pieršadrukarom na jahonym partrecie? (darečy, da Abłamiejki i ja nia bačyŭ tam kupmiaka, a ciapier baču). Heta kniha nia prosta «pačytaŭ i zabyŭ». Heta zajmalnaja intelektualnaja himnastyka, zdolnaja pravakavać sprečki i dyskusii, padabajki i dyzłajki.
5. Siarhiej Abłamiejka dla mianie siońnia — adzin z najlepšych biełaruskich eseistaŭ. Jon piša pra toje, što jamu cikava; pra toje, za što jamu balić i pra toje, što jon lubić.
Prezentacyja adbudziecca 29 traŭnia a 18.30 u Litaraturnym muzei Maksima Bahdanoviča (vuł. Maksima Bahdanoviča 7a) u Miensku. Uvachod volny.
Zamović knihu možna TUT.
